Τα πρώιμα σημάδια του αυτισμού: Πώς να τα αναγνωρίσεις;

Η αναγνώριση των πρώιμων ενδείξεων αυτισμού μπορεί να αποδειχθεί καθοριστικής σημασίας για την έγκαιρη υποστήριξη και ενίσχυση της ανάπτυξης ενός παιδιού, καθώς όσο νωρίτερα εντοπιστούν οι ιδιαίτερες ανάγκες του, τόσο πιο αποτελεσματικά μπορούν να σχεδιαστούν παρεμβάσεις που βελτιώνουν ουσιαστικά την ποιότητα ζωής του ίδιου αλλά και της οικογένειάς του. Αν και κάθε παιδί αναπτύσσεται με τον δικό του ρυθμό, υπάρχουν ορισμένα μοτίβα συμπεριφοράς, επικοινωνίας και κοινωνικής αλληλεπίδρασης που ενδέχεται να υποδεικνύουν την ύπαρξη διαταραχής στο φάσμα του αυτισμού, και τα οποία ένας γονιός ή παιδαγωγός καλό είναι να αναγνωρίσει εγκαίρως ώστε να απευθυνθεί στους κατάλληλους ειδικούς.

H Kατερίνα Ανδριανοπούλου και η Σταυρούλα Κισκέα, δύο λογοθεραπεύτριες από το My Words’ Place αναλαμβάνουν να μας ξεκαθαρίσουν όποιες τυχόν απορίες μπορεί να προκύψουν επί του θέματος.

«Ένα από τα πιο συχνά ερωτήματα που δεχόμαστε από τους γονείς είναι αν το παιδί τους ανήκει στο φάσμα του αυτισμού. Παρόλο που η διάγνωση γίνεται από γιατρούς όπως παιδοψυχιάτρους, αναπτυξιολόγους κτλ., οι θεραπευτές διαθέτουμε εμπειρία και γνώση ώστε να μπορούμε να διακρίνουμε κάποια από τα πρώιμα σημάδια του και με τη σειρά μας να καθοδηγούμε και να συμβουλεύουμε τους γονείς» μας δήλωσαν χαρακτηριστικά απαντώντας στις ερωτήσεις μας.

Γιατί όμως είναι σημαντικό οι γονείς να αναγνωρίζουν τα σημάδια εγκαίρως;

Επειδή θα συμβουλευτούν το γιατρό τους ή κάποιο θεραπευτή κι έτσι αν τελικά το παιδί διαγνωστεί με Αυτισμό θα δεχθεί τα οφέλη της πρώιμης παρέμβασης.

Η στάση αναμονής και πολύ περισσότερο συμβουλές από τον περίγυρο ‘Μην ανησυχείς’, ‘Περίμενε να δεις τι θα γίνει’, οδηγούν στο να χαθεί πολύτιμος χρόνος τη στιγμή που το παιδί έχει τη δυνατότητα να εξελιχθεί.

Όμως τι είναι ο αυτισμός;

Τα παιδιά που έχουν αυτισμό, δυσκολεύονται στην επικοινωνία και την αλληλεπίδραση με τους άλλους και παρουσιάζουν επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές και περιορισμένα ενδιαφέροντα.

Το κάθε παιδί με Αυτισμό είναι μοναδικό, όμως υπάρχουν κάποια ειδικά χαρακτηριστικά που θα αναλύσουμε παρακάτω. Ο αυτισμός είναι δύσκολο να διαγνωστεί πριν την ηλικία των 24 μηνών, κάποια συμπτώματα όμως εμφανίζονται μεταξύ 12 – 18 μηνών.

1.      Βλεμματική επαφή

Τα περισσότερα βρέφη αρχίζουν να διατηρούν οπτική επαφή από 2 – 3 μηνών περίπου, όμως τα παιδιά με αυτισμό ακόμα  και κατά το θηλασμό δυσκολεύονται να διατηρήσουν βλεμματική επαφή.

2.      Βάβισμα

Με το βάβισμα εννοούμε τους ήχους που παράγει ένα βρέφος, προτού ξεκινήσει να μιλάει, όπως μπα μπα μπα, ντα ντα ντα, γα γκα γα, μα μα μα. Καθώς μεγαλώνει ένα παιδί, περιμένουμε να χρησιμοποιεί το βάβισμα χρησιμοποιώντας εναλλαγή σειράς με τον ενήλικα, ως μια μορφή επικοινωνίας. Τα περισσότερα παιδιά με αυτισμό καθυστερούν να βαβίσουν ή μπορεί να μη βαβίσουν και καθόλου.

3.      Μοίρασμα προσοχής (κοινή προσοχή)

Μέχρι και την ηλικία των 14 μηνών το παιδί αρχίζει να δείχνει την επιθυμία του να  συνδεθεί με τον γονέα του, μοιράζοντας μαζί του, την προσοχή για κάποιο αντικείμενο. Αυτό σημαίνει ότι αφού κοιτάζει ένα παιχνίδι που του κινεί το ενδιαφέρον, θα χαμογελάσει στο γονέα και μετά θα γυρίσει το βλέμμα του και πάλι στο παιχνίδι. Πολλά παιδιά με αυτισμό δεν μοιράζουν την προσοχή τους, όχι γιατί δε θέλουν να συνδεθούν με τους γονείς τους, αλλά γιατί δε το κάνουν με τον τρόπο που περιμένουμε.

4.      Χειρονομίες

Γύρω στους 9 – 12 μήνες τα βρέφη ξεκινούν να δείχνουν με το δάχτυλο τους, να κουνούν το χέρι τους για να χαιρετήσουν κτλ. Πολλά παιδιά με αυτισμό δεν χρησιμοποιούν συχνά χειρονομίες και δυσκολεύονται να τις κατανοήσουν όταν τις δουν από τους γονείς τους.

5.      Μίμηση

Ήδη από τους πρώτους μήνες της ζωής μας είναι εύκολο να αντιγράψουμε κινήσεις π.χ. χειροκρότημα ή ήχους π.χ. ίου ίου, όμως τα παιδιά με αυτισμό προσπαθούν περισσότερο.

6.      Ανταπόκριση στο όνομα

Είναι πολύ σύνηθες τα παιδιά με αυτισμό να μη γυρνάνε στο όνομα τους και οι γονείς αρχικά να θεωρούν ότι το παιδί τους δεν ακούει ή ότι απλά τους αγνοεί.

7.      Επαναλαμβανόμενες κινήσεις και συμπεριφορές

Τέτοια παραδείγματα είναι το κούνημα δαχτύλων μπροστά στο πρόσωπο τους, χτύπημα χεριών ή στριφογύρισμα αντικειμένων. Σε όλα τα παιδιά θα παρατηρηθούν τέτοιου είδους μοτίβα, όμως στα παιδιά με αυτισμό είναι επίμονα και συχνά.

Να επισημανθεί ότι πολλοί γονείς αναφέρουν παλινδρόμηση στην ομιλία και σε κοινωνικές δεξιότητες που είχαν αναπτύξει τα παιδιά τους έως την ηλικία των 24 μηνών κάτι που φαίνεται να είναι συνηθισμένο χαρακτηριστικό του αυτισμού.

Βέβαια αν το παιδί σας έχει ένα ή κάποια από τα παραπάνω χαρακτηριστικά δεν σημαίνει απαραίτητα ότι έχει αυτισμό. Ωστόσο, ίσως είναι ευκαιρία να μιλήσετε με κάποιο γιατρό ώστε να γίνει αξιολόγηση.

Μην ξεχνάτε ότι η διάγνωση του αυτισμού δεν σημαίνει ότι υπάρχει όριο στη δυνατότητα του παιδιού σας να αναπτυχθεί, να μεγαλώσει και να μάθει!