Πώς είναι να βλέπεις παράσταση στο θέατρο του Σαίξπηρ;

Το τρίτο κουδούνι στο Globe είναι κανονικό κουδούνι, το αντικείμενο, αυτό που παράγει τον ήχο, όχι σκέτος ο ήχος. Το χτυπά μια από τις ηθοποιούς που ηγείται του θιάσου, καθώς αυτός μπαίνει από τις βαριές ξύλινες πόρτες και αναμειγνύεται με τον κόσμο που στέκεται μπροστά στην υπερυψωμένη σκηνή. Groundlings τους λένε, τους θεατές που έχουν αγοράσει τα σούπερ δημοφιλή, σούπερ φτηνά (5 λίρες έκαστο, γύρω στα 7€ σαν να λέμε) εισιτήρια ορθίων.

Σχεδόν ζηλεύω τη φίλη που είναι εκεί, καθώς παρακολουθώ από ψηλά τα τεκταινόμενα, έχοντας λιγοψυχήσει μπροστά στην προοπτική της τρίωρης ορθοστασίας μετά από ολοήμερο περπάτημα στο Λονδίνο, και αγοράσει ακριβούτσικο εισιτήριο καθήμενων (40 τα λιρόνια) συν έξτρα μαξιλαράκι (άλλα 3) το οποίο θα επιστρέψω μετά. Η αγυμνασιά πληρώνεται.

Καλωσήρθατε στο θέατρο του Σαίξπηρ

Το The Globe βρίσκεται στο Bankside του Λονδίνου, ακριβώς πάνω στην όχθη του Τάμεση, δυο βήματα από την Tate Modern. Είναι πιστή ρέπλικα, σε φυσικό μέγεθος, του ορίτζιναλ, του θεάτρου στο οποίο έπαιζε αρχικά σαν ηθοποιός ο Γουίλιαμ Σαίξπηρ –και στο οποίο στη συνέχεια ανέβαιναν οι παραστάσεις των έργων του. Λίγα μέτρα μακριά από εδώ βρισκόταν εκείνο, το αρχικό Globe, που πρωτοάνοιξε τις πόρτες του το 1599. Ένας από τους τέσσερις ηθοποιούς που είχαν μερίδιο στο θέατρο ήταν ο φίλος μας ο Γουίλιαμ.

Το 1613, κατά τη διάρκεια της παράστασης του Ερρίκου του Όγδοου, ένα από τα κανόνια της σκηνής έβαλε κατά λάθος φωτιά στην αχυρένια στέγη, και το θέατρο καταστράφηκε ολοσχερώς. Ξαναφτιάχτηκε, με ξύλινη στέγη αυτή την φορά, όμως ο Σαίξπηρ πέθανε τρία χρόνια αργότερα, και κατά πάσα πιθανότητα δεν είδε παραστάσεις του να ανεβαίνουν στη δεύτερη μετεμψύχωση του θεάτρου του. Ο θίασος του οποίου υπήρξε μέλος συνέχισε να παίζει εκεί μετά τον θάνατό του, μέχρι το κλείσιμο όλων των θεάτρων της Αγγλίας από την πουριτανική διοίκηση το 1642, και την επακόλουθη κατεδάφιση του εγκαταλελειμμένου The Globe.

Fast forward τρεις αιώνες αργότερα, το 1970 εμφανίζεται στο Λονδίνο ο Sam Wanamaker, ένας Αμερικάνος ηθοποιός, σκηνοθέτης και παραγωγός, με μια τρελή ιδέα: Να ξαναφτιάξει το θέατρο του Σαίξπηρ όπως ήταν. Η ιστορία του έχει τέλος γλυκόπικρο, γιατί τόσο αυτός όσο και ο αρχιτέκτονας που το σχεδίασε, ο Theo Crosby, πέθαναν προτού το νέο Globe ανοίξει με δόξα και τιμή τις πόρτες του το 1997. Η παρακαταθήκη του, όμως, θα ζει αιώνια.

Πώς είναι, λοιπόν, μια παράσταση στο Globe;

Η ίδια η παράσταση, το The Crucible του Άρθουρ Μίλλερ σε σκηνοθεσία της χιλιοβραβευμένης Ola Ince, ήταν αριστουργηματική –και εντελώς συμπτωματικά, η πρώτη παράσταση σύγχρονου έργου που ανέβηκε ποτέ στο νέο Globe. Το έργο καταπιάνεται με τις δίκες των μαγισσών του Σάλεμ, για να μιλήσει βασικά για τον Μακαρθισμό στην Αμερική (τότε που γράφτηκε) και για κάθε είδους κυνήγι μαγισσών (τώρα που ανεβαίνει). Κάτι όμως μας λέει ότι δεν είσαι εδώ για να μιλήσουμε για την συγκεκριμένη παράσταση, που στο μεταξύ έχει κατέβει, αλλά για την ίδια την εμπειρία –η οποία, ακριβώς όπως μαντεύεις, είναι πολύ διαφορετική από κάθε άλλη θεατρική εμπειρία.

Καταρχάς η παράσταση ξεκινά με το φως της μέρας, στις 19.30 το απόγευμα (τα δε Σαββατοκύριακα ντάλα μεσημέρι, στις 14.00) πράγμα που σημαίνει ότι το σούρουπο βρίσκει τους καπνιστές εξ ημών να χαζεύουν στο διάλειμμα τα φώτα του Λονδίνου να ανάβουν ένα ένα και να καθρεφτίζονται στα νερά του Τάμεση, ακριβώς απέξω.

Οι ουρές των groundlings, που έχουν τη δική τους ξεχωριστή είσοδο στο θέατρο, έχουν αρχίσει και σχηματίζονται ήδη μία ώρα πριν την έναρξη της παράστασης –κι αυτό επειδή είναι Τρίτη, τις δημοφιλείς μέρες μας είπαν ότι είναι καλή ιδέα να είσαι στο θέατρο δύο ώρες νωρίτερα, αν θέλεις να πιάσεις καλή θέση. Τι θα πει «καλή»; Στο πίσω μέρος της αρένας, για να έχεις κάπου να στηρίζεις έστω την πλάτη σου, καθότι ως groundling δεν επιτρέπεται να καθίσεις κάτω αν κουραστείς, ούτε να ανοίξεις ομπρέλα αν βρέξει.

Το Globe είναι τελείως ανοιχτό, σκεπασμένες είναι μόνο η σκηνή και οι θέσεις των καθήμενων, πράγμα που σημαίνει ότι παίζει μόνο Απρίλιο με Οκτώβριο καθότι φουλ εκτεθειμένο στα καιρικά φαινόμενα, τα οποία στο Λονδίνο δεν αστειεύονται. Ως groundling μπορείς να κινείσαι ελεύθερα στον χώρο της αρένας (σκέψου την σαν τον μικρό χώρο μπροστά από τη σκηνή του Ηρωδείου πριν ξεκινήσουν οι κερκίδες, αλλά σε μεγάλο) πράγμα που βέβαια σημαίνει πως αν θελήσεις στο διάλειμμα να βγεις έξω, αποχαιρέτα την καλή θέση που με αυταπάρνηση είχες καπαρώσει.

Όλα αυτά δεν είναι κάποιου είδους βίτσιο, συμβαίνουν για να είναι η όλη εμπειρία όσο πιο πιστή στη θεατρική συνθήκη του 17ου αιώνα γίνεται. Προσποιούμενη την αριστοκρατία της εποχής, ανεβαίνω –μαξιλαράκι ανά χείρας– μαζί με άλλους λιγόψυχους τις ατελείωτες ξύλινες σκάλες ως το τρίτο διάζωμα, και πιάνω θέση στον εξίσου ξύλινο πάγκο –σωτήριο το μαξιλαράκι μου– απ’ όπου έχω αυτό που οι διπλανοί μου περιγράφουν ως bird’s eye view, σκηνής τε και θεάτρου. Το Globe είναι ολοστρόγγυλο, εξ ου και το όνομά του, με τα μπαλκονάκια των καθήμενων να αγκαλιάζουν περιμετρικά την σκηνή.

Οι καλές θέσεις καθημένων είναι κάτω, στο πρώτο διάζωμα που κοιτάζει την σκηνή κατάφατσα, έχουν όμως αναμενόμενα τριψήφιο αντίτιμο. Αναλόγως την ημέρα, την παράσταση και την θέση, μπορείς εύκολα να πετύχεις καλή τιμή και για καθιστό εισιτήριο, της τάξης των 30 λιρών. Υπάρχουν, δε, και θέσεις περιορισμένης ορατότητας γύρω στις 25 λίρες, πίσω από τα ξύλινα δοκάρια που ανεβαίνουν κάθετα για να στηρίξουν την όλη κατασκευή.

Γενικώς, η όλη φιλοσοφία είναι πανηγυρικά δημοκρατική («είμαι απίστευτα περήφανη που το 51% όλων των εισιτηρίων μας πέρυσι διατέθηκαν για κάτω από 30 λίρες» σημειώνει στο καλωσόρισμα του προγράμματος της παράστασης η καλλιτεχνική διευθύντρια του θεάτρου, Michelle Terry) και η ατμόσφαιρα θυμίζει γιορτή. «Μου αρέσει η σημαία σου» σχολιάζει ο νεαρός που σκανάρει το εισιτήριό μου στην είσοδο, αναφερόμενος στην παλαιστινιακή κονκάρδα που είναι καρφιτσωμένη στην τσάντα μου. «Είμαστε βαθύτατα αφοσιωμένοι σε αντιρατσιστικές πρακτικές, και στο χτίσιμο μιας κουλτούρας ισότητας και συμπερίληψης» γράφει ο Pete Le May, curator του The Globe, στο πρόγραμμα που ξεφυλλίζω πριν ξεκινήσει η παράσταση.

Μακριά από κάθε είδους σοβαροφάνειες, το The Globe βάζει τον Σαίξπηρ στην καθημερινότητα, τον κάνει γήινο, τωρινό, δικό σου άνθρωπο. Στο πωλητήριο πουλάνε μπλουζάκια που γράφουν A plague on both your houses (τη διάσημη κατάρα του Μερκούτιου στον Ρωμαίο και την Ιουλιέτα, που εύχεται πεθαίνοντας «πανούκλα και στα δύο σας τα σπίτια») ενώ μια πινακίδα απαγορεύει τις ξιφομαχίες σε εσωτερικούς χώρους. Έξω στην αυλή, κυματίζουν πολύχρωμες σημαίες με το λογότυπο του θεάτρου, πάνω από τα μπάνερ που υπενθυμίζουν πως «Όλος ο κόσμος είναι μια σκηνή». Πράγματι.

Info
- Παραστάσεις στο The Globe ανεβαίνουν κάθε χρόνο από τον Απρίλιο μέχρι τον Οκτώβριο, το πρόγραμμα (που ανακοινώνεται μήνες πριν) το βλέπεις εδώ.
- Τα εισιτήρια κοστίζουν από 5 ως 10 λίρες για ορθίους, από 25 ως 80 (σε κάποιες παραστάσεις ως 100) για καθήμενους. Τα κλείνεις απευθείας από το επίσημο site, μην μπλέξεις με μεσάζοντες που υπόσχονται εκπτώσεις, συχνά είναι απάτη.
- Τον χειμώνα παίζονται –με κουβερτούλες για τους θεατές– παιδικές παραστάσεις για σχολεία το πρωί και για το κοινό νωρίς τα απογεύματα του Σαββατοκύριακου.
- Στο θέατρο πας πανεύκολα με το μετρό, κατεβαίνοντας στη στάση London Bridge που απέχει ένα 10λεπτο με τα πόδια –κι είναι και ωραία διαδρομή, στην όχθη του Τάμεση.