10 πράγματα που δεν ήξερες για την Ακρόπολη

Η Micromeria Acropolitana, ή Μικρομέρια της Ακρόπολης, είναι ένα μικρό φυτό που κάνει ροζ ανθάκια τον Μάιο και τον Ιούνιο. Τη λέμε Acropolitana, επειδή είναι ενδημική του βράχου της Ακρόπολης. Ενδημική σημαίνει ότι φυτρώνει μόνο εκεί, πουθενά αλλού στην Αθήνα ή στον υπόλοιπο πλανήτη. Την ανακάλυψαν δύο γάλλοι βοτανολόγοι το 1906, και την συμπεριλάβαμε το 1981 στον κατάλογο των προστατευόμενων φυτών του ελληνικού κράτους. Μετά από αρκετά χρόνια που θεωρούταν εξαφανισμένη, το 2006 την εντόπισαν ξανά δύο Έλληνες βιολόγοι, πάνω στον βράχο της Ακρόπολης. Από τότε, το ακριβές σημείο που φυτρώνει κρατείται μυστικό, για να προστατευτεί το σπάνιο φυτό.

Κι αυτό είναι ένα μόνο από τα πολλά και ενδιαφέροντα πράγματα που δεν ήξερες για την Ακρόπολη. Έχουμε κι άλλα.

Ο Παρθενώνας και τα υπόλοιπα μνημεία του βράχου δεν ήταν τα τελευταία δυόμιση χιλιάδες χρόνια όπως τα βλέπεις σήμερα. Στα Προπύλαια, για παράδειγμα, έμενε –ναι, έμενε κανονικά, όπως λέμε «ήταν το σπίτι του»– ο μητροπολίτης Αθηνών μέχρι το 1205. Από το 1205 και μετά, οι Φράγκοι που είχαν την Αθήνα για περίπου εκατό χρόνια μετέτρεψαν τα Προπύλαια σε παλάτι, στο οποίο διοργάνωναν κανονικότατα χορούς και δεξιώσεις.

Κι ο Παρθενώνας, βέβαια, δεν είχε πολύ καλύτερη τύχη: Στα τέλη του 5ου αιώνα μετατράπηκε σε τρίκλιτη χριστιανική βασιλική, αφιερωμένη στην «Παναγία την Αθηνιώτισσα», ενώ κατά τη Φραγκοκρατία (1204-1311, για να είμαστε ακριβείς) μετατράπηκε σε καθολική εκκλησία, κομπλέ με κωδωνοστάσιο.

Παρόμοια ήταν και η μοίρα του Ερέχθειου, που μετατράπηκε σε τρίκλιτη βασιλική αφιερωμένη στη Θεομήτορα τον 6ο αιώνα, και έγινε κατοικία του Λατίνου επισκόπου στη Φραγκοκρατία.

Ένα και μοναδικό μνημείο υπάρχει από την εποχή των Ρωμαίων πάνω στον βράχο της Ακρόπολης: Ο ναός της Ρώμης και του Αυγούστου, στα 20 μέτρα από τον Παρθενώνα και ακριβώς απέναντί του. Δεν ξέρουμε σίγουρα αν το έχτισε ο ίδιος ο Αύγουστος, ή οι Αθηναίοι προκειμένου να κερδίσουν την εύνοια του αυτοκράτορα. Ήταν πάντως μικρός ναός ιωνικού ρυθμού, από τον οποίο δεν σώζονται σήμερα πολλά.

Ίσως το μοναδικό σημείο της Αθήνας που αγναντεύει από ψηλά τα Αναφιώτικα, είναι το πλάτωμα απέναντι από τον Παρθενώνα, που θα αναγνωρίσεις εύκολα από την μεγάλη ελληνική σημαία που κυματίζει στην άκρη του. Εδώ ήταν που σκαρφάλωσαν, από την έξω πλευρά, στην Κατοχή ο Μανώλης Γλέζος και ο Απόστολος Σάντας για να κατεβάσουν τη ναζιστική σημαία και να υψώσουν στην θέση της την ελληνική.

Αν μπεις στην Ακρόπολη όχι από την κύρια είσοδο, αλλά από τη λεγόμενη Νότια Κλιτύ (πλαγιά σημαίνει αυτό) απέναντι από το μουσείο της Ακρόπολης, θα κάνεις μια πολύ ενδιαφέρουσα διαδρομή: Ξεκινώντας από το Αρχαίο Θέατρο του Διονύσου, θα ανέβεις μια κομμάτι ψυχοβγαλτική ανηφόρα, στο τέρμα της οποίας θα βρεις την καλύτερη ίσως θέα του Ηρωδείου από ψηλά –από εδώ είναι τραβηγμένες όλες οι εντυπωσιακές φωτογραφίες του που έχεις δει κατά καιρούς. Κοντοστέκεσαι εδώ να ξαναβρείς την ανάσα σου, ανηφορίζεις λίγο ακόμα και βγαίνεις στα Προπύλαια.

Μιλώντας για το Ηρώδειο, αν και δεν είναι αυστηρά κομμάτι της Ακρόπολης, η εν πολλοίς άγνωστη ιστορία του αξίζει να συμπεριληφθεί στη μικρή μας λίστα: Χτισμένο σε μια από τις πλαγιές του λόφου το 160 μ.Χ., με χρήματα του Ηρώδη του Αττικού, υποτίθεται ότι είναι αφιερωμένο στη μνήμη της νεκρής γυναίκας του, Αππίας Άννιας Ρήγιλλας (κάτι σου λέει αλλά δε βρίσκεις τι, σκέψου την στην περίεργη γενική «της Ρηγίλλης» και θα το βρεις). Η ιστορία γίνεται λιγότερο ρομαντική μόλις μάθεις πως ο εμπνευστής του, ρήτορας και γόνος ζάμπλουτης οικογένειας από τον Μαραθώνα, κατηγορείται ότι σκότωσε ο ίδιος την γυναίκα του. Έγινε και δίκη κανονικότατη, στη Ρώμη, όπου ο Ηρώδης –δεν θα το πιστέψεις– αθωώθηκε.

Από τραγικές ιστορίες, βέβαια, η Ακρόπολη άλλο τίποτα. Μια από τις πιο γνωστές μας έρχεται από τον 19ο αιώνα, και την έχεις πιθανότατα ακουστά ως την ιστορία του Μιμήκου και της Μαίρης. Εκείνος ήταν δόκιμος στρατιωτικός γιατρός, ο Μιχαήλ Μιμήκος, και εκείνη μια από τις δύο γκουβερνάντες του εγγονού του βασιλιά Γεώργιου, η γερμανίδα Μαίρη Βέμπερ. Οι δύο νέοι είναι πολύ ερωτευμένοι, αλλά η οικογένεια της Μαίρης που είναι προτεστάντες εναντιώνεται στον γάμο τους. Εκείνη στέλνει γράμματα στο στρατιωτικό νοσοκομείο, τα οποία ο Μιμήκος δεν παίρνει επειδή είναι άρρωστος στο σπίτι.

Στο τελευταίο, εκείνη γράφει πως αν δεν πάει να τη βρει την άλλη μέρα στην Ακρόπολη θα αυτοκτονήσει. Ανεβαίνει σε ένα από τα αετώματα του Παρθενώνα, ζητά από τους Γερμανούς φύλακες να απομακρυνθούν δήθεν επειδή φαίνονταν οι αστράγαλοί της, και πέφτει. Την μεταφέρουν στο νοσοκομείο, όπου ο Μιμήκος φτάνει μία ώρα αφότου εκείνη πεθαίνει. Την επόμενη μέρα, εκείνος απαρηγόρητος αυτοπυροβολείται στην καρδιά, και δύο μέρες μετά τις κηδείες, οι φίλοι του Μιμήκου μεταφέρουν το φέρετρό του από τον οικογενειακό του τάφο σε εκείνον της Μαίρης. Κατηγορούνται προφανώς για τυμβωρυχία, ωστόσο το θέμα λήγει αναίμακτα έπειτα από παρέμβαση της πριγκίπισσας Σοφίας, που τους υποστηρίζει.