Όσα πρέπει να γνωρίζετε για τα αντισυλληπτικά
Δέκα πράγματα που πρέπει να γνωρίζετε για τους κινδύνους που υπάρχουν αν χρησιμοποιείτε ή πρόκειται να ξεκινήσετε την χρήση αντισυλληπτικών χαπιών.
Είναι μία από τις δημοφιλέστερες μεθόδους αντισύλληψης – σε τέτοιο βαθμό που οι γυναίκες τα αποκαλούν απλώς «το χάπι» - αλλά συχνά δεν γνωρίζουν πώς ακριβώς πρέπει να το λαμβάνουν ή τι πρέπει να προσέχουν κατά τη χρήση του. Παρακάτω, συγκεντρώνουμε 10 σημαντικές πληροφορίες για τα αντισυλληπτικά χάπια και για τους κινδύνους που… εγκυμονούν.
Τι είναι
Τα αντισυλληπτικά είναι χάπια που περιέχουν γυναικείες ορμόνες σε ήπιες ποσότητες (οιστρογόνα και προγεστερόνη) και εξασφαλίζουν, εφόσον λαμβάνονται αυστηρά σύμφωνα με τις οδηγίες, πάνω από 99% αποτελεσματική πρόληψη ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης.
Πώς λειτουργούν
Οι ορμόνες που περιέχουν τα χάπια δρουν με δύο βασικούς τρόπους: Από τη μία καταστέλλουν την παραγωγή ωαρίων «ξεγελώντας» τον οργανισμό με την αυξημένη τους ποσότητα, και από την άλλη δημιουργούν ένα αφιλόξενο για το σπέρμα περιβάλλον στη μήτρα, ώστε να αποτρέπουν τη γονιμοποίηση.
Σε τι άλλο ωφελούν
Πέρα από την αντισύλληψη, τα συγκεκριμένα χάπια έχει αποδειχθεί πως βοηθούν σε προβλήματα όπως η ακμή και η έντονη τριχοφυΐα, ενώ ρυθμίζουν την περίοδο της γυναίκας σε περιπτώσεις διαταραχών της ή δυσμηνόρροιας, καθώς επίσης και σε περίπτωση ενδομητρίωσης και κύστεων στις ωοθήκες. Οι γυναίκες που τα λαμβάνουν σημειώνουν πως έχουν λιγότερους πόνους περιόδου, λιγότερο αίμα και λιγότερο λιπαρό δέρμα. Στα «συν» προσθέστε επίσης πως τα αντισυλληπτικά δεν επηρεάζουν τη σεξουαλική επαφή.
Οι παρενέργειες
«Μερικές ανεπιθύμητες ενέργειες όπως πονοκέφαλος, μικρή αύξηση ή μείωση βάρους, τάση στους μαστούς, αλλαγή διάθεσης, ναυτία και μικρή αιμόρροια ενδιάμεσα στις περιόδους συνήθως εξαλείφονται μετά μερικούς μήνες», αναφέρει στο iatronet.gr ο μαιευτήρας χειρούργος γυναικολόγος κ. Αλέξανδρος Αρμενιάκος. Στα παραπάνω, προσθέτει την πιθανότητα μικρής αύξησης της αρτηριακής πίεσης και σπανιότερα την δημιουργία θρόμβσης (φλεβίτιδα). Σημειώστε επίσης πως σε κάποιες περιπτώσεις, το αντισυλληπτικό μπορεί να μειώσει την σεξουαλική επιθυμία σε πολλές γυναίκες. Αυτό δεν ισχύει μόνο στις γυναίκες που βρίσκονται σε ηλικία αναπαραγωγής, αλλά και σε όσες περνάνε κλιμακτήριο και χρησιμοποιούν αντισυλληπτικά για να ρυθμίσουν συμπτώματα όπως οι εξάψεις και οι κυκλοθυμίες. Τέλος, σε κάποιες περιπτώσεις έχει παρατηρηθεί αύξηση σωματικού βάρους ή κατακράτηση υγρών.
Οι αντενδείξεις
Τα αντισυλληπτικά δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται από γυναίκες άνω των 35 ετών που καπνίζουν πολύ ή είναι υπέρβαρες. Αυτό συμβαίνει αφενός γιατί μετά τα 35 αυξάνονται οι πιθανότητες για παρενέργειες και αφετέρου γιατί το τσιγάρο και το μεγάλο βάρος αυξάνουν με τη σειρά τους τον κίνδυνο θρομβώσεων και άλλων παθήσεων. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ επίσης μπορεί να επιβαρύνει το συκώτι, όπου μεταβολίζεται το χάπι, και επομένως να επηρεάσει την αποτελεσματικότητά του. Τα αντισυλληπτικά αντενδείκνυνται επίσης σε γυναίκες με ιστορικό θρόμβωσης, κυκλοφορικών προβλημάτων, προβλημάτων με την καρδιά, ημικρανιών και ανεξήγητων πονοκεφάλων, διαβήτη με επιπλοκές, ηπατική νόσο ή καρκίνο του μαστού.
Σε κάθε περίπτωση, η λήψη αντισυλληπτικών θα πρέπει να γίνεται μετά από συζήτηση και εξέταση από γυναικολόγο, που θα επιλέξει το κατάλληλο με βάση το ιστορικό σας ή λαμβάνοντας υπ’ όψη κάποια φαρμακευτική αγωγή που ακολουθείτε. Αν κατά τις πρώτες ημέρες της λήψης τους παρατηρήσετε παρενέργειες, συμβουλευτείτε και πάλι τον γιατρό σας για πιθανή αλλαγή των χαπιών – υπάρχουν διαφορετικοί συνδυασμοί ορμονών και διαφορετικής «γενιάς», όπως είθισται να αναφέρονται, αντισυλληπτικά, από τα οποία ο ειδικός επιλέγει τα σωστά για τον καθένα.
Άλλοι κίνδυνοι
Ένας βασικός κίνδυνος για τις γυναίκες που χρησιμοποιούν αντισυλληπτικά, είναι να θεωρήσουν πως αυτά καθιστούν το προφυλακτικό αχρείαστο. Είναι δεδομένο πως τα χάπια προλαμβάνουν μόνο την ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και όχι τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, γι’ αυτό και ένας συνδυασμός προφύλαξης είναι απαραίτητος. Ιδανικό και αποκλειστικό μέσο αντισύλληψης είναι το χάπι για τις γυναίκες που διατηρούν σταθερή σχέση χωρίς πιθανότητες μετάδοσης σεξουαλικών νοσημάτων, και επομένως μπορούν να αποφεύγουν το προφυλακτικό.
Η σωστή λήψη των αντισυλληπτικών
Όπως αναφέραμε, το χάπι προσφέρει ως και 99% επιτυχή αντισύλληψη. Αυτό όμως ισχύει μόνο όταν γίνεται σωστή λήψη του: Θα πρέπει να λαμβάνεται καθημερινά και την ίδια ώρα απαρεγκλίτως, διαφορετικά η αποτελεσματικότητά του μειώνεται. Ακανόνιστη λήψη μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη αποτελεσματικότητα ως και κατά 7%. Ο κύκλος λήψης τους πρέπει να ξεκινά την πρώτη ημέρα της εμμήνου ρήσης και να συνεχίζεται καθημερινά για 21 ημέρες. Στη συνέχεια ακολουθούν επτά ημέρες χωρίς χάπι και την 29η ημέρα ξεκινά ο επόμενος κύκλος. Αν ξεχάσετε να πάρετε ένα χάπι, συνίσταται η άμεση λήψη του, ακόμη κι αν χρειαστεί να πάρετε και το επόμενο χάπι την ίδια ημέρα. Αν ξεχάσετε περισσότερα από ένα χάπια, συμβουλευτείτε τον γυναικολόγο σας.
Τι συμβαίνει αν τα σταματήσετε;
Τα αντισυλληπτικά χάπια δεν επηρεάζουν σε καμία περίπτωση την γονιμότητα. Αυτό σημαίνει πως από την στιγμή που θα τα σταματήσετε, μπορείτε άμεσα να μείνετε έγκυος.
Πότε πρέπει να τα σταματήσετε
Αποτελεί μύθο η ιδέα πως πρέπει κάθε τόσο να σταματάτε το χάπι για να ξεκουράζεται ο οργανισμός ή για να μην επηρεαστεί η γονιμότητα. Στην πραγματικότητα, ο οργανισμός ούτε κουράζεται, αφού χάρη στα αντισυλληπτικά περιορίζεται η δραστηριότητά του, ούτε έχει προβλήματα γονιμότητας – αντίθετα, σε πολλές περιπτώσεις παρατηρείται αυξημένη πιθανότητα γονιμοποίησης τις ημέρες αμέσως μετά την διακοπή των χαπιών.
Θυμηθείτε επίσης πως σε περίπτωση διακοπής τους, θα πρέπει να τελειώσετε πρώτα τον κύκλο των 21 χαπιών που διανύετε για να μην επηρεαστεί η περίοδός σας. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις που επιβάλλεται άμεση διακοπή τους: Αν νιώσετε ξαφνικό πόνο στο θώρακα ή δύσπνοια, πονοκεφάλους που επιμένουν, διόγκωση στα άκρα, κνησμό, αιμωδίες, οξύ πόνο στο πάνω μέρος της κοιλιάς, διαταραχές στην όραση ή την ακοή ή λιποθυμικά επεισόδια. Επίσης, επιβάλλεται η διακοπή τους σε περίπτωση εγκυμοσύνης και σε περιόδους που θα υπάρξει πλήρης ακινησία.
Πώς σχετίζονται τα αντισυλληπτικά με τον καρκίνο;
Έρευνες επί ερευνών πραγματοποιούνται πάνω σε αυτό το «καυτό» ζήτημα, που οδηγούνται συχνά σε αντικρουόμενα συμπεράσματα. Σύμφωνα με τις επικρατέστερες μελέτες, τα αντισυλληπτικά μειώνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου των ωοθηκών, του ενδομητρίου και του παχέος εντέρου, αλλά αυξάνουν ελαφρώς τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του τραχήλου – για την ακρίβεια, αυτό συμβαίνει γιατί ο καρκίνος του τραχήλου συνδέεται με τον αριθμό των σεξουαλικών συντρόφων της γυναίκας, και οι γυναίκες που χρησιμοποιούν αντισυλληπτικά είναι κατά μέσο όρο αυτές με τις συχνότερες σεξουαλικές επαφές με διαφορετικούς συντρόφους. Τέλος, όσον αφορά τον καρκίνο του μαστού, υπάρχουν αντιφατικά ευρήματα: Αφενός τα χάπια δείχνουν να προστατεύουν τον μαστό με την αναστολή της ωορρηξίας, αφετέρου ευνοούν την ανάπτυξη όγκου όταν περιέχουν προγεστερόνη. Σε κάθε περίπτωση, δεν έχει αποδειχθεί σαφώς η σύνδεσή τους με την επάρατη νόσο.
Τι είναι Τα αντισυλληπτικά είναι χάπια που περιέχουν γυναικείες ορμόνες σε ήπιες ποσότητες (οιστρογόνα και προγεστερόνη) και εξασφαλίζουν, εφόσον λαμβάνονται αυστηρά σύμφωνα με τις οδηγίες, πάνω από 99% αποτελεσματική πρόληψη ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης.
Πώς λειτουργούν
Οι ορμόνες που περιέχουν τα χάπια δρουν με δύο βασικούς τρόπους: Από τη μία καταστέλλουν την παραγωγή ωαρίων «ξεγελώντας» τον οργανισμό με την αυξημένη τους ποσότητα, και από την άλλη δημιουργούν ένα αφιλόξενο για το σπέρμα περιβάλλον στη μήτρα, ώστε να αποτρέπουν τη γονιμοποίηση.
Σε τι άλλο ωφελούν
Πέρα από την αντισύλληψη, τα συγκεκριμένα χάπια έχει αποδειχθεί πως βοηθούν σε προβλήματα όπως η ακμή και η έντονη τριχοφυΐα, ενώ ρυθμίζουν την περίοδο της γυναίκας σε περιπτώσεις διαταραχών της ή δυσμηνόρροιας, καθώς επίσης και σε περίπτωση ενδομητρίωσης και κύστεων στις ωοθήκες. Οι γυναίκες που τα λαμβάνουν σημειώνουν πως έχουν λιγότερους πόνους περιόδου, λιγότερο αίμα και λιγότερο λιπαρό δέρμα. Στα «συν» προσθέστε επίσης πως τα αντισυλληπτικά δεν επηρεάζουν τη σεξουαλική επαφή.
Οι παρενέργειες «Μερικές ανεπιθύμητες ενέργειες όπως πονοκέφαλος, μικρή αύξηση ή μείωση βάρους, τάση στους μαστούς, αλλαγή διάθεσης, ναυτία και μικρή αιμόρροια ενδιάμεσα στις περιόδους συνήθως εξαλείφονται μετά μερικούς μήνες», αναφέρει στο iatronet.gr ο μαιευτήρας χειρούργος γυναικολόγος κ. Αλέξανδρος Αρμενιάκος. Στα παραπάνω, προσθέτει την πιθανότητα μικρής αύξησης της αρτηριακής πίεσης και σπανιότερα την δημιουργία θρόμβσης (φλεβίτιδα). Σημειώστε επίσης πως σε κάποιες περιπτώσεις, το αντισυλληπτικό μπορεί να μειώσει την σεξουαλική επιθυμία σε πολλές γυναίκες. Αυτό δεν ισχύει μόνο στις γυναίκες που βρίσκονται σε ηλικία αναπαραγωγής, αλλά και σε όσες περνάνε κλιμακτήριο και χρησιμοποιούν αντισυλληπτικά για να ρυθμίσουν συμπτώματα όπως οι εξάψεις και οι κυκλοθυμίες. Τέλος, σε κάποιες περιπτώσεις έχει παρατηρηθεί αύξηση σωματικού βάρους ή κατακράτηση υγρών.
Οι αντενδείξεις Τα αντισυλληπτικά δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται από γυναίκες άνω των 35 ετών που καπνίζουν πολύ ή είναι υπέρβαρες. Αυτό συμβαίνει αφενός γιατί μετά τα 35 αυξάνονται οι πιθανότητες για παρενέργειες και αφετέρου γιατί το τσιγάρο και το μεγάλο βάρος αυξάνουν με τη σειρά τους τον κίνδυνο θρομβώσεων και άλλων παθήσεων. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ επίσης μπορεί να επιβαρύνει το συκώτι, όπου μεταβολίζεται το χάπι, και επομένως να επηρεάσει την αποτελεσματικότητά του. Τα αντισυλληπτικά αντενδείκνυνται επίσης σε γυναίκες με ιστορικό θρόμβωσης, κυκλοφορικών προβλημάτων, προβλημάτων με την καρδιά, ημικρανιών και ανεξήγητων πονοκεφάλων, διαβήτη με επιπλοκές, ηπατική νόσο ή καρκίνο του μαστού.
Σε κάθε περίπτωση, η λήψη αντισυλληπτικών θα πρέπει να γίνεται μετά από συζήτηση και εξέταση από γυναικολόγο, που θα επιλέξει το κατάλληλο με βάση το ιστορικό σας ή λαμβάνοντας υπ’ όψη κάποια φαρμακευτική αγωγή που ακολουθείτε. Αν κατά τις πρώτες ημέρες της λήψης τους παρατηρήσετε παρενέργειες, συμβουλευτείτε και πάλι τον γιατρό σας για πιθανή αλλαγή των χαπιών – υπάρχουν διαφορετικοί συνδυασμοί ορμονών και διαφορετικής «γενιάς», όπως είθισται να αναφέρονται, αντισυλληπτικά, από τα οποία ο ειδικός επιλέγει τα σωστά για τον καθένα.
Άλλοι κίνδυνοι Ένας βασικός κίνδυνος για τις γυναίκες που χρησιμοποιούν αντισυλληπτικά, είναι να θεωρήσουν πως αυτά καθιστούν το προφυλακτικό αχρείαστο. Είναι δεδομένο πως τα χάπια προλαμβάνουν μόνο την ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και όχι τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα, γι’ αυτό και ένας συνδυασμός προφύλαξης είναι απαραίτητος. Ιδανικό και αποκλειστικό μέσο αντισύλληψης είναι το χάπι για τις γυναίκες που διατηρούν σταθερή σχέση χωρίς πιθανότητες μετάδοσης σεξουαλικών νοσημάτων, και επομένως μπορούν να αποφεύγουν το προφυλακτικό.
Η σωστή λήψη των αντισυλληπτικών
Όπως αναφέραμε, το χάπι προσφέρει ως και 99% επιτυχή αντισύλληψη. Αυτό όμως ισχύει μόνο όταν γίνεται σωστή λήψη του: Θα πρέπει να λαμβάνεται καθημερινά και την ίδια ώρα απαρεγκλίτως, διαφορετικά η αποτελεσματικότητά του μειώνεται. Ακανόνιστη λήψη μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη αποτελεσματικότητα ως και κατά 7%. Ο κύκλος λήψης τους πρέπει να ξεκινά την πρώτη ημέρα της εμμήνου ρήσης και να συνεχίζεται καθημερινά για 21 ημέρες. Στη συνέχεια ακολουθούν επτά ημέρες χωρίς χάπι και την 29η ημέρα ξεκινά ο επόμενος κύκλος. Αν ξεχάσετε να πάρετε ένα χάπι, συνίσταται η άμεση λήψη του, ακόμη κι αν χρειαστεί να πάρετε και το επόμενο χάπι την ίδια ημέρα. Αν ξεχάσετε περισσότερα από ένα χάπια, συμβουλευτείτε τον γυναικολόγο σας.
Τι συμβαίνει αν τα σταματήσετε;
Τα αντισυλληπτικά χάπια δεν επηρεάζουν σε καμία περίπτωση την γονιμότητα. Αυτό σημαίνει πως από την στιγμή που θα τα σταματήσετε, μπορείτε άμεσα να μείνετε έγκυος.
Πότε πρέπει να τα σταματήσετε
Αποτελεί μύθο η ιδέα πως πρέπει κάθε τόσο να σταματάτε το χάπι για να ξεκουράζεται ο οργανισμός ή για να μην επηρεαστεί η γονιμότητα. Στην πραγματικότητα, ο οργανισμός ούτε κουράζεται, αφού χάρη στα αντισυλληπτικά περιορίζεται η δραστηριότητά του, ούτε έχει προβλήματα γονιμότητας – αντίθετα, σε πολλές περιπτώσεις παρατηρείται αυξημένη πιθανότητα γονιμοποίησης τις ημέρες αμέσως μετά την διακοπή των χαπιών.
Θυμηθείτε επίσης πως σε περίπτωση διακοπής τους, θα πρέπει να τελειώσετε πρώτα τον κύκλο των 21 χαπιών που διανύετε για να μην επηρεαστεί η περίοδός σας. Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένες περιπτώσεις που επιβάλλεται άμεση διακοπή τους: Αν νιώσετε ξαφνικό πόνο στο θώρακα ή δύσπνοια, πονοκεφάλους που επιμένουν, διόγκωση στα άκρα, κνησμό, αιμωδίες, οξύ πόνο στο πάνω μέρος της κοιλιάς, διαταραχές στην όραση ή την ακοή ή λιποθυμικά επεισόδια. Επίσης, επιβάλλεται η διακοπή τους σε περίπτωση εγκυμοσύνης και σε περιόδους που θα υπάρξει πλήρης ακινησία.
Πώς σχετίζονται τα αντισυλληπτικά με τον καρκίνο; Έρευνες επί ερευνών πραγματοποιούνται πάνω σε αυτό το «καυτό» ζήτημα, που οδηγούνται συχνά σε αντικρουόμενα συμπεράσματα. Σύμφωνα με τις επικρατέστερες μελέτες, τα αντισυλληπτικά μειώνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου των ωοθηκών, του ενδομητρίου και του παχέος εντέρου, αλλά αυξάνουν ελαφρώς τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του τραχήλου – για την ακρίβεια, αυτό συμβαίνει γιατί ο καρκίνος του τραχήλου συνδέεται με τον αριθμό των σεξουαλικών συντρόφων της γυναίκας, και οι γυναίκες που χρησιμοποιούν αντισυλληπτικά είναι κατά μέσο όρο αυτές με τις συχνότερες σεξουαλικές επαφές με διαφορετικούς συντρόφους. Τέλος, όσον αφορά τον καρκίνο του μαστού, υπάρχουν αντιφατικά ευρήματα: Αφενός τα χάπια δείχνουν να προστατεύουν τον μαστό με την αναστολή της ωορρηξίας, αφετέρου ευνοούν την ανάπτυξη όγκου όταν περιέχουν προγεστερόνη. Σε κάθε περίπτωση, δεν έχει αποδειχθεί σαφώς η σύνδεσή τους με την επάρατη νόσο.
