Σκόπια Σκόπια μισό… ερχόμαστε

Το πιο ψηλό άγαλμα του Μεγαλέξανδρου που θα δεις ποτέ σου αγγίζει το ιλιγγιώδες ύψος των 25 μέτρων. Απέναντί του, ένας ακόμα ψηλότερος Φίλιππος τον χαιρετά από τα 28 δυσθεώρητα μέτρα του. Γύρω τους απλώνονται ογκώδη νεοκλασικά κτίρια που μοιάζουν να έχουν πάρει αναβολικά και να έχουν βρεθεί εδώ κατά λάθος μες στην παραζάλη τους. Και ανάμεσά τους, σιντριβάνια-υπερπαραγωγές με χάλκινα λιοντάρια σε φυσικό και βάλε μέγεθος και άλογα που βγαίνουν υποτίθεται μέσα από τη γη, έτοιμα να καλπάσουν. Κι άντε τώρα εμείς να σου πούμε πως αυτή η πόλη είναι ωραία και να μας πιστέψεις. Κι όμως.

Παρά το αμφιλεγόμενο, για να το θέσουμε ευγενικά, πρόγραμμα Σκόπια 2014 που κόστισε εκατομμύρια και έφερε στο κέντρο της πόλης την εξτραβαγκάντζα και το κιτς που θα ζήλευε η ίδια η Eurovision, η πρωτεύουσα της Βόρειας Μακεδονίας είναι φτιαγμένη για βόλτες. Τα πλακόστρωτα δρομάκια της καταλήγουν στις όχθες ενός ποταμού, του Βαρδάρη, από εδώ η παλιά οθωμανική πόλη, από εκεί το σύγχρονο πεζοδρομημένο κέντρο, από πάνω τους ένα κάστρο που τα βράδια φωτίζεται μαγικά, ανάμεσά τους μεγάλες ανοιχτές πλατείες και λιθόχτιστες τοξωτές γέφυρες. Ε, κι αν έχει γωνιές που θα σου φανούν κομμάτι αστείες, δες το κι έτσι: Ξέρεις πολλές πόλεις που να σε διασκεδάζουν εκεί που περπατάς;

Η παλιά πόλη και το παζάρι της

Τη λένε Stara Čaršija, ή και Τσαρσίγια σκέτο, και είναι ένας λαβύρινθος από λιθόστρωτα καλντερίμια που ξεκινούν από τις παρυφές του κάστρου και καταλήγουν στη μεγάλη υπαίθρια αγορά του Bit Pazar. Κρεμαστά φαναράκια φωτίζουν τα βράδια κιτρινωπούς τους δρόμους της, εστιατόρια και café απλώνουν τραπεζάκια στο λιθόστρωτο ακόμα και μες στον χειμώνα.

Την Ιστορία της την αναγνωρίζεις εύκολα: Αν δεν σου τη μαρτυρήσουν τα χαγιάτια των σπιτιών, σίγουρα θα το κάνουν οι μιναρέδες των τριάντα περίπου τζαμιών, οι τρούλοι των χαμάμ και τα τρία επισκέψιμα χάνια με τις αψιδωτές αυλές τους. Ο χαρακτηριστικά κεραμιδής Πύργος του Ρολογιού, που μοιάζει από μακριά με φάρο, χρονολογείται από το 1572 και ήταν ο πρώτος που κατασκευάστηκε σε ολόκληρη την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Όπως, βέβαια, συμβαίνει παντού στα Βαλκάνια, θρησκείες, εθνότητες και Ιστορίες μπλέκονται κι εδώ σε ένα αξεδιάλυτο ψηφιδωτό όπου εκκλησίες του 17ου αιώνα στέκονται πλάι σε οθωμανικά τζαμιά κι ένα έφιππο άγαλμα του Σκεντέρμπεη, εθνικού ήρωα της αλβανικής αντίστασης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, στολίζει μια από τις κεντρικές πλατείες της παλιάς πόλης.

Από εδώ θα περάσεις και την πύλη του κάστρου που έχτισε ο Ιουστινιανός (ο οποίος είχε γεννηθεί στο Ταυρήσιο, περί τα 20 χιλιόμετρα έξω από τα Σκόπια) στον ψηλότερο λόφο της πόλης –ναι, η θέα όπως μαντεύεις είναι από εδώ πάνω συγκλονιστική. Το κάστρο όπως το βλέπεις σήμερα είναι εν πολλοίς οθωμανικό, αν και τμήματά του χρονολογούνται από τον 10ο ως τον 13ο αιώνα –η πύλη από την οποία θα περάσεις, η μοναδική που στέκεται μέχρι σήμερα, είναι του 1446. Εκατό χρόνια νωρίτερα, το 1346 στέφτηκε εδώ Αυτοκράτορας Σέρβων, Ελλήνων, Βουλγάρων, Βλάχων και Αλβανών ο Ντούσαν ο Ισχυρός, που μπορεί ή μπορεί να μην τον έχεις ακουστά και ως Στέφανο Δουσάν, ο οποίος μετέφερε την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας του, που περιλάμβανε και μεγάλο κομμάτι της Ελλάδας, στα Σκόπια. Τι λέγαμε για τα Βαλκάνια και τις Ιστορίες τους;

Η σύγχρονη πόλη στην απέναντι όχθη του Βαρδάρη

Όταν πονοκεφαλιάσεις αρκετά με τον αχταρμά αυτοκρατοριών και βασιλείων, θα περάσεις την τοξωτή Πέτρινη Γέφυρα του 1469 πάνω από τον Βαρδάρη, για να βρεθείς στο σύγχρονο, και εν πολλοίς πεζοδρομημένο, κέντρο της πόλης.

Εδώ οι δρόμοι που ξεκινούν ακτινωτά από την Πλατεία Μακεδονίας περνούν ανάμεσα σε χρωματιστά κτίρια με νεοκλασικές και ροκοκό αναφορές που στεγάζουν σπίτια, μαγαζιά, café και εστιατόρια πίσω από συστοιχίες δέντρων που φθινόπωρο και άνοιξη δίνουν ρεσιτάλ χρωμάτων (οι γιαπωνέζικες κερασιές της Maksim Gorki γίνονται κάθε άνοιξη αφορμή για ένα εβδομαδιαίο φεστιβάλ ασιατικής κουλτούρας). Καταλήγουν, δε, πότε σε μια Αψίδα του Θριάμβου που γιορτάζει τα 20 χρόνια ανεξαρτησίας της χώρας, πότε σε ένα καταπράσινο πάρκο αφιερωμένο στις Γυναίκες Μαχήτριες του Β Παγκοσμίου Πολέμου, και πότε σε έναν παλιό σιδηροδρομικό σταθμό που έχει μετατραπεί σε μουσείο.

Για το μουσείο καλά πάω;

Πολλά και ενδιαφέροντα μουσεία θα βρεις τόσο στην παλιά πόλη όσο και στο κέντρο, αλλά επειδή κανείς ποτέ δεν έφαγε όλες του τις μέρες στα Σκόπια να μπαινοβγαίνει στα μουσεία, σου ξεχωρίσαμε τα τρία SOS, που πρέπει να δεις οπωσδήποτε:

- Το Μουσείο της πόλης των Σκοπίων, που στεγάζεται στον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης, και φιλοξενεί περιοδικές εκθέσεις ντόπιων καλλιτεχνών πλάι σε μια σπαρακτική, μόνιμη έκθεση για τον καταστροφικό σεισμό που ισοπέδωσε την πόλη το 1963.

- Το Κέντρο Μνήμης του Ολοκαυτώματος που αφηγείται την ιστορία των Εβραίων της Βόρειας Μακεδονίας, και των Βαλκανίων εν γένει, από τον διωγμό από την Ισπανία του 15ου αιώνα και την εγκατάστασή τους στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ως τα ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Αν δεν έχεις κλάψει ποτέ σε μουσείο, πεδίο δόξης λαμπρό.

- Το Αρχαιολογικό Μουσείο, που φιλοξενεί ευρήματα από τις ανασκαφές σε ολόκληρη την Βόρεια Μακεδονία, ξεκινώντας από την προϊστορία και φτάνοντας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αγάλματα, αγγεία, νομίσματα και σαρκοφάγοι συνθέτουν την ατμοσφαιρικά φωτισμένη μόνιμη συλλογή του. Στα highlight, η Μεγάλη Μητέρα της νεολιθικής εποχής, ένα αγαλματάκι από τερακότα που χρονολογείται από την 5η χιλιετία προ Χριστού.

(*) Αν έχεις περισσότερο χρόνο στη διάθεσή σου, σημείωσε επίσης πως μια επίσκεψη αξίζουν το σπίτι της Μητέρας Τερέζας, η οποία γεννήθηκε εδώ, η Εθνική Πινακοθήκη που στεγάζεται σε ένα χαμάμ του 1473, και το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, που φιλοξενεί εκτός από ενδιαφέροντα έργα ντόπιων καλλιτεχνών και πίνακες του Πικάσο.

Πείνασα, τι έχει να φάμε;

Από παραδοσιακά κεμπαπάκια και λοιπά βαλκανο-ψητά, μέχρι δημιουργική κουζίνα με ιταλικές και ευρωπαϊκές επιρροές, ό,τι τραβά η όρεξή σου. Στα οπωσδήποτε σημείωσε το Soul Kitchen, στην όχθη του Βαρδάρη, με φανταστική θέα από τις μεγάλες τζαμαρίες του (και μην χάσεις το κοτόπουλο με κρέμα, σπανάκι και λιαστή ντομάτα) και εκλεκτή λίστα κρασιών από τους αμπελώνες της Βόρειας Μακεδονίας –στα δικά μας αγαπημένα, το ροζέ Ana Marija αξίζει οπωσδήποτε μια δοκιμή. Για φουλ έξτρα γεύμα, με ορεκτικά, κυρίως πιάτα και μπουκάλι κρασί θα υπολογίσεις περί τα 20€ το άτομο.

Σημαντικά φθηνότερα, τα παραδοσιακά ψητοπωλεία στην παλιά πόλη, σαν το BBQ Pcela δεν θα σου κοστίσουν περισσότερα από 10-12€ το άτομο, για κεμπαπάκια, σαλάτες sopska (σκέψου μια πολύ ψιλοκομμένη χωριάτικη, με ντομάτα, κρεμμύδι, πιπεριά και λευκό τυρί) και ajvar, αυτή την φανταστική αλοιφή που φτιάχνεται από πιπεριές και μελιτζάνες.

Γλυκατζήδες της καρδιάς μας, βάλτε στο πρόγραμμα μια στάση στο Choco House στο κέντρο, για φανταστικά churros (λεπτές τραγανές τηγανίτες που τις βουτάς σε μπολ με υγρή σοκολάτα) και άλλα γλυκάκια που φτιάχνονται την στιγμή που τα παραγγέλνεις.

Αν το πρόγραμμά σου σηκώνει και μια μίνι μονοήμερη, ένα 45λεπτο έξω από τα Σκόπια, στο Τέτοβο, το Dubrovnik είναι ένα παραδοσιακό ταβερνάκι που σερβίρει ένα από τα καλύτερα μπιφτέκια που έφαγες ποτέ, όπως και πολύ καλό σις κεμπάπ και μια φανταστική αλοιφή που λέγεται Ταρατούρ και μοιάζει κάπως με τζατζίκι. Μαζί με εξαιρετική ντόπια ρακή, λογαριασμός στα 10-12€ το άτομο.

Και λίγη φύση, όμως, να δούμε

Ένα μισάωρο έξω από τα Σκόπια, το φαράγγι της Μάτκα είναι ένα χάρμα οφθαλμών, ό,τι πρέπει για μικρές ή μεγάλες πεζοπορίες, πάμφθηνες βαρκάδες (της τάξης των 4-5€) και βόλτες με κανό στα νερά της καταγάλανης λίμνης. Αν έρθεις χειμώνα και κρυώνεις να μπεις στο νερό, μπορείς να περπατήσεις μόνο την 10λεπτη διαδρομή που ξεκινά από το πάρκινγκ των αυτοκινήτων και καταλήγει στο σούπερ ατμοσφαιρικό café-εστιατόριο του ξενοδοχείου Canyon Matka επάνω στην όχθη της λίμνης. Αν πάλι πετύχεις καλό καιρό, η διαδρομή με τις βάρκες αξίζει για να δεις, εκτός από το φαντασμαγορικό φυσικό τοπίο, και κάποια από τα μοναστήρια που είναι χτισμένα μέσα στο φαράγγι και χρονολογούνται από τον 14ο έως τον 18ο αιώνα.

Πού θα μείνουμε;

Σε σούπερ κεντρικό σημείο της παλιάς πόλης, επάνω στην Πλατεία Σκεντέρμπεη και δυο βήματα από το κέντρο, το Hotel de Koka έχει ωραιότατα, ευρύχωρα δωμάτια, άνετο δικό του πάρκινγκ (σημαντικό γιατί κατά πάσα πιθανότητα οδηγώντας θα έρθεις από την Ελλάδα) και καλό πρωινό, όλα στην τιμή των 45-50€ ανά δίκλινο.

Αν προτιμάς διαμέρισμα αντί για ξενοδοχείο, πολλές και οικονομικότατες επιλογές θα βρεις στο κέντρο, σαν το πανέμορφο Moodeight Apartments (40€ το στούντιο που φιλοξενεί δύο ενήλικες και ένα παιδί) το Urban Serviced Apartments (από 36€ το στούντιο δύο ατόμων) και το Modern Living Apartments (από 29€ το στούντιο δύο ατόμων).

Πώς θα πάμε;

Οδικώς, είναι η προφανέστερη απάντηση, καθότι τα Σκόπια απέχουν λιγότερο από τρίωρο από την Θεσσαλονίκη, και επτάμιση περίπου ώρες από την Αθήνα. Το μόνο που χρειάζεσαι είναι η πράσινη κάρτα για το αυτοκίνητο (βγαίνει δωρεάν από την ασφαλιστική σου, και είναι ουσιαστικά το ασφαλιστήριο συμβόλαιο μεταφρασμένο) και η ταυτότητά σου. Καθυστερήσεις, έλεγχοι και λοιπές γραφειοκρατικές διαδικασίες στα σύνορα είναι εν πολλοίς ανύπαρκτες. Η βενζίνη στη Βόρεια Μακεδονία είναι σημαντικά φθηνότερη από την Ελλάδα, στα 1,30€ περίπου το λίτρο, και τα διόδια αμελητέα στα 0,60€ έως 1€ ανά διέλευση –δέχονται και κάρτες αν μπαίνοντας στην χώρα δεν θυμηθείς να κάνεις συνάλλαγμα.

Μιλώντας για συνάλλαγμα, ναι, γίνεται να πληρώνεις παντού με ευρώ αλλά πρώτον δεν σε συμφέρει (θα τα πληρώνεις όλα ακριβότερα) δεύτερον δεν είναι πρακτικό, γιατί ρέστα σε ευρώ σχεδόν πουθενά δεν θα έχουν να σου δώσουν. Κάνε τον κόπο και άλλαξε τα ευρώ σου σε δηνάρια, ανταλλακτήρια θα βρεις παντού με μια χαρά ισοτιμία, ή βγάλε μια Revolut που λειτουργεί σαν χρεωστική κάρτα και δεν χρεώνει έξοδα μετατροπής συναλλάγματος, σε αντίθεση με τις ελληνικές τράπεζες, να ξενοιάσεις.