Τα συνοικιακά μαγαζιά της Αθήνας απέναντι στις αλυσίδες: Η γειτονιά που επιμένει
Σε μια πόλη που αλλάζει συνεχώς, τα μικρά συνοικιακά μαγαζιά κρατούν ζωντανή την αυθεντικότητα της γειτονιάς.
γράφει:
γράφει:
Σε μια πόλη όπου τα μεγάλα brands πολλαπλασιάζονται και η λογική της ταχύτητας έχει γίνει κανόνας, υπάρχουν ακόμη μικρές επιχειρήσεις που λειτουργούν σε εντελώς άλλο τέμπο. Ανεξάρτητα, πιο ανθρώπινα, με ρυθμούς που θυμίζουν μια Αθήνα που, πολύ φοβόμαστε, πως σιγά σιγά χάνεται.
Κι όμως, η γειτονιά φαίνεται να επιμένει.
Από δημιουργικά brands που πάνε κόντρα στο fast fashion των αλυσίδων και βιβλιοπωλεία της γειτονιάς, μέχρι παραδοσιακά μπακάλικα και μεζεδοπωλεία που ξεχωρίζουν από τα φασαιικα με ελληνική κουζίνα που σερβίρουν τους ντοματοκεφτέδες με αφρό φέτας 20 ευρώ, οι άνθρωποι πίσω από αυτά μιλούν για τις χαρές, τις δυσκολίες και -κυρίως- για το γιατί η πόλη δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς τους δικούς της μικρούς, αυθεντικούς πυρήνες δημιουργίας.
Η γειτονιά ως τρόπος ζωής, όχι ως επιχειρηματικό μοντέλο
Στο Παγκράτι, το Aiki Diounot, είναι ένα σύγχρονο fashion brand που επιλέγει τον δρόμο της ηθικής μόδας, μέσα σε μια αγορά που κυριαρχείται από μεγάλες αλυσίδες και fast fashion. Η δημιουργός του, Χρυσάνθη Γκούρου, το λέει με τρόπο που φανερώνει ξεκάθαρη φιλοσοφία: «Πιστεύω πια ότι αυτά είναι σχεδόν δύο διαφορετικοί κόσμοι. Ένα ανεξάρτητο brand λειτουργεί με άλλους ρυθμούς και με άλλο σκοπό»
Για εκείνη, η προσωπικότητα των ανθρώπων πίσω από το brand δεν είναι λεπτομέρεια, αλλά ολόκληρος ο λόγος ύπαρξης. «Η προσωπικότητα και οι αξίες των ανθρώπων παίζουν τεράστιο ρόλο σε κάθε απόφαση», συνεχίζει, εξηγώντας πως ο δικός της δρόμος δεν έχει καμία σχέση με fast fashion διαδικασίες, που λειτουργούν με «άλλες προτεραιότητες, άλλη λογική σχεδιασμού, άλλη παραγωγή».
Γι’ αυτό και δηλώνει σταθερά προσηλωμένη στη slow fashion: «Παράγουμε λιγότερα αλλά πάντα με προσοχή και φροντίδα. Πίσω από κάθε ρούχο υπάρχει μια ιστορία, μια σκέψη, ένα συναίσθημα».
Γιατί η ποιότητα και η προσωπική σχέση δεν αντικαθίστανται
Την ίδια στιγμή, λίγα χιλιόμετρα βορειότερα, το Ρελαντί στην Πανόρμου κρατά τη δική εκδοχή συνοικιακής αυθεντικότητας: ένα μεζεδοπωλείο που κρατά τον χαρακτήρα του αληθινό και τις τιμές του χαμηλές.
Οι άνθρωποί του θυμούνται πώς ξεκίνησαν: «Η ιδέα ξεκίνησε σε ένα αντίστοιχο συνοικιακό μαγαζί, σκεφτήκαμε να φτιάξουμε έναν δικό μας ζεστό χώρο με την προσωπική μας πινελιά».
Κι αυτό που θέλησαν να προσφέρουν, το πέτυχαν: «Η οικειότητα που δημιουργείται μέσα από τα χρόνια είναι αυτή που φτιάχνει τη ζέστη ατμόσφαιρα και αυτό ήταν στόχος μας από την αρχή».
Η ίδια αντίληψη περί «γειτονιάς» διαπερνά και τους Συμπεθέρους στην οδό Στουρνάρη, ένα παραδοσιακό μπακάλικο/ντελικατέσεν που λειτουργεί από το 2001 και έχει γίνει σταθερό σημείο αναφοράς στα Εξάρχεια. Εκεί, η ποιότητα συνδέεται άμεσα με τον μικρό παραγωγό.
«Οι μικροί παραγωγοί είναι η καλύτερη επιλογή για ποιοτικά προϊόντα με βαρύτητα στα γευστικά χαρακτηριστικά, είτε αυτό είναι τυρί ή αλλαντικό ή οτιδήποτε άλλο. Οι τιμές στα μεγάλα καταστήματα διατηρούνται σε πολύ υψηλά επίπεδα για διάφορους λόγους, πράγμα που μας δίνει τη δυνατότητα σε ίδια προϊόντα να έχουμε φθηνότερες τιμές», εξηγούν, τονίζοντας πως στα δικά τους ράφια η εποχικότητα δεν είναι μειονέκτημα αλλά προτέρημα:
«Χωρίς να υποβαθμίζουμε προϊόντα που παράγονται μαζικά και για μεγάλες αγορές, ένα προϊόν που παράγεται σε μικρότερες ποσότητες είναι πιο εύκολο να αποκτήσει γευστικά χαρακτηριστικά αναλόγως την εποχή και να μην είναι σεταρισμένο. Η εποχικότητα είναι ποιοτικό χαρακτηριστικό της Ελληνικής φύσης και όχι μόνο. Ένα προϊόν που παράγεται σε μικρότερες ποσότητες αποκτά πιο εύκολα γευστικά χαρακτηριστικά ανάλογα την εποχή».
Και ο κόσμος αυτό το αντιλαμβάνεται. Όπως λένε: «Η διαφορά είναι χαρακτηριστική».
Η δύναμη της φιλαναγνωσίας στη γειτονιά
Την ίδια ακριβώς δύναμη της σχέσης γειτονιάς–ανθρώπων περιγράφουν και στο συνοικιακό βιβλιοπωλείο Αμόνι, το οποίο άνοιξε στην πλατεία Μερκούρη, στα Άνω Πετράλωνα το 2001. Το βιβλιοπωλείο γεννήθηκε από μια ομάδα που είχε πολλή αγάπη για το βιβλίο και για την ίδια τη γειτονιά, με στόχο να δημιουργηθεί μια κοινότητα που συζητά για ιδέες και για όσα φέρνουν τα βιβλία.
Μέσα σε δυόμιση δεκαετίες, μέσα από λέσχη ανάγνωσης και συνεχείς παρουσιάσεις με συγγραφείς, μεταφραστές, ποιητές, ιστορικούς και δημιουργούς κόμικ, το Αμόνι έχει γίνει πλέον κέντρο αναφοράς για την περιοχή.
«Ένα μικρό βιβλιοπωλείο έχει τη δυνατότητα να προάγει πιο ενεργά τη φιλαναγνωσία χάρη στην άμεση επαφή που έχει με τους ανθρώπους. Έτσι η ύπαρξη μικρών βιβλιοπωλείων στις γειτονιές σημαίνει πραγματικά πιο ευρεία πρόσβαση στα βιβλία, καθιστώντας τα προσβάσιμα στον κόσμο, ο οποίος έχει έτσι τη δυνατότητα να τα γνωρίσει ουσιαστικά και να τα συζητήσει», μας λένε οι ιδιοκτήτες.
Σχετικά με τη σχέση με την (πανέμορφη αν μας ρωτάς) γειτονιά των Πετραλώνων, λένε πως χωρίς αυτήν το βιβλιοπωλείο θα είχε κλείσει, θυμίζοντας την περίοδο που κινδύνεψαν με εκτοπισμό και η γειτονιά τους στήριξε μαζικά.
Πλέον, οι κάτοικοι αναζητούν απαντήσεις μέσα από τα βιβλία για όσα συμβαίνουν στον κόσμο – από τον πόλεμο στην Παλαιστίνη μέχρι την άνοδο της ακροδεξιάς και τις κοινωνικές εντάσεις – κάτι που αντικατοπτρίζεται στην αυξανόμενη συμμετοχή στις εκδηλώσεις που διοργανώνει συχνά πυκνά το Αμόνι.
Το μέλλον των μικρών μαγαζιών γράφεται στην καθημερινότητα
Πίσω στο Παγκράτι, η Χρυσάνθη βλέπει μια πιο συνειδητή σχέση ανάμεσα στη μόδα και τον πελάτη: «Οι γυναίκες που επιλέγουν τα ρούχα μας εκτιμούν τη λεπτομέρεια, την ποιότητα και το γεγονός ότι φορούν κάτι ξεχωριστό και μοναδικό. Είναι άνθρωποι που αγαπούν τη μόδα, αλλά θέλουν και μια σύνδεση με αυτό που φορούν. Θέλουν τα ρούχα τους να εκφράζουν κάτι βαθύτερο, ένα κομμάτι της προσωπικότητάς τους». Δεν αγοράζουν απλώς ένα κομμάτι ρουχισμού, αγοράζουν κάτι που τους μιλάει.
Η ίδια πιστεύει ότι αυτή η στροφή είναι μόνο η αρχή: «Υπάρχει μια μερίδα ανθρώπων που αναζητά την αυθεντικότητα στις επιλογές της. Θέλει να ξέρει από πού έρχεται το ρούχο της, ποιος το έφτιαξε και ποιες αξίες εκπροσωπεί. Πιστεύω ότι αυτή η τάση θα ενισχυθεί τα επόμενα χρόνια, γιατί τα μικρά brands προβάλλουν κάτι που δεν μπορεί να αντιγραφεί και να αντικατασταθεί, τη δική τους αλήθεια».
Στο Ρελαντί, αυτή η αυθεντικότητα εκφράζεται καθημερινά με σταθερότητα. «Εξ αρχής η γειτονιά μας στήριξε και συνεχίζει να μας στηρίζει. Είμαστε τυχεροί που βρισκόμαστε σε μια γειτονιά που στηρίζει τα μαγαζιά της και κάνει καλά γιατί υπάρχουν ποιοτικά μαγαζιά. Κι εμείς προσπαθούμε να μένουμε μια σταθερά σε ένα σκηνικό που διαρκώς αλλάζει γύρω μας και αυτό ο κόσμος το βλέπει και το εκτιμά».
Αυτή η σταθερά, όμως, έχει κόστος: «Το κόστος είναι η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίζουμε τα τελευταία χρόνια αλλά προσπαθούμε να το απορροφήσουμε στο βαθμό που αυτό είναι εφικτό και να παραμείνουμε ένα τίμιο μαγαζί με προσιτές τιμές», λένε.
Όσο για τους Συμπεθέρους, η αντίληψη τους για τη γειτονιά αγγίζει σχεδόν κοινωνιολογικό επίπεδο:
«Τα μικρά, συνήθως οικογενειακά, καταστήματα είναι αλληλένδετα με τη γειτονιά. Διατηρούν τους δρόμους φωτισμένους, με κίνηση και στάσεις στις ανοιχτές βιτρίνες και ενισχύουν τους δεσμούς της γειτονιάς μέσα από τις κουβέντες και ζυμώσεις που γίνονται μέσα και έξω από αυτά. Δεν υπάρχει δηλαδή αυτό το αποστειρωμένο περιβάλλον του πουλάω και αγοράζω».
«Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε είναι οι ίδιες με αυτές που αντιμετωπίζει η πλειοψηφία των εργαζομένων σήμερα: οι χαμηλοί μισθοί, η αυξημένη φορολογία, η ακρίβεια, και – πιο συγκεκριμένα – η απουσία ενιαίας τιμής βιβλίου, που πλήττει ιδιαίτερα τα μικρά βιβλιοπωλεία», λένε στο Αμόνι και προσθέτουν ότι «το gentrification στη γειτονιά ανεβάζει τα ενοίκια, εκτοπίζει μικρές επιχειρήσεις και κατοίκους και μετατρέπει τις γειτονιές του κέντρου σε τουριστικά αξιοθέατα», όμως εξηγούν πως «αυτές οι δύσκολες συνθήκες μας φέρνουν ακόμη πιο κοντά στους ανθρώπους της γειτονιάς και μας εμπνέουν να παλέψουμε συλλογικά».
Οι άνθρωποι του Ρελαντί από την πλευρά δείχνουν την αγάπη τους για τις γειτονιές και προτρέπουν τους κατοίκους της πόλης: «Οι γειτονιές που έχουν ζωή δίνουν χρώμα και χαρακτήρα στις μεγάλες πόλεις· στηρίξτε τα συνοικιακά σας μαγαζιά».
Στο ίδιο ύφος κυμαίνεται και η προσέγγιση των ανθρώπων του βιβλιοπωλείου των Πετραλώνων:
«Οι συναντήσεις γύρω από τα βιβλία μας τροφοδοτούν και μας δίνουν δύναμη να συνεχίσουμε, είναι μια σχέση αμφίδρομη: δεν προσφέρουμε μόνο εμείς στον κόσμο ευκαιρίες για συζήτηση και προβληματισμό, αλλά είναι ο ίδιος αυτός κόσμος που μας πλαισιώνει και μας δίνει νόημα. Πραγματικά, για αυτό το λόγο θα θέλαμε να υπάρχουν μικρά βιβλιοπωλεία σε κάθε γειτονιά και ο κόσμος να μπορεί να συναντηθεί παντού, να συζητήσει και να γνωρίσει νέα βιβλία και νέους τρόπους σκέψης».
