David Lynch: Στον λαβύρινθο ενός ακούραστου μυαλού

του Γιώργου Κόκουβα

Ότι το λαβυρινθώδες μυαλό του David Lynch είναι υπεύθυνο για μερικές από τις πιο ιδιαίτερες κινηματογραφικές εικόνες, το γνωρίζατε. Ότι ετοιμάζεται να μπει για τα καλά και στα χωράφια της μουσικής όμως; Μάθετε όσα δεν γνωρίζατε για τον μεγάλο δημιουργό που δεν σταματά να μας εκπλήσσει με το ακούραστο –όσο και αμφιλεγόμενο- πνεύμα του.

Κινηματογράφος όπως… χάος

Χιλιάδες τόνοι μελανιού έχουν χυθεί για να αναλυθούν –μάταια- τα κινηματογραφικά του αριστουργήματα. Εκατομμύρια σιελογόνοι αδένες έχουν κοπιάσει για να πείσουν τους «άπιστους» περί της αισθητικής ανωτερότητας των ταινιών του. Είναι ο David Lynch ο σημαντικότερος κινηματογραφιστής εν ζωή ή πρόκειται για έναν «αγύρτη της εικόνας» που επιδίδεται σε brainstorming κατά τα γυρίσματα; Είναι το Mulholland Drive ταινία-σταθμός ή ακόμη κι ο ίδιος δεν ήξερε τι ήθελε να πει;

Ο μύθος του 65χρονου πλέον σκηνοθέτη ξεκίνησε με το Eraserhead του 1977, οπότε και έγινε γνωστός στους σινεφίλ κύκλους. Η αναγνώριση από τους κριτικούς δεν άργησε με τον αριστουργηματικό «Άνθρωπο Ελέφαντα», το «Μπλε Βελούδο» και την «Χαμένη Λεωφόρο». Κάπου εκεί άρχισε και το παιχνίδι του δημιουργού με τα οπτικά όνειρα, την μη γραμμική αφήγηση και τον καταιγισμό ασύνδετων νοημάτων και σημειολογίας που κορυφώθηκε με το «Inland Empire», την πιο αλλόκοτη, χαοτική δημιουργία του Αμερικανού «μαέστρου» που δεν ακολουθεί το μέτρο και γελάει στα μούτρα του Χόλυγουντ.

Πριν ωστόσο μπείτε στην διαδικασία να επιχειρηματολογήσετε για την κινηματογραφική ευφυΐα του Lynch και να δείξετε τα σινεφίλ δόντια σας σε όσους στρέφουν μια φράση που ξεστόμισε ο ίδιος εναντίον του –κάποτε είχε δηλώσει πως έγινε σκηνοθέτης γιατί ήθελε να ζωγραφίζει κινούμενες εικόνες- ξεχάστε για λίγο τον σκηνοθέτη Lynch και καλωσορίστε τον μουσικό που έφερε την Karen O μέχρι το studio του.

Ο πολυτάλαντος κύριος Lynch

Η μουσική δεν χτύπησε ξαφνικά την πόρτα του David Lynch. Οι fans των ταινιών του γνωρίζουν πως συμμετείχε άλλοτε ως παραγωγός και άλλοτε ως στιχουργός ή συνθέτης στα soundtracks των ταινιών του. Το 2011 ωστόσο, στα 65 χρόνια του πλέον, ο πολυπράγμων Αμερικάνος αποφάσισε να επισημοποιήσει την σχέση του με την μουσική και να φέρει στον κόσμο το πρώτο του solo album με τίτλο «Crazy Clown Time».

Η είδηση έσκασε στην μέση του Αυγούστου και τα βλέμματα τράβηξε η «μικρή» λεπτομέρεια πως σε ένα από τα τραγούδια έχει αναλάβει φωνητικά χρέη η Karen O των Yeah Yeah Yeahs. Όπως δήλωσε ο ίδιος, εμπνεύστηκε το συγκεκριμένο album από blues ακούσματα αλλά κινείται σε electro-pop μονοπάτια. Ο ίδιος μιλώντας στο περιοδικό Rolling Stone είπε σχετικά: «To “Craze Clown Time” πήρε το όνομά του από ένα τραγούδι του album. Κατά κάποιον τρόπο, μιλά για τον κόσμο μας όπως είναι σήμερα».

Το album αναμένεται εντός του φθινοπώρου και μένει να δούμε αν η μουσική έκφραση του καλλιτέχνη είναι το ίδιο αξιοπρόσεκτη (για να το θέσουμε ήπια) με την κινηματογραφική του γλώσσα. Μέχρι να τον ακούσετε, μάθετε 10 πράγματα γι’ αυτόν που επιβεβαιώνουν πως Lynch και συμβατικότητα δεν πάνε πακέτο.

*Ενέκρινε ο ίδιος να μην χωρίζονται τα DVD με τις ταινίες του σε υποκεφάλαια, γιατί πιστεύει πως τα κινηματογραφικά δημιουργήματα πρέπει να «διαβάζονται» από την αρχή ως το τέλος.
*Επί οκτώ συναπτά έτη, έτρωγε κάθε μέρα στο εστιατόριο Bob’s Big Boy στο Los Angeles.
*Ασχολείται επίσης με την ζωγραφική, αλλά και με τον σχεδιασμό και την κατασκευή επίπλων – τα έπιπλα στις ταινίες του έχουν την υπογραφή του.
*Μετά την πρώτη του ταινία «Eraserhead», ο George Lucas του πρότεινε να σκηνοθετήσει το έκτο επεισόδιο των Star Wars, «Return of the Jedi», αλλά ο Lynch αρνήθηκε γιατί η ταινία ήταν όραμα του Lucas και όχι δικό του.
*Φημολογείται ότι από τους πρώτους fans του ήταν ο Francis Ford Coppola, που διοργάνωσε προβολές του «Eraserhead» κατά τα γυρίσματα του «Αποκάλυψη Τώρα».
*Αγκάλιασε και την τηλεόραση στις αρχές των ’90s –η «δολοφονική» σειρά Twin Peaks γνώρισε μεγάλη επιτυχία- αλλά και το διαδίκτυο, καθώς έχει δημιουργήσει αρκετές online σειρές.
*Ξεκίνησε να παίζει κιθάρα πριν 10 χρόνια (στα 55 του χρόνια), αλλά ο ίδιος παραδέχεται ότι ο γιος του παίζει καλύτερα.
*Στο Φεστιβάλ των Καννών του 2005 ανακοίνωσε πως γύριζε το «Inland Empire» με ψηφιακά μέσα, τα οποία τον ενθουσίασαν τόσο που δεν θα ξαναγύριζε με φιλμ.
*Ήταν ο σύντροφος της Isabella Rossellini από το 1987 ως το 1991. Γνωρίστηκαν σε ένα εστιατόριο όπου τους σύστησε ένας κοινός τους φίλος. Ο ίδιος, γοητευμένος από την ευρωπαϊκή της ομορφιά της είπε «Θα μπορούσατε να είστε η κόρη της Ingrid Bergman», για να τον βάλει στην θέση του ο φίλος τους, που του απάντησε: «Ηλίθιε, είναι η κόρη της Ingrid Bergman!» Σύντομα ακολούθησαν τα γυρίσματα του Blue Velvet όπου πρωταγωνίστρια ήταν η Isabella Roseellini.
*Είναι μέγας θιασώτης του υπερβατικού διαλογισμού. Επιδίδεται σε αυτόν για 20 λεπτά κάθε μέρα από το 1973 μέχρι σήμερα και πιστεύει ότι είναι το μέσο για να υπάρχει ειρήνη στον κόσμο.