Νηστεία: Όσοι πιστοί... αποτοξινωθείτε

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Διανύοντας ήδη την τρίτη εβδομάδα της Σαρακοστής και στα πλαίσια των θρησκευτικών παραδόσεων, αρκετοί από εμάς έχουμε ενσωματώσει – άλλοι πολύ άλλοι λιγότερο- την νηστεία στις καθημερινές διατροφικές μας συνήθειες. Πέρα από το «γιατί έτσι πρέπει» που ακούγαμε από τις γιαγιάδες μας όταν αναζητούσαμε τους λόγους για τους οποίους στερούμασταν τα λαχταριστά κρεατικά , ένα από τα μεγαλύτερα οφέλη της νηστείας είναι η έννοια του μέτρου, τόσο στην ποσότητα, όσο και στην ποιότητα.

Όπως μας λέει ο κ. Βασίλης Παπαμίκος, Νοσοκομειακός Διαιτολόγος ΓΝΑ – Κοργιαλένειο Μπενάκειο, αυτοί που νηστεύουν αναγκάζονται να μειώσουν την ημερήσια θερμιδική πρόσληψη, καθώς και την κατανάλωση των κορεσμένων λιπαρών που βρίσκονται κατά κύριο λόγο στα ζωικά τρόφιμα, όπως είναι το κρέας και το τυρί. Η αποχή λοιπόν, από τα ζωικά αυτά λίπη μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στη βελτίωση της υγείας μας. Μάλιστα, σύμφωνα με τον κ. Παπαμίκο, πρόσφατες έρευνες έχουν συνδέσει τη νηστεία με τη μεσογειακή διατροφή, γεγονός σίγουρα θετικό αν λάβουμε υπόψη ότι η παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή έχει αποδειχτεί η πιο υγιεινή διατροφή σε παγκόσμια κλίμακα.

Αναφερόμενος στην υγιεινή διατροφή, με την οποία σχετίζονται άμεσα τα νηστίσιμα προϊόντα ο κ. Παπαμίκος διαπιστώνει: «Η νηστεία είναι μια πρώτης τάξης αφορμή για κάποιον που δεν ασκείται να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία που του δίνει η προσεγμένη διατροφή και να ξεκινήσει κάποια μορφή άσκησης. Να δώσει περισσότερη έμφαση στον εαυτό του, αλλάζοντας τρόπο ζωής και διατροφικές συνθήκες».

Κάποιος που ασκείται όμως, έχει σίγουρα αυξημένες απαιτήσεις σε πρωτεΐνη και θρεπτικά συστατικά όπως π.χ βιταμίνες του συμπλέγματος B και σύνθετους υδατάνθρακες. Τι γίνεται σε αυτήν την περίπτωση;

Όπως μας πληροφορεί, υπάρχει μεγάλη ποικιλία φυσικών τροφών, οι οποίες σε συνδυασμό μπορούν να αποδώσουν ικανοποιητικές ποσότητες πρωτεΐνης, υδατανθράκων και θρεπτικών στοιχείων. Επομένως, μπορούμε να είμαστε εγκρατείς μεν, χωρίς να στερηθούμε απαραίτητα θρεπτικά συστατικά των τροφών. «Μπορούμε να κάνουμε ‘έξυπνες’ διατροφικές επιλογές. Για παράδειγμα να συνδυάσουμε όσπρια με ρύζι ή ψωμί. Το μαύρο ψωμί με την φασολάδα είναι μια καλή επιλογή, όπως επίσης το σπανακόρυζο, το φακόρυζο, το ρεβιθόρυζο που μας έφτιαχναν οι γιαγιάδες μας και πολλοί ακόμα διατροφικοί συνδυασμοί», λέει και αναφερόμενος στον «μύθο» περί κινδύνου αναιμίας σε όσους νηστεύουν επικαλείται πρόσφατες μελέτες, σύμφωνα με τις οποίες όσοι νηστεύουν όχι μόνο δεν έχουν σιδηροπενική αναιμία, αλλά αντίθετα εμφανίζουν χαμηλότερα επίπεδα χοληστερόλης.

Αυτοί πάλι που δε νηστεύουν φαίνεται πως κινδυνεύουν περισσότερο. «Όσοι δεν νηστεύουν, παρουσιάζουν αρκετές φορές φαινόμενα οξειδωτικής βλάβης. Είναι μια κατάσταση που προκαλείται από το οξειδωτικό στρες και δημιουργεί εκφυλιστικές ασθένειες. Το στρες αυτό επιτείνεται από την μεγάλη κατανάλωση έτοιμων τροφίμων», διαπιστώνει.

Από την άλλη, η πολύ αυστηρή προσκόλληση στην νηστεία (σαράντα μέρες) μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις, ιδιαίτερα σε ευπαθείς πληθυσμιακές ομάδες όπως είναι οι ηλικιωμένοι, οι έγκυες και τα μικρά παιδιά. «Οι ηλικιωμένοι, αν δεν καταναλώνουν ζωικά τρόφιμα, πιθανώς να έχουν ελλείψεις σε βασικά και απαραίτητα για αυτούς θρεπτικά συστατικά, όπως είναι το ασβέστιο, ο ψευδάργυρος και η βιταμίνη Β12» μας λέει. Οι έγκυες γυναίκες έχουν εξίσου αυξημένες ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά και επομένως δεν συστήνεται σε καμία περίπτωση να νηστέψουν. Τα μικρά παιδιά τέλος, μπορούν να νηστέψουν μεν, αλλά όχι για όλο το διάστημα της σαρακοστής δε. Μια εβδομάδα νηστείας είναι ιδανική για αυτά, ενώ ένα ποτήρι από φυσικό χυμό πορτοκάλι καθημερινά μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες του οργανισμού τους σε ασβέστιο, λέει ο κ. Παπαμίκος.
 
Σε γενικές γραμμές, η νηστεία αποτελεί ένα χρήσιμο όπλο ενάντια στην παχυσαρκία, τον σακχαρώδη διαβήτη, την υπέρταση και άλλες ασθένειες. Μάλιστα οι περισσότερες νηστίσιμες τροφές είναι άκρως θρεπτικές για τον οργανισμό. Τα ψάρια είναι πλούσια σε πρωτεΐνη, και σε «διάσημα» πλέον ω3 λιπαρά οξέα, τα οποία θεωρούνται απαραίτητα για την καλή λειτουργία του νευρικού συστήματος και της πνευματικής μας ανάπτυξης. Η αυξημένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών τις ημέρες της νηστείας, μας «μπολιάζει» με φυτικές ίνες, οι οποίες μειώνουν τα επίπεδα λιπιδίων και γλυκόζης στο αίμα, συμβάλλουν στην καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας και προφυλάσσουν από ορισμένες μορφές καρκίνου.

Επίσης, με την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών θωρακίζουμε τον οργανισμό μας με καροτίνες (β-καροτίνη, λικοπίνη ), βιοφλαβονοειδή (κουερσιτίνη)και βιταμίνες που είναι γνωστές για την αντιοξειδωτική τους δράση και την τόνωση του ανοσοποιητικού μας συστήματος.

Tips για «σωστή» νηστεία:

* Όλα τα θαλασσινά πρέπει να τρώγονται βραστά ή ψητά, όχι τηγανιτά.
* Η κάλυψη της έλλειψης πρωτεΐνης από την διατροφή μπορεί να γίνει εύκολα με την κατανάλωση οσπρίων (φακές, φασόλια, ρεβίθια), τα οποία συν τοις άλλοις είναι πλούσια σε φυτικές ίνες.
* Η νηστεία είναι μια πρώτης τάξης αφορμή για να ξεκινήσετε έναν υγιεινό τρόπο διατροφής που θα σας συντροφεύσει καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής σας.
* «Παν μέτρον άριστον». Η νηστεία δεν είναι σε καμία περίπτωση δικαιολογία για να καταναλώσετε απεριόριστες ποσότητες νηστίσιμων. Σε αυτήν την περίπτωση υπάρχει κίνδυνος να ενεργοποιηθεί μια βιοχημική διαδικασία που ονομάζεται de novo lipogenesis και η οποία μετατρέπει μη λιπαρές ουσίες σε λιπαρές, επειδή υπερκαλύπτονται οι θερμιδικές ανάγκες του οργανισμού.
* Δεν έχει νόημα να νηστέψετε όλη την Μεγάλη Εβδομάδα και το βράδυ της Παρασκευής να κλείσετε τραπέζι στην κοντινότερη ψαροταβέρνα για να ... τσακίσετε οτιδήποτε τηγανιτό κυκλοφορεί. Η νηστεία είναι καθαρά προσωπικό θέμα και και έχει να κάνει αποκλειστικά και μόνο με την αποτοξίνωση- για κάποιους και ηθική για άλλους μόνο σωματική. Δεν είναι ούτε αγγαρεία, ούτε υποχρέωση.