Χωριάτικη ή ντάκος;

Πριν επιχειρήσω να απαντήσω στο ερώτημα-δίλημμα, οφείλω να βάλω τα πράγματα στη θέση τους για να μην υπάρξουν παρεξηγήσεις.

Κατ’ αρχάς και κατ’ αρχήν, τι είναι ο ντάκος; Ο ντάκος, αγαπητές και αγαπητοί, δεν είναι σαλάτα. Ντάκος ονομάζεται το σκληρό κρίθινο παξιμάδι της Κρήτης, όπως γράφει η εξαιρετική Βαγγελιώ Κασσαπάκη η οποία, μέσω του πολυβραβευμένου site της «Κρήτη Γαστρονομικός Περίπλους – Cretan Gastronomy», μας μαθαίνει τι εστί Κρητική κουζίνα και όχι μόνον, αφού για κάθε συνταγή φροντίζει να δίνει ένα σωρό άλλα στοιχεία, ιστορικά και λαογραφικά και μοιράζεται, συν τοις άλλοις, προσωπικές και οικογενειακές ιστορίες. Ο ντάκος, που λέτε, (ντάγκος στην Κρητική ντοπιολαλιά) ήταν η βάση του καθημερινού κολατσιού, άλλοτε αλμυρού με αλάτι και ελαιόλαδο, αλλά και γλυκού με ζάχαρη ή μέλι. Αυτά ίσχυαν τα παλιά χρόνια. Σήμερα, ακόμη και στην Κρήτη, όταν λένε ντάκο, εννοούν αυτό που όλοι γνωρίζουμε, δηλαδή το παξιμάδι με τη ντομάτα, τη ξινομυζήθρα και το ελαιόλαδο. Αυτή, βέβαια, είναι η πιο απλή εκδοχή, γιατί πολύ συχνά πλέον το ορεκτικό συμπληρώνουν κι άλλα υλικά, όπως ελιές και κάππαρη, συχνά και λίγη ρίγανη και μάλιστα το συναντάμε και με το όνομα «κουκουβάγια». Εικάζεται ότι η ονομασία οφείλεται είτε στο επώνυμο ενός εστιάτορα από το Ρέθυμνο ο οποίος, πρώτος, το συμπεριέλαβε στον κατάλογο, είτε στο σχήμα του παξιμαδιού που θυμίζει κουκουβάγια. Βέβαια, το να φας έναν ντάκο της προκοπής δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Πόσες φορές μας δίνουν ένα πράγμα που άλλοτε είναι τόσο ξερό που κολλάει στον λαιμό κι ελλοχεύει σοβαρό κίνδυνο πνιγμού κι άλλοτε παπαριασμένο μέχρι εκεί που δεν παίρνει. Πόσες φορές το παξιμάδι δεν είναι άγευστο και τόσο μαλακό που θρίβεται σαν φρυγανιά. Για τις άνοστες ντομάτες και το ελαττωματικό και συχνά, τσιγκούνικο ελαιόλαδο, αφήστε τα. Πολλά τα εγκλήματα.

Ας πάμε στην χωριάτικη. Άλλη πονεμένη ιστορία κι αυτή. Κατ’ αρχάς, δεν έχει ρίζες από κανένα συγκεκριμένο χωριό. Φαίνεται πως είναι απλά μια έξυπνη, μάλλον πονηρή θα την χαρακτήριζα, λύση των εστιατόρων για να αποφύγουν την διατίμηση της αγγουροντομάτας που ίσχυε την δεκαετία του 60, προσθέτοντας την φέτα, την οποία τιμολογούσαν κατά το δοκούν. Η καψερή χωριάτικη έχει περάσει από σαράντα κύματα και την έχουμε φάει σε πάμπολλες κακοποιημένες εκδοχές και μάλιστα χειμώνα-καλοκαίρι, το σοβαρότερο φάουλ όλων. Παγωμένες από το ψυγείο με ταγγισμένο λάδι, άγουρες ντομάτες χωρίς χυμούς, πλαστική φέτα, ελιές της συμφοράς και άλλα ατοπήματα ων ουκ έστιν αριθμός. Τα βασικά υλικά μιας περιποιημένης χωριάτικης έχει καλοκαιρινές νόστιμες ντομάτες (όχι ντοματίνια, σας θερμοπαρακαλώ!), κομμένες ούτε σε τεράστια αλλά ούτε και σε πολύ μικρά κομμάτια, τραγανά αγγούρια, ψιλοκομμένες φέτες ξερού κρεμμυδιού, λεπτοκομμένες φέτες πράσινης πιπεριάς, φέτα ή ξινομυζήθρα, ελιές, φρέσκια ή ξερή ρίγανη, άφθονο εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, συχνά και λίγο ξύδι. Συνοδεύεται απαρεγκλίτως από φρέσκο ζυμωτό ψωμί για τις παραπάνω από απαραίτητες βούτες. Για να υπάρχει όμως αρκετό ζουμί γι’ αυτές, η σαλάτα πρέπει να μείνει για λίγη ώρα αφού φτιαχτεί γιατί μόνον έτσι οι ντομάτες θα βγάλουν τους χυμούς τους που θα ενωθούν με το λάδι. Βεβαίως, τα ζαρζαβατικά δεν πρέπει ούτε να έχουν κοπεί πολλές ώρες πριν για να μην χάσουν το τραγανό τους δάγκωμα. Άλλο βασικό στοιχείο είναι να μην είναι παγωμένη γιατί έτσι χάνεται η μισή, τουλάχιστον, νοστιμιά. Αφήστε που οι ντομάτες, κανονικά, δεν πρέπει να μπαίνουν στο ψυγείο, αλλά ας πούμε πως τη σημερινή εποχή που σπανίως βρίσκεις ντομάτες από περιβόλι, τουλάχιστον στις μεγάλες πόλεις, η συντήρηση στο ψυγείο είναι αναπόφευκτο κακό. Κι όμως, υπάρχει λύση κι αυτή δεν είναι άλλη από την αγορά μικρών ποσοτήτων κάθε φορά κι αυτό ισχύει για όλα τα λαχανικά και τα φρούτα. Τι σας λέω τώρα κι εγώ! Παρατηρώντας τις ποσότητες που βάζουν οι καταναλωτές στα καλάθια και τις τσάντες τους, θα έλεγε κανείς πως όλες οι οικογένειες είναι πολύτεκνες, κάτι που, όπως γνωρίζουμε όλοι, δεν ισχύει.

Αρκετά όμως φλυάρησα και νομίζω πως ήρθε η ώρα να σας δείξω πώς είναι η δική μου αγαπημένη καλοκαιρινή σαλάτα, ο «χωριαντάκος», όπως αστεία την βάφτισα τις προάλλες. Οι κυριότερες διαφορές έχουν να κάνουν με έξι βασικά στοιχεία:

1. Συχνά έχω δύο ειδών παξιμάδια, κρίθινα και χαρουπένια. Βασική προϋπόθεση να είναι σκληρά, όσο πιο σκληρά γίνεται. Τελευταία όλο και δυσκολότερα βρίσκω σκληρά παξιμάδια, τα περισσότερα θυμίζουν φρυγανιές.
2. Από τη στιγμή που είναι σκληρά, πρέπει να τα βρέξουμε αλλά με φειδώ, δεν θέλουμε να παπαριάσουν στη στιγμή και να γίνουν σαν ψωμί. Αντί για νερό τα βρέχω με ούζο. Το άρωμα του γλυκάνισου ταιριάζει απίστευτα.
3. Αντί για ωμό κρεμμύδι βάζω πικλαρισμένα κρεμμύδια που έχω πάντα στο ψυγείο μου (δείτε τη συνταγή εδώ) κι αντί για ξύδι λίγο από το ζουμί τους. Τα αρωματικά που περιέχουν τα κρεμμύδια-πίκλες, οι μαραθόσποροι, οι σπόροι κόλιαντρου και το ροζ πιπέρι κάνουν το τελικό ζουμί της σαλάτας απίστευτα νόστιμο.
4. Οι ντομάτες είναι σε δύο υφές: περαστές στο μούλτι ή τριφτές για την απαραίτητη υγρασία, αλλά και κύβοι ντομάτας, ξεφλουδισμένης και ξεσποριασμένης, αλλά όχι εντελώς γιατί τα σποράκια της ντομάτας έχουν κι αυτά το κάτι τις τους. Θεωρώ την ξεφλουδισμένη ντομάτα αξεπέραστη, είναι σαν να έχει άλλη γεύση.
5. Φρεσκοτριμμένο πιπέρι. Το ξέρω πως δεν συνηθίζεται, αλλά βρίσκω ότι ταιριάζει πολύ.
6. Τέλος, ο φρέσκος βασιλικός κάνει τη σαλάτα ακόμα πιο μοσχομυριστή. 

Αυτά ήταν τα βασικά γιατί υπάρχουν και πολλές παραλλαγές ή/και προσθήκες, ανάλογα με το τι μου βρίσκεται στο ψυγείο και τα ντουλάπια μου. Ιδού μερικά παραδείγματα: 

·         Η ξινομυζήθρα μπορεί να αντικατασταθεί από φέτα, βεβαίως, αλλά και από γαλομυζήθρα ή κάποιο άλλο κατσικίσιο τυρί.

·         Πράσινες πιπεριές. Δεν τις βάζω γιατί δεν τις αγαπώ πολύ όταν είναι ωμές, σε κάθε περίπτωση, όμως, δεν πρέπει να υπερισχύουν σε ποσότητα.

·         Οι ελιές μπορούν να είναι πολλών ειδών, ακόμα και δυο-τρία είδη μαζί.

·         Η κάππαρη μπορεί να αντικατασταθεί από κρίταμο, ή να μπουν μαζί. Αγαπώ πολύ και τα καππαρόφυλλα. Λατρεύω και τη μεγάλη κάππαρη με το κοτσάνι αλλά δεν βρίσκω συχνά.

·         Αντί για βασιλικό μπορείτε να βάλετε κάποιο άλλο φρέσκο βότανο, όπως ρίγανη ή δυόσμο. Ελλείψει φρέσκων βοτάνων θα βάλετε αποξηραμένα.

Αυτά είχα να σας πω για σήμερα κι ελπίζω να έχετε έμπνευση για να φτιάξετε την ολοδική σας αγαπημένη καλοκαιρινή σαλάτα. Προς το παρόν δείτε αυτή, όπως ακριβώς την έφτιαξα προχθές.

ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΗ ΣΑΛΑΤΑ ΜΕΤΑΞΥ ΧΩΡΙΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΝΤΑΚΟΥ

Αρχικά βάζουμε τα υλικά σε στρώσεις σε ένα μεγάλο μπολ:

• Παξιμάδια κομμένα σε μέγεθος μπουκιάς τα οποία βρέχουμε με λίγο ούζο
• Τριμμένη ντομάτα την οποία έχουμε αλατίσει ελαφρά, σε αρκετή ποσότητα για να σκεπάσει τα παξιμάδια σχεδόν εξ ολοκλήρου
• Πίκλες κρεμμυδιού με λίγο από το ζουμί τους
• Ψιλοκομμένες φέτες αγγουριού ελαφρά αλατισμένες
• Κύβους ντομάτας ξεφλουδισμένης και σχεδόν εντελώς ξεσποριασμένης, ελαφρά αλατισμένους
• Ξινομυζήθρα
• Φρεσκοτριμμένο πιπέρι
• Κάππαρη
• Ελιές
• Βασιλικό

Περιβρέχουμε με εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο και ανακατεύουμε πολύ καλά. Αφήνουμε τη σαλάτα για λίγη ώρα για να ενωθούν τα αρώματα των υλικών.

Σας έχω και κάτι νέο που ελπίζω να σας αρέσει. Φτιάξαμε TikTok, όχι παίζουμε! 

@in2life_gr Η foodie μας, η Αγάπη, σου έχει πανεύκολη συνταγή για πεντανόστιμο, χορταστικό και σούπερ καλοκαιρινό Χωριαντάκο #foodtok #salad #fyp #vegetarian #food #bonagapi #recipe ♬ Food - eas Ratta