Αφού τα Μέγαρα είναι δίπλα μας, γιατί δεν έχεις πάει ποτέ;

Τα ξέρεις τα Μέγαρα. Ή τουλάχιστον, ξέρεις τα διάσημα παιδιά τους. Ο Μάντης Κάλχας ήταν από εδώ. Ο Όρσιππος επίσης, ο πρώτος ολυμπιονίκης που τερμάτισε γυμνός, έχοντας πετάξει το ρούχο που τον καθυστερούσε, και καθιερώσει έτσι έναν κανόνα που κράτησε για αιώνες. Ο Θέογνις, ο λυρικός ποιητής, ο Ευπαλίνος με τα τούνελ και τα υδραγωγεία του, και ο Σουσαρίων, οι παροιμιώδεις φάρσες του οποίου γέννησαν αυτό που σήμερα λέμε κωμωδία. Ο Μέγαρος, που επέζησε από τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνα ακολουθώντας ένα σμήνος γεράνια ως την κορυφή της οροσειράς που έχει μέχρι σήμερα το όνομα τους.

Στους πρόποδες της, έχτισε μια πόλη που θα γινόταν μεγάλη και τρανή, θα ίδρυε τις πρώτες και τις περισσότερες αποικίες του ελληνικού κόσμου, με γνωστότερη όλων το Βυζάντιο, θα έμπαινε στο μάτι των Αθηναίων, και θα επιβίωνε το πρώτο εμπάργκο της ανθρωπότητας (τα θυμάσαι από το σχολείο τα μεγαρικά ψηφίσματα, που υπήρξαν μια από τις αιτίες του πελοποννησιακού πολέμου;). Καταπώς λέγαμε, την Ιστορία πάνω κάτω την ξέρεις. Καιρός να γνωρίσεις και το σήμερα, δε βρίσκεις;

Μια άγνωστη πόλη… δίπλα μας

Ούτε μια ώρα μακριά από την Αθήνα, τα Μέγαρα αριθμούν σήμερα, ως δήμος, περίπου 30.000 κατοίκους, απλώνονται –όπως και στην αρχαιότητα– σε δύο θάλασσες, τον Κορινθιακό και τον Σαρωνικό, και σου επιφυλάσσουν τόσες εκπλήξεις όσες δεν προλαβαίνεις να στριμώξεις σε μια μονοήμερη εκδρομή: Γραφικές γειτονιές που με την πρώτη δεν τις πιάνει το μάτι. Λοφάκια που μοιάζουν βγαλμένα από νησί αλλά βρίσκονται στην καρδιά της πόλης. Αμπελώνες που απλώνονται σε τοπία συναρπαστικά τύφλα-να-΄χει η Τοσκάνη. Αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία που όμοιά τους δεν υπάρχουν στην Ελλάδα. Έναν υγρότοπο στον οποίο σταματούν για να διανυκτερεύσουν φλαμίνγκο. Και έναν ελαιώνα με χιλιόχρονες ελιές, ανάμεσα στις οποίες ξεφυτρώνουν διάσπαρτα βυζαντινά εκκλησάκια και παλιά πέτρινα πατητήρια. Κι επειδή έτσι μαζεμένα όλα ακούγονται σαν να υπερβάλλουμε, πάμε να τα πιάσουμε ένα ένα.

Θα ξεκινήσουμε από τον ελαιώνα…

Θα ακούσεις να τον λένε βυζαντινό, από τα εκκλησάκια του που σώζονται, επτά τον αριθμό, ανάμεσα στις χιλιόχρονες ελιές του. Στην πραγματικότητα, όμως, ο ελαιώνας των Μεγάρων είναι αρχαίος, αριθμεί (ανάμεσα σε χιλιάδες άλλες) γύρω στις 100 ελιές που έχουν δει ολοζώντανο μπροστά τους, με σάρκα και οστά, τον Σόλωνα να θεσπίζει τον νόμο που έλεγε πως η φύτευσή τους πρέπει να είναι αραιή, τουλάχιστον εννέα μέτρα να μεσολαβούν μεταξύ τους –εξ ου και το σημερινό εύρος πεδίου του ελαιώνα, που αφήνει το βλέμμα να περιπλανηθεί χιλιόμετρα μακριά.

Από τα επτά συνολικά βυζαντινά εκκλησάκια, τρία (του Χριστού, του Αγίου Αθανασίου και του Αγίου Γεωργίου) έχουν αναστηλωθεί εντυπωσιακά, ενώ διάσπαρτα μέσα στην απέραντη έκταση του μεγαλύτερου ελαιώνα της Αττικής θα δεις και πολλά πέτρινα πατητήρια. Σχεδόν όλα τα κτίσματα του ελαιώνα είναι φτιαγμένα από τοπικό πουρί, κογχυλιάτη λίθο αν το προτιμάς στο επισημότερο, χαρακτηριστικό του οποίου είναι τα ίχνη από απολιθωμένα όστρακα που μαρτυρούν πως εδώ υπήρχε κάποτε θάλασσα. Αν δεν το μάντεψες ήδη, να πούμε ότι ο ελαιώνας των Μεγάρων είναι μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για πικνίκ και χαλαρές πεζοπορίες.

Μέγαρα downtown

Μπορεί όταν τα διασχίζεις με το αυτοκίνητο τα Μέγαρα να δίνουν την εντύπωση μιας κλασικής, άναρχα δομημένης, επαρχιακής πόλης, αν όμως κατέβεις και περπατήσεις, η εικόνα σε κάποια σημεία αλλάζει: Οι δύο λόφοι του κέντρου, που ήταν κάποτε οι δύο μεγαρικές Ακροπόλεις (*) είναι διάσπαρτοι με κουκλίστικα νεοκλασικά, μικρά πέτρινα εκκλησάκια, λουλουδιασμένες αυλές, στενά σοκάκια και γάτες που λαγοκοιμούνται σε προαύλια εκκλησιών με κόκκινους και γαλάζιους τρούλους. Ειδικά στον λόφο του Αγίου Δημητρίου, την αλλοτινή Ακρόπολη του Αλκάθου, το τοπίο σε πολλά σημεία θυμίζει νησί. Η δε θέα φτάνει ως την θάλασσα τόσο από εδώ, όσο και από τον διπλανό, μικρότερο λόφο του Προφήτη Ηλία, άλλοτε γνωστό ως Ακρόπολη της Καρύας, από τον μυθικό βασιλιά με το παράξενο όνομα Καρ.

(*) Φαν φακτ: Οι κεντρικοί δρόμοι των Μεγάρων είναι ακριβώς οι ίδιοι εδώ και δυόμιση χιλιάδες χρόνια.

Μια πόλη με (αρχαία) Ιστορία

Στους πρόποδες του λόφου της Καρύας, ακριβώς κάτω από τα αρχαία ιερά της Δήμητρας που ονομάζονταν μέγαρα και βάφτισαν την πόλη, το Αρχαιολογικό Μουσείο Μεγάρων διηγείται μια ιστορία που ξεκινά από τον 8ο αιώνα π.Χ. (τριακόσια χρόνια πριν την Αθήνα του Περικλή σα να λέμε) μέσα από εκθέματα που θα σε εκπλήξουν. Γιατί σίγουρα, αγάλματα και αγγεία έχεις ξαναδεί, αλλά αρχαίο… ντέφι, που λεγόταν σείστρο, δεν έχεις. Ούτε δίαυλους, αρχαίους αυλούς που κατασκευάζονταν διαφορετικά αναλόγως αν θα τους έπαιζε άνδρας ή γυναίκα. Ούτε –και γι’ αυτό είμαστε βέβαιοι– χαρώνειο οβολό, το νόμισμα ακριβώς όπως βρέθηκε στο στόμα ενός νεκρού που θα το έδινε στον Χάρο για να τον περάσει απέναντι τον 4ο π.Χ. αιώνα. Θα συνεχίζαμε, αλλά φτάνουν τα σπόιλερ, τα υπόλοιπα θα τα δεις στο μουσείο με τα μάτια σου.

Πολύ κοντά στο Αρχαιολογικό Μουσείο, η Κρήνη του Θεαγένη, που τροφοδοτούσε την πόλη με νερό από τον 5ο αιώνα π.Χ. έως και τον 5ο αιώνα μ.Χ. είναι μια από τις καλύτερα σωζόμενες κρήνες στον πλανήτη. Δεν ήταν του Θεαγένη (*) ήταν πρώιμο έργο του Ευπαλίνου, προτού πάει στη Σάμο και φτιάξει το διάσημό του όρυγμα· το δε αρχαίο υδραγωγείο που την τροφοδοτούσε συνέχισε να χρησιμοποιείται κανονικά μέχρι το 1960. Ολόκληρη η κρήνη ήταν στην αρχαιότητα επιστρωμένη με ένα σπάνιο υλικό, που δεν το βρίσκουμε πουθενά αλλού στην Ελλάδα: Ένα είδος ασφάλτου αναμεμειγμένο με ζωικό λίπος που ερχόταν από την Κασπία θάλασσα και της εξασφάλιζε σούπερ στεγανότητα, εξ ου και διατηρήθηκε τόσο εντυπωσιακά.

(*) Θεαγένης, τύραννος των Μεγάρων τον 6ο αιώνα π.Χ. Η περίοδος που ακολούθησε την εξέγερση εναντίον του είναι ιστορικά γνωστή ως Ακόλαστη Δημοκρατία. Ναι, χωρίς πλάκα.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο είναι ανοιχτό καθημερινά εκτός Τρίτης, 8.30-15.30, με εισιτήριο 5€. Η Κρήνη του Θεαγένη είναι επισκέψιμη κατόπιν συνεννόησης με ένα τηλεφώνημα στο μουσείο (22960 22426).

Λίγο κρασί, λίγη θάλασσα…

Στην εύφορη μεγαρική γη η καλλιέργεια του αμπελιού πάει πίσω, πολύ πίσω, στον 8ο αιώνα π.Χ. Ανάμεσα στις γηγενείς ποικιλίες που αξίζει να δοκιμάσεις είναι το Μούχταρο και ο Κανελάτος, την αναβίωση του οποίου χρωστάμε στον Πύργο Κανιάρη, οινοποιείο επισκέψιμο στον Πευκενέα Μεγάρων, στην καρδιά ενός αμπελώνα 350 στρεμμάτων που θα σου φέρει στο νου κάτι από τα καρτποσταλικά τοπία της Τοσκάνης. Άλλα οινοποιεία που αξίζει να αναζητήσεις στην περιοχή είναι τα Margetis Wines, The Knack Project, Οινοποιείο Γκίνη και Gerania Wines.

Κι επειδή μετά το κρασί έρχεται η θάλασσα, μια στάση θα κάνεις οπωσδήποτε στο Βουρκάρι, τον υγρότοπο των Μεγάρων που συχνά φιλοξενεί φλαμίνγκο και άλλα σπάνια πουλιά, αποτελώντας πρώτης τάξης προορισμό για τους απανταχού birdwatchers. Στην όχθη της λιμνοθάλασσας, το ιστορικό Τείχος της Αγίας Τριάδας που έπαιξε κομβικό ρόλο στις μάχες της Επανάστασης του 1821 διατηρείται σε εντυπωσιακά καλή κατάσταση.

Ένα από τα ωραιότερα λαογραφικά μουσεία που έχεις δει ποτέ

Εικοσιπέντε λεπτά έξω από τα Μέγαρα, στο τέρμα μιας φαντασμαγορικής διαδρομής που διασχίζει τα εκπληκτικά τοπία των Γερανείων περνώντας από τους αμπελώνες στο Χάνι, θα βρεις το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής στο Μάζι. Κι εδώ ψηλά, κάτω από την ψηλότερη κορυφή των Γερανείων, σε περιμένει μια ακόμα έκπληξη: Το λαογραφικό μουσείο που έφτιαξαν οι ίδιοι οι μοναχοί, άνοιξε τις πόρτες του για πρώτη φορά το 2021, και δεν μοιάζει με κανένα λαογραφικό μουσείο που έχεις δει ως τώρα. Στημένο σαν παραδοσιακό μεγαρίτικο σπίτι, με αυλές, ανώγεια, κατώγια, αλλά και παραδοσιακό εργαστήριο, σχολική αίθουσα του 1969, ιατρείο των αρχών του 20ου αιώνα και πάει λέγοντας.

Πέρα από ιστορικά κειμήλια και αντικείμενα καθημερινής χρήσης αλλοτινών εποχών, το μουσείο φιλοξενεί επίσης και μια μικρή συλλογή έργων του σκηνοθέτη και ζωγράφου Βασίλη Φωτόπουλου. Το μουσείο είναι επισκέψιμο κατόπιν συνεννόησης, με ένα τηλεφώνημα στη Μονή (22960 51750).

Ξέρεις από τρενοποδήλατο;

Λόγος αρκετός για να έρθεις στα Μέγαρα είναι και το Railbiking, η συναρπαστική διαδρομή που θα κάνεις ποδηλατώντας από το κέντρο της πόλης επάνω στις παλιές ράγες του τρένου ως την Κακιά Σκάλα. Το τρενοποδήλατο είναι πολύ πιο ξεκούραστο από κανονικό ποδήλατο, και δεν απαιτεί καθόλου ισορροπία: Απλά κάθεσαι σε καθισματάκι (με πλάτη!) και κάνεις πετάλι, έχοντας τα χέρια ελεύθερα για να βγάζεις αν θες φωτογραφίες σε όλη την διαδρομή –που, ειδικά εκεί γύρω στο ηλιοβασίλεμα, είναι ένα χάρμα οφθαλμών. Οι δε τιμές ξεκινούν από 25€ το άτομο, για δυόμιση απολαυστικές ώρες.

Περισσότερα και αναλυτικότερα έχουμε εδώ - Κάναμε railbiking και ήρθαμε να σου πούμε γιατί πρέπει να κάνεις κι εσύ 

Γεύση από Μέγαρα: Πού (και τι) θα φάμε

Πρώτα απ’ όλα, θα πιάσεις τραπεζάκι στη Μουριά, για να δοκιμάσεις, στον ίσκιο της πελώριας μουριάς της, πεντανόστιμα μαγειρευτά σαν την κοκκινιστή γίδα που θα σου κλέψει την καρδιά, αλλά και εκλεκτά κρέατα στη σχάρα, όπως η προβατίνα και τα μπριζολάκια μαύρου χοίρου. Μην χάσεις και την χειροποίητη μελιτζανοσαλάτα, και το γεμιστό λουκάνικο, που είναι ο τέλειος τσιπουρομεζές –τα τσιπουράκια, όπως μαντεύεις, ρέουν άφθονα, ο δε λογαριασμός στο τέλος βγαίνει γύρω στα 20€ το άτομο.

Συναρπαστική κουζίνα σε περιμένει και στο πανέμορφο Ελαιόλαδο στην κεντρική πλατεία Λυτάρα, όπου ο σεφ και ιδιοκτήτης Γιώργος Σαμούρης μεγαλουργεί σε πιάτα όπως τα μπριζολάκια καπνιστά σε ξύλο οξιάς, η ελληνική σαλάτα με τραγανές πίτες και μους φέτας, το χαλούμι με ντομάτα σχάρας και πέστο βασιλικού, και τα χοιρινά μπριζολάκια μαριναρισμένα με μαύρο σκόρδο. Συνοδεύεις με ωραίο κρασί, και υπολογίζεις γύρω στα 25€ το άτομο.

Θες και λίγη θάλασσα, όσο ακόμα ο καιρός το επιτρέπει; Το Μελτέμι στο Αλεποχώρι φτιάχνει ωραία θαλασσινά, από τα οποία ξεχωρίζουν οι γαρίδες σαγανάκι, το ψητό καλαμάρι και η γαριδομακαρονάδα (με τα ουζάκια σου, λογαριασμός γύρω στα 30€ το άτομο) ενώ στο γραφικό λιμανάκι της Πάχης, το Beeraki & Μεζεδάκι έχει να προτείνει ενδιαφέρουσες γεύσεις όπως τα γεμιστά μανιτάρια με καπνιστό μπέικον, τυριά και ψίχα καρυδιού, και η τηγανιά κοτόπουλο με μανιτάρια και σάλτσα κάρι (λογαριασμός με κρασί, στα 20-25€ το άτομο).

Για κανένα λόγο δεν θα φύγεις από τα Μέγαρα χωρίς να δοκιμάσεις μπουμπάρι, γλυκιά σπανακόπιτα που φτιάχνεται μόνο εδώ και πουθενά αλλού στον κόσμο, με σπανάκι, σταφίδα, ελαιόλαδο και ρύζι. Τη βρίσκεις σε όλους τους φούρνους της πόλης, εμείς την δοκιμάσαμε στον φούρνο Βαρελά και ενθουσιαστήκαμε. Έτερη διεύθυνση που πρέπει να σημειώσουν οι γλυκατζήδες της παρέας είναι το ζαχαροπλαστείο Floca, που φτιάχνει απίθανα γλυκά με ΠΟΠ μεγαρίτικο φιστίκι από την τοπική, οικογενειακή επιχείρηση Megaris Goods. 

Αν θες να μείνεις: Διαμονή στα Μέγαρα

Επειδή όπως μάλλον κατάλαβες έχεις πολλά περισσότερα από μια απλή μονοήμερη να κάνεις εδώ, ωραίες επιλογές για τη διαμονή σου ακριβώς πάνω στην θάλασσα (για να κάνεις και τις τελευταίες βουτιές της χρονιάς) είναι το Kineta Beach Resort & Spa (από 150€ το δίκλινο all inclusive, που θα πει με τρία γεύματα τη μέρα συν ποτά) και το Ξενοδοχείο Κοκκίνης (από 88€ το δίκλινο).