Μου κάνει κακό η καφεΐνη;

Η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων γύρω σου έχουν συνήθως το ποτήρι, την κούπα η το φλυτζάνι –δεν θα τα χαλάσουμε εδώ- παραμάσχαλα για να ανταπεξέλθουν σε μια δύσκολη μέρα. Παρόλα αυτά, υπάρχουν και κάποιοι που αποφεύγουν τους πολλούς καφέδες αφού υπάρχει μια διαδεδομένη αντίληψη πως η καφεΐνη σε μεγάλες ποσότητες κάνει κακό στον οργανισμό.

Εμείς είμαστε εδώ για να διασαφηνίσουμε τα υπέρ και τα κατά της καφεΐνης, απαντώντας και στο πλέον συχνό ερώτημα των coffee-lovers που δεν είναι άλλο από το «πού μου κάνει κακό η καφεΐνη;».

Ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά ωστόσο.

Τι είναι η καφεΐνη;

Η καφεΐνη είναι ένα αλκαλοειδές της ξανθίνης και βρίσκεται στους καρπούς, τα φύλλα ή τα φρούτα περισσότερων από 60 φυών. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται οι σπόροι του καφέ και του κακάο, τα φύλλα τσαγιού και οι καρποί guarana.

Πώς δρα στο σώμα και στο πνεύμα μας;

Ο εγκέφαλός μας εκκρίνει μια ουσία, την αδενοσίνη, από τη στιγμή που ξυπνάμε, μέχρι το βράδυ όταν κοιμόμαστε. Η ουσία αυτή μας βοηθά να κοιμηθούμε καλύτερα. Η καφεΐνη «μπλοκάρει» τη διαδικασία αυτή «μιμούμενη» την αδενοσίνη και εφαρμόζει στους υποδοχείς που έχουν σχεδιαστεί για να τη δεχτούν, εν μέρει απενεργοποιώντας τους. Γι’ αυτό και ο καφές μας «ξυπνά», ενεργοποιώντας μας ακόμη κι αν ο οργανισμός μας δεν έχει λάβει την απαραίτητη ξεκούραση.

Πώς επηρεάζει η καφεΐνη το κεντρικό νευρικό μας σύστημα;

Η καφεΐνη δρα ως διεγερτικό του ΚΝΣ. Όταν φτάνει στον εγκέφαλο, η πιο εμφανής επίδραση είναι η εγρήγορση. Θα αισθανθείς πιο ξύπνιος και λιγότερο κουρασμένος, επομένως είναι συχνό συστατικό στα φάρμακα για την αντιμετώπιση του πονοκεφάλου και της υπνηλίας. Έρευνες έχουν επίσης δείξει ότι άνθρωποι που πίνουν καφέ τακτικά, έχουν χαμηλότερο κίνδυνο εμφάνισης νόσου Alzheimer και άνοιας και μειωμένο κίνδυνο αυτοκτονίας κατά 45%, δείγμα της ευεργετικής δράσης της καφεΐνης σε ορισμένες περιπτώσεις.

Ορισμένοι θεωρούν τον καφέ υγιεινό ρόφημα, αλλά όπως συμβαίνει με τις περισσότερες τροφές, αν το παρακάνεις και δεν βάλεις φρένο μπορεί να έχεις παρενέργειες. Για παράδειγμα, πολλή καφεΐνη μπορεί να φέρει πονοκέφαλο, καθώς τα αγγεία του εγκεφάλου συνηθίζουν την επίδραση της καφεΐνης, επομένως αν κάποιος σταματήσει ξαφνικά την κατανάλωση μπορεί να εμφανίσει πονοκέφαλο. Άλλα συμπτώματα στέρησης μπορεί να είναι το άγχος, η ευερεθιστότητα και η υπνηλία.

Πως επηρεάζει η καφεΐνη το πεπτικό σύστημα;

Η καφεΐνη αυξάνει την ποσότητα οξέων στο στομάχι και ενδεχομένως μπορεί να προκαλέσει καούρες. Η επιπλέον καφεΐνη δεν αποθηκεύεται στον οργανισμό αλλά επεξεργάζεται στο ήπαρ και αποβάλλεται με τα ούρα. Για αυτό μπορεί να υπάρχει αυξημένη διούρηση λίγο μετά την κατανάλωση καφεΐνης. Όσοι αντιμετωπίζουν προβλήματα στο στομάχι όπως  παλινδρόμηση ή έλκος συνήθως αποφεύγουν την καφεΐνη γιατί δρα επιβαρυντικά στο προϋπάρχον πρόβλημα. Σε κάθε περίπτωση η συμβουλή γαστρεντερολόγου για τις συγκεκριμένες περιπτώσεις κρίνεται απαραίτητη.

Πως επηρεάζει η καφεΐνη το σκελετικό και μυϊκό σύστημα;

Η καφεΐνη σε μεγάλες ποσότητες ενδεχομένως μπορεί να παρεμβληθεί με την απορρόφηση και το μεταβολισμό του ασβεστίου. Αυτό μπορεί να συμβάλει στην εμφάνιση οστεοπόρωσης. Αν καταναλώνεις πολλή καφεΐνη, αυτή μπορεί να οδηγήσει σε τράβηγμα των μυών, επιβαρύνοντας την κατάστασή σου.

Πως επηρεάζει η καφεΐνη το αναπνευστικό και κυκλοφορικό σύστημα;

Η καφεΐνη απορροφάται από το στομάχι και φτάνει στο υψηλότερο επίπεδό της στο αίμα εντός μιας ή δυο ωρών. Για αυτόν τον λόγο μπορεί να αυξήσει την αρτηριακή πίεση για μικρό διάστημα. Η επίδραση που ασκεί εκτιμάται ότι οφείλεται είτε σε αύξηση της αδρεναλίνης είτε σε προσωρινό μπλοκάρισμα των ορμονών που διαστέλλουν τις αρτηρίες. Στους περισσότερους ανθρώπους δεν υπάρχει μακροχρόνια επίδραση στην αρτηριακή πίεση, αλλά αν υπάρχουν αρρυθμίες, η καφεΐνη μπορεί ενδεχομένως να κάνει την καρδιά να δουλεύει πιο σκληρά.

Αν έχεις υπέρταση ή προβλήματα με την καρδιά, πρέπει να συμβουλευτείς τον γιατρό σου αν η καφεΐνη είναι ασφαλής για εσάς. Έρευνες έχουν δείξει ότι η υπερβολική δόση καφεΐνης μπορεί να προκαλέσει ταχυπαλμία ή αρρυθμίες και αναπνευστικά προβλήματα.

Πως επηρεάζει η καφεΐνη το αναπαραγωγικό σύστημα;

Η καφεΐνη ταξιδεύει στο αίμα και διαπερνά τον πλακούντα της εγκύου. Καθώς είναι διεγερτική, μπορεί να αυξήσει τους παλμούς και τον μεταβολισμό του εμβρύου, ενώ υπάρχουν μελέτες που καταδεικνύουν ότι υπερβολική δόση καφεΐνης μπορεί να προκαλέσει πιο αργή ανάπτυξη του εμβρύου και αυξημένο κίνδυνο αποβολής. Αξίζει να αναφέρουμε ωστόσο εδώ ότι στις περισσότερες περιπτώσεις, λίγη καφεΐνη είναι ασφαλής καθ’ όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Κάνει κάπου καλό η καφεΐνη;

Μειώνει τον κίνδυνο του διαβήτη τύπου

Σύμφωνα με μελέτη, της Αμερικανικής Χημικής Εταιρείας, οι άνθρωποι που έπιναν έως και τέσσερις κούπες την ημέρα εμφάνισαν 25% με 50% μικρότερη πιθανότητα να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2.

Δρα προστατευτικά για το συκώτι

Έρευνα της Ιατρικής Σχολής Ντιούκ στη Σιγκαπούρη ανακάλυψε ότι όσοι έπιναν τέσσερις κούπες καφέ την ημέρα είχαν μικρότερες πιθανότητες να εμφανίσουν λιπώδη νόσο του ήπατος.

Προστατεύει το δέρμα

Η καφεΐνη όταν εφαρμόζεται στο δέρμα, προωθεί την καλύτερη κυκλοφορία του αίματος με αποτέλεσμα να το προστατεύει από την πρόωρη εμφάνιση ρυτίδων και κηλίδων.