Ο Αριστοτέλης έγινε graphic novel κι είναι χαρά μας

Όταν μάθαμε τα νέα της έκδοσης του graphic novel του Αριστοτέλη από τις εκδόσεις Ίκαρος χαρήκαμε ιδιαίτερα κι ανυπομονούσαμε προκειμένου να πάρουμε στα χέρια μας το τελικό αποτέλεσμα.

Ας πάρουμε ωστόσο τα πράγματα με τη σειρά. Η ζωή του Αριστοτέλη γίνεται graphic novel μέσα από τη ματιά του συγγραφέα και σεναριογράφου Τάσου Αποστολίδη και του δημοφιλή σκιτσογράφου Αλέκου Παπαδάτου.

Πρόκειται για ένα εκτενές δημιούργημα, που ξεδιπλώνει με ιδιαίτερη γλαφυρότητα τη ζωή και το έργο του εμβληματικού φιλόσοφου, ο οποίος άσκησε μια συνεχή επίδραση στην ιστορία της ανθρώπινης σκέψης για ένα διάστημα είκοσι τεσσάρων αιώνων, παραμένοντας και σήμερα ακόμη ένας απόλυτα επίκαιρος στοχαστής. Ένα βιβλίο που δίνει την ευκαιρία στους νέους αναγνώστες να γνωρίσουν το έργο και τα διδάγματα του φιλοσόφου, τα οποία έχουν παγκόσμια και διαχρονική αξία.

Τελειώνοντας την ανάγνωση του πονήματος των Τάσου Αποστολίδη και Αλέκου Παπαδάτου σίγουρα σκας ένα χαμόγελο είτε είσαι μικρό είτε μεγάλο παιδί κι αυτή είναι η μεγαλύτερη αρετή του συγκεκριμένου graphic novel. Οι δημιουργοί προσεγγίζουν με τρυφερότητα αλλά πάνω από όλα σεβασμό στο τεράστιο έργο του αρχαίου Έλληνα φιλοσόφου, χωρίς καμία διάθεση φτηνού κι εύκολου διδακτισμού. Αντίθετα επιλέγουν να βουτήξουν στη βιβλιογραφία του Αριστοτέλη και να σταχυολογήσουν τις σημαντικότερες στιγμές μέσα από έξυπνα και καλοσχεδιασμένα σκίτσα αλλά κι έναν λόγο που ρέει δίχως να κουράζει.

Ο λόγος περνά στις επόμενες γραμμές στον Τάσο Αποστολίδη και τον Αλέκο Παπαδάτο που έχουν πολλά κι ενδιαφέροντα να μας πει.

Πόσο καιρό σας πήρε όλο το εγχείρημα;

T.A: Από το 2012 ως το 2016 μάζευα υλικό, μελετούσα και όριζα τους αφηγηματικούς άξονες. Το 2016 μίλησα στον Αλέκο για τον «Αριστοτέλη» και από το 2017 αρχίσαμε δουλειά! Στις αρχές του 2022 παραδώσαμε το έργο και στις δύο γλώσσες και τον Σεπτέμβριο της ίδιας χρονιάς κυκλοφόρησε πρώτα η Γαλλική έκδοση από τον DARGAUD και στη συνέχεια η Ελληνική από τον ΙΚΑΡΟ.

Α.Π: Τρία χρόνια για τον Τάσο Αποστολίδη και στη συνέχεια ακόμη τρία για μένα.

Είναι πιο εύκολο ή πιο δύσκολο να διηγηθείς με σκίτσα αντί για λέξεις την ιστορία του Αριστοτέλη;

Τ.Α: Δεν είναι θέμα εύκολου ή δύσκολου. Το μυθιστορηματικό εικονογραφήγημα (graphic novel) προτείνει έναν άλλο τρόπο προσέγγισης με το θέμα. Η φιλοσοφία στις μέρες μας αναζητά έναν πιο φιλικό τρόπο για να επικοινωνήσει τις θεωρίες της στο κοινό. Πιστεύω ότι το G N είναι μια απάντηση σ’ αυτή την αναζήτηση. Η απαραίτητη εκλαΐκευση, στην περίπτωσή μας, έπρεπε να υποστεί και μυθοπλαστική επεξεργασία ακολουθώντας τους εκφραστικούς κώδικες της 9ης Τέχνης για να αποδώσει ζωντανά τη ζωή, το έργο, αλλά και την εποχή του Αριστοτέλη.

Α.Π: Το καταφέραμε με… σκίτσα και λέξεις μαζί! Τα βασικά εργαλεία του κόμικ. Σε αυτό το βιβλίο οι «λέξεις» είχαν ιδιαίτερη σημασία. Τα σκίτσα ωστόσο έχουν κάτι από τη μουσική στο τραγούδι και την εικόνα στον κινηματογράφο μαζί. Δεν δείχνουν απλά, σε τυλίγουν. Με τη βοήθεια του σκίτσου οι λέξεις αποκτούν άλλο βάρος.

Όταν ολοκληρώσατε το graphic novel ποια ήταν η πρώτη σας σκέψη;

Τ.Α: Να έχει την απήχηση που προσδοκούμε. Η δεύτερη σκέψη είναι να ολοκληρώσω τον Πλάτωνα γιατί τα χρόνια περνούν γρήγορα!...

Α.Π: Ήταν η λαχτάρα να διαβαστεί από όσο περισσότερους αναγνώστες γίνεται. Θέλουμε και αναγνώστες μη εξοικειωμένους με τη γλώσσα του κόμικ.

Πιστεύετε ότι θα το απολαύσουν περισσότερο μικρά ή μεγάλα παιδιά;

Τ.Α: Νομίζω ότι υπάρχει ένα ηλικιακό κάτω φράγμα στα 15 χρόνια. Από κει και μετά μπορεί να διαβαστεί από όλες τις ηλικίες. Η κάθε ηλικία θα κάνει τη δική της διείσδυση στο έργο και θα εισπράξει διαφορετικές πληροφορίες, εντυπώσεις ή συναισθήματα. Άλλωστε η θεωρία ότι τα κόμικς -και κατ’επέκταση τα graphic novels- έχουν το νεανικό κοινό ως βασικό αναγνωστικό πυρήνα, έχει από καιρό καταρρεύσει. Σήμερα όλοι διαβάζουν εικονογραφηγήματα.

Α.Π: Στα βιβλιοπωλεία που δεν φιλοξενούν εκδόσεις κόμικς, θα μας παρκάρουν στα ράφια με τα παιδικά. Όμως δεν σκέφτηκα ποτέ τον «Αριστοτέλη» ως παιδικό ή εφηβικό ανάγνωσμα. Ελπίζω το βιβλίο μας να δώσει στις μεγαλύτερες ηλικίες όρεξη αφενός για διάβασμα περισσότερων κόμικς, αφετέρου για διάβασμα φιλοσοφίας.

Πόσο μακρινό θεωρείτε το σενάριο της σχολικής διδασκαλίας της ιστορίας μέσα από Graphic novels, τώρα που πληθαίνουν οι εξαιρετικές κυκλοφορίες και μεταφορές έργων στο είδος;

Τ.Α: Μακρινό και άπιαστο! Ξέρετε πώς ορίζεται το «αγαθό» στα σημερινά βιβλία; Ακούστε: «Αγαθό είναι το είναι και ό,τι διατηρεί το είναι. Είναι ο κόσμος, η τάξη και η ενότητα που συνέχει και διαπερνά την πολλαπλότητα. Ό,τι παρέχει την αλήθεια και την επιστήμη». Απ’ αυτό μέχρι να διδαχτούν μαθήματα με G N η απόσταση είναι μάλλον μεγάλη!...

Α.Π: Δυστυχώς δεν έχω άποψη για εκπαιδευτικά θέματα. Συγχρόνως δεν είμαι βέβαιος ότι χρειάζεται το graphic novel για να μάθουν τα παιδιά ιστορία ή οποιοδήποτε άλλο θέμα. Αρκεί μόνο ένας αγαπητός και παθιασμένος δάσκαλος. Το graphic novel είναι ακριβό να φτιαχτεί και είναι και βαρύ, με την έννοια της πληροφορίας που μεταδίδει. Ο «Αριστοτέλης» θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί βέβαια στην τάξη, γιατί έχει πλάκα και τα λέει σχετικά απλά. Εμείς δεν το κάναμε για τέτοια χρήση. Απλά μας ήρθε η λόξα να το κάνουμε.

Θεωρείτε ότι η πανδημία «βοήθησε» τον χώρο των εκδόσεων και του βιβλίου;

Τ.Α: Ο εγκλεισμός βοήθησε τους συγγραφείς να γράψουν. Δεν ξέρω αν βοήθησε και τους αναγνώστες να διαβάσουν! Αλλά το βιβλίο, έτσι κι αλλιώς, τα τελευταία χρόνια περνάει κρίση. Προς το παρόν δεν θεωρείται είδος πρώτης ανάγκης -που είναι- κι ελπίζω να μη χειροτερέψει η κατάσταση και στο μέλλον θεωρηθεί είδος προς εξαφάνιση!

Α.Π: Απ’ ότι έχω ακούσει από συζητήσεις με εκδότες, πράγματι, βοήθησε.

Ποιο είναι το πλέον κολακευτικό σχόλιο που έχετε ακούσει μετά την έκδοση του βιβλίου;

Τ.Α: «Αριστούργημα»! Από έναν ομότιμο καθηγητή φιλοσοφίας που εκτιμώ και εμπιστεύομαι.

Α.Π: Οποιοδήποτε σχόλιο αναγνώστη αναφέρεται στη ζωντάνια των χαρακτήρων μου και στην εικόνα που έφτιαξα, είναι βάλσαμο. Ειδικά όμως σε αυτό το βιβλίο έκανα και μια έξτρα προσπάθεια: να αναδείξω με τη σελιδοποίησή μου το κείμενο, κάτι που το «έπιασαν» ορισμένοι αναγνώστες και χάρηκα ιδιαίτερα.