Απίστευτες πληροφορίες για τα πιράνχας

Τα πιράνχας δεν είχαν ποτέ την καλύτερη φήμη. Αρκεί να θυμηθούμε την καλτ ταινία του 1978 Piranha, στην οποία μια αγέλη δραπετεύει από ένα στρατιωτικό πείραμα που πήγε στραβά και γλεντάει με ανυποψίαστους κολυμβητές μιας λίμνης. Ή το ριμέικ του 2010, όπου τα προϊστορικά πιράνχας καταβροχθίζουν κόσμο και κοσμάκη σε 3D.

To Xόλιγουντ σίγουρα δεν χαρίστηκε στα όχι και τόσο όμορφα αυτά ψάρια. Είναι όμως αυτά τα ψάρια του γλυκού νερού τα μοχθηρά τέρατα που όλοι νομίζουμε; Οχι ακριβώς.

Η… κακή τους φήμη οφείλεται εν μέρει στον Teddy Roosevelt

Όταν ο Πρόεδρος τον ΗΠΑ Theodore Roosevelt ταξίδεψε στη Νότια Αμερική το 1913, συνάντησε, μεταξύ άλλων εξωτικών πλασμάτων, πολλά διαφορετικά είδη πιράνχας. Σε όσα έγραψε, περιέγραφε την ιστορία μια ιστορία μιας αγέλης πιράνχας που καταβρόχθισε μια ολόκληρη αγελάδα. Σύμφωνα με το Mental Floss, οι ντόπιοι έστησαν μια «παράσταση» για τον Roosevelt, απλώνοντας ένα δίχτυ κατά μήκος του ποταμού για να πιάσουν τα ψάρια  από πριν. Αφού τα έβαλαν σε μια δεξαμενή χωρίς τροφή, πέταξαν μια νεκρή αγελάδα στο ποτάμι και απελευθέρωσαν τα ψάρια, τα οποίο φυσικά καταβρόχθισαν το ζώο.

Ένα ψάρι που μπορεί να φάει μια αγελάδα είναι σίγουρα μια ελκυστική ιστορία και δεδομένου ότι ο Roosevelt ήταν ευρέως αναγνωρίσιμος συγγραφέας τότε, είναι εύκολο να καταλάβει κανείς πώς εξαπλώθηκε η αιμοβόρικη εικόνα των ψαριών.

Τα δόντια τους είναι κοφτερά, αλλά... πέφτουν

Τα πιράνχας είναι γνωστά για τα κοφτερά δόντια τους. (Η λέξη πιράνχα μάλιστα μεταφράζεται κυριολεκτικά σε «δοντόψαρο» στη βραζιλιάνικη γλώσσα Tupí). Τα ενήλικα ψάρια έχουν μια μόνο σειρά αλληλοσυνδεόμενων δοντιών που καλύπτουν τη γνάθο. Τα αληθινά πιράνχας έχουν τριγλώχινα δόντια, με πιο έντονη μεσαία χύτρα ή στέμμα, ύψους περίπου 4 χιλιοστών. Το σχήμα των δοντιών ενός πιράνχα συχνά συγκρίνεται με το σχήμα μιας λεπίδας, και είναι προσαρμοσμένα έτσι ώστε να κόβουν τη σάρκα. Η πραγματική δομή του σμάλτου τους είναι παρόμοια με αυτή των καρχαριών.

Δεν είναι ασυνήθιστο για τα πιράνχας να χάνουν δόντια. Όμως, ενώ οι καρχαρίες αντικαθιστούν τα δόντια τους μεμονωμένα, τα πιράνχας αντικαθιστούν τα δόντια τους κατά τέταρτα πολλές φορές κατά τη διάρκεια της ζωής τους, η οποία φτάνει τα οκτώ χρόνια σε αιχμαλωσία.

Δαγκώνουν δυνατά

Αν και δεν είναι τόσο απειλητικά όσο νομίζει ο περισσότερος κόσμος, τα πιράνχας δαγκώνουν με αρκετή δύναμη. Σε μια μελέτη του 2012 στο Scientific Reports, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι τα μαύρα πιράνχας (Serrasalmus rhombeus) -το μεγαλύτερο από τα σύγχρονα είδη- δαγκώνουν με μέγιστη δύναμη περίπου 35 κιλών (δηλαδή τρεις φορές το βάρος του σώματός τους).

Ναι, μπορούν να φάνε άνθρωπο, αρκεί να είναι ήδη νεκρός

Η άποψη ότι ένα πιράνχα θα μπορούσε να ξεσκίσει έναν άνθρωπο είναι μάλλον περισσότερο θρύλος παρά γεγονός. Η σελίδα Popular Science μίλησε με μερικούς ειδικούς που εκτιμούν ότι η απογύμνωση της σάρκας ενός ανθρώπου 180 κιλών σε 5 λεπτά θα απαιτούσε περίπου 300 έως 500 πιράνχας. Περιπτώσεις καρδιακής προσβολής και επιληψίας που έληξαν με τον πνιγμό σε ποτάμι της Νότιας Αμερικής δείχνουν όντως στοιχεία για τσιμπήματα πιράνχα, αλλά σε αυτές τις περιπτώσεις, το θύμα είχε ήδη πεθάνει πριν τον φτάσουν τα ψάρια.

Και ενώ ο μύθος του ανθρωποφάγου πιράνχας ανήκει στις κινηματογραφικές αίθουσες, το Διαδίκτυο βρίθει μυστηριωδών πλάνων με ομάδες πιράνχας που κατασπαράζουν μικρά τρωκτικά. Μερικά πιράνχας επίσης, τρώνε περιστασιακά μικρά θηλαστικά, αλλά όπως συμβαίνει με τους ανθρώπους, είναι συνήθως όταν το άτυχο ζώο είναι ήδη νεκρό ή σοβαρά τραυματισμένο.

Κάποια πιράνχα είναι κανίβαλοι

Περιστασιακά, όταν οι διαθέσιμοι πόροι είναι σε έλλειψη και ο ανταγωνισμός για φαγητό είναι υψηλός, τα πιράνχας μπορεί να… τσιμπήσουν ένα κομμάτι από κάποιο άλλο πιράνχα, ζωντανό ή νεκρό. Ακόμα πιο περίεργο, ένα συγκεκριμένο είδος, το Catoprion mento, τρέφεται με λέπια ψαριών, τα οποία περιέχουν ένα στρώμα βλέννας πρωτεΐνης που είναι εκπληκτικά θρεπτικό.

Και κάποια χορτοφάγοι

Παρά την… σαρκοφάγα φήμη τους, ορισμένα πιράνχας είναι παμφάγα, τρώνε περισσότερους σπόρους από ότι κρέας, ενώ μερικά επιβιώνουν ακόμη και μόνο με φυτά. Για παράδειγμα, στα ορμητικά νερά του Αμαζονίου της λεκάνης Trombetas στην Πάρα της Βραζιλίας, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι το πιράνχα του είδους Tometes camunani ζει αποκλειστικά από τα έντομα του ποταμού.

Θα σου επιτεθούν μόνο αν τα βάλεις μαζί τους (ή με τα αυγά τους)

Αν και τα πιράνχας έχουν τη φήμη ότι επιτίθενται, δεν υπάρχουν πολλά στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτή την άποψη. Όπως οι αρκούδες γκρίζλι, οι λύκοι, οι καρχαρίες και σχεδόν κάθε μεγάλο τρομακτικό πράγμα με δόντια, τα πιράνχας θα σε αφήσουν ήσυχο αν τα αφήσεις ήσυχα.

Τα μαύρα πιράνχας και τα πιράνχας με κόκκινη κοιλιά θεωρούνται τα πιο επικίνδυνα και επιθετικά για τον άνθρωπο. Παρόλα αυτά, οι κολυμβητές της Νότιας Αμερικής συνήθως αναδύονται από τα νερά όπου κυκλοφορούν πιράνχας χωρίς τραυματισμούς. Για τους κολυμβητές, ο κίνδυνος έρχεται όταν η στάθμη του νερού είναι χαμηλή, τα θηράματα είναι σε έλλειψη ή όταν ενοχλήσουν τον γόνο του που είναι θαμμένος στην κοίτη του ποταμού, δηλαδή καταστάσεις όπου τα ψάρια είτε αισθάνονται πως πραγματικά απειλούνται, είτε όταν πεινούν πολύ, και έτσι γίνονται πιο επιθετικά.

Για τους ψαράδες, τα πράγματα μπορεί να ζορίσουν κατά το ξεμπλέξιμο ενός πιράνχας από ένα δίχτυ ή ένα αγκίστρι. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αν δαγκώσουν, δαγκώνουν μόνο μία φορά—και συνήθως πάνε για δάχτυλα των ποδιών ή πόδια.

Με πληροφορίες από smithsonianmag.com