Τι δεν πρέπει να λέμε σε άτομα με κατάθλιψη
Ακόμα και με τις καλύτερες προθέσεις, μπορεί άθελά μας να πληγώσουμε κάποιον με κατάθλιψη. Δες τι να αποφύγεις και πώς να σταθείς πραγματικά δίπλα του.
Η κατάθλιψη αποτελεί μια συναισθηματική διαταραχή που επηρεάζει βαθιά τη σκέψη, το συναίσθημα και τη συμπεριφορά του ατόμου. Πολλές φορές περνά απαρατήρητη, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν εξαντλητική δυσκολεύοντας την καθημερινότητα του ατόμου που νοσεί. Η υποστήριξη από το περιβάλλον κρίνεται μείζονος σημασίας, και απαιτεί προσεκτικούς χειρισμούς καθώς, ακόμα και άθελά μας, μπορεί να προκαλέσουμε περισσότερο κακό παρά καλό.
Γράφει η Ελπίδα Παναγιωτουνάκου, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια, Msc
Συνηθισμένες φράσεις που κάνουν κακό
• «Έλα, μη στενοχωριέσαι, όλα καλά θα πάνε»
• «Υπάρχουν και χειρότερα»
• «Όλα είναι στο μυαλό σου»
• «Μα έχεις τόσα καλά στη ζωή σου, γιατί είσαι έτσι;»
• «Δε σου λείπει τίποτα. Δες τι συμβαίνει γύρω σου»
• «Πρέπει να σκέφτεσαι θετικά»
• «Εγώ όταν στεναχωριέμαι…»
Γιατί αυτές οι φράσεις είναι επιβλαβείς
Οι φράσεις αυτές κάνουν το άτομο να νιώθει λίγο, ελαχιστοποιώντας τη σημασία αυτού που βιώνει. Η κατάθλιψη δεν είναι απλή θλίψη ή στεναχώρια και σίγουρα ούτε επιλογή.
Τα άτομα με κατάθλιψη έχουν τροποποιημένη λειτουργία σε περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με το συναίσθημα, την απόλαυση και τη μνήμη (π.χ. προμετωπιαίος φλοιός, ιππόκαμπος, αμυγδαλή). Δεν μπορούν απλά και μαγικά «να αλλάξουν τρόπο σκέψης». Απαιτείται εκπαίδευση, προσπάθεια και υποστήριξη.
Σχόλια που φαίνονται ενθαρρυντικά, μπορεί να ενισχύουν το αίσθημα ανεπάρκειας, οδηγώντας στο συμπέρασμα: «Δεν είμαι αρκετός/ή αφού δεν μπορώ να κάνω κάτι που όλοι οι άλλοι το θεωρούν τόσο απλό».
Πώς να δείξεις κατανόηση και στήριξη
Αυτό που χρειάζεται κάποιος με κατάθλιψη είναι η ενεργή παρουσία σου δίπλα του και όχι θεωρητικές λύσεις ή νουθεσίες. Δείξε διαθεσιμότητα, χωρίς πίεση και γίνε καλός ακροατής, δίχως να κρίνεις. Παραδείγματος χάριν:
• «Είμαι εδώ για σένα, ότι κι αν χρειαστείς»
• «Δεν προσπαθώ να σου δώσω λύσεις, μόνο να σε ακούσω»
• «Προσπαθώ να καταλάβω πόσο δύσκολο μπορεί να είναι αυτό που περνάς»
Η ενεργητική ακρόαση, απαλλαγμένη από θυμό και επικριτικά σχόλια, μπορεί να αποβεί πιο θεραπευτική από οποιαδήποτε συμβουλή.
Τι να πεις αντί για επικριτικά σχόλια
Προσπάθησε να δείξεις την αποδοχή σου.
Αντί για: «Πρέπει να το παλέψεις»
Πες: «Σε βλέπω να προσπαθείς κάθε μέρα και αυτό έχει αξία»
Αντί για: «Σταμάτα πια να γκρινιάζεις, όλοι έχουν προβλήματα»
Πες: «Δεν συγκρίνω τον πόνο σου με κανενός άλλου. Είναι δικός σου και είναι σημαντικός»
Ο ρόλος της ενσυναίσθησης στην επικοινωνία
Η ενσυναίσθηση είναι η ικανότητα να μπαίνουμε στη θέση του άλλου, χωρίς να χρειάζεται να έχουμε ζήσει τις ίδιες καταστάσεις με εκείνον. Λόγω αυτού δεν απαιτείται κατανόηση του «γιατί» νιώθει έτσι, αλλά αποδοχή του ότι νιώθει έτσι.
Η ενσυναίσθηση αποτελεί μια σπουδαία κοινωνική δεξιότητα καθώς μειώνει την ψυχολογική απομόνωση και ενισχύει το αίσθημα ασφάλειας, βοηθώντας στη μείωση του άγχους, της ενοχής και της ντροπής που συχνά συνοδεύουν την κατάθλιψη.
Πότε να προτείνεις βοήθεια από ειδικό
Αν διαπιστώσεις ότι το αγαπημένο σου πρόσωπο:
• Αποσύρεται από τις καθημερινές του δραστηριότητες
• Παραμελεί τον εαυτό του και την ατομική του υγιεινή
• Εκφράζει συχνά απαισιοδοξία για το μέλλον ή ενοχές για όσα έκανε ή θα μπορούσε να έχει κάνει
• Έχει επίμονα προβλήματα ύπνου ή όρεξης
• Μιλάει για έλλειψη νοήματος στη ζωή ή έχει σκέψεις θανάτου
τότε είναι σημαντικό, με διακριτικότητα και σεβασμό, να προταθεί η λήψη επαγγελματικής βοήθειας: «Έχεις σκεφτεί να μιλήσεις με κάποιον ειδικό; Νομίζω θα σε βοηθούσε να το αντιμετωπίσεις πιο ήρεμα».
Η παρέμβαση δεν είναι ένδειξη αδυναμίας, αλλά θάρρους. Η ψυχοθεραπεία και, όταν χρειάζεται, η φαρμακευτική αγωγή μπορούν να μειώσουν σημαντικά τα καταθλιπτικά συμπτώματα.
Προκειμένου να προσφέρεις βοήθεια σε ένα άτομο με κατάθλιψη δε χρειάζεται να έχεις όλες τις απαντήσεις, ούτε να το κάνεις εσύ καλά. Χρειάζεται να δείχνεις ότι βλέπεις, ακούς και δεν εγκαταλείπεις. Η σιωπή, η ενεργή παρουσία και η ενσυναίσθηση είναι μερικά από τα πιο δυνατά «φάρμακα» που μπορείς να προσφέρεις. Ωστόσο, μην ξεχνάς ότι η έγκαιρη διάγνωση και θεραπευτική παρέμβαση στην κατάθλιψη μπορεί να βελτιώσει εξαιρετικά την ποιότητα ζωής του ατόμου και να το προστατεύσει από χρόνια ταλαιπωρίας και απογοήτευσης.
