7 πράγματα που ζηλεύουμε στον (πιο) προηγμένο κόσμο

του Γιώργου Κόκουβα

Κάποτε ο τέως πρωθυπουργός αυτής εδώ της χώρας είχε τάξει στους πολίτες της ότι θα την μεταμορφώσει σε Δανία του Νότου. Η πράσινη ανάπτυξη, η διαφάνεια, τα εργασιακά, όλα θα λύνονταν μαγικά, ακολουθώντας μια στρατηγική – πρότυπο.

Το σχέδιο του τέως πρωθυπουργού, αν κρίνουμε από το πού βρίσκεται και τι κάνει τώρα, ναυάγησε πολύ πριν βγει στα ανοιχτά. Και η Δανία μοιάζει με μακρινό όνειρο. Το τέλειο εκπαιδευτικό σύστημα «τύπου Φινλανδίας» μοιάζει με αυταπάτη. Το ίδιο και η ανεξαρτησία του τύπου «αλά σκανδιναβικά» ή η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη που θα είχαμε αν ζούσαμε στο Παρίσι.

Επειδή, όμως, όσα βλέπουμε στα όνειρά μας, σπάνια τα συγκρατούμε, φροντίζουμε να πάρουμε μια γεύση από αυτά, προτού γίνουν ακόμη πιο μακρινά. Προσπαθούμε να μάθουμε σε τι διαφέρει ο προηγμένος κόσμος και πώς καταφέρνει να διαπρέπει, όχι για να αισθανθούμε μειονεκτικά απέναντί του, αλλά για να καταλάβουμε πού στο καλό κάνουμε εμείς το λάθος.

*Ισορροπία εργασίας-ζωής αλά δανέζικα
Τι σημαίνει αυτό; Ότι η αναλογία δουλειάς και ελεύθερου χρόνου αποτελεί σημαντικό δείκτη για την ποιότητα ζωής σε ένα κράτος. Και σε αυτόν τον τομέα, ο μέσος άνθρωπος στον πλανήτη δουλεύει 1.749 ώρες τον χρόνο, ενώ αφιερώνει το 62% της ημέρας του (14,8 ώρες) στην προσωπική φροντίδα (φαγητό, ύπνος κλπ) και στην διασκέδασή του. Στην Δανία, σύμφωνα με τον Οργανισμό για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη (OECD) που μελετά αυτά τα μεγέθη, οι ελεύθερες ώρες της ημέρας εκτοξεύονται κατά μέσο όρο στις 16,31, καθιστώντας την πρωταθλήτρια στην αναλογία εργασίας-ελεύθερου χρόνου (σκορ 9,7 στα 10, σε σχέση με το ελληνικό σκορ 7,7 στα 10).  Επιπλέον, από τις 36 χώρες τα στοιχεία των οποίων μελετά κάθε χρονιά ο Οργανισμός, η Δανία σκοράρει άριστα (10 στα 10) στο αίσθημα ικανοποίησης από την ζωή, την ίδια ώρα που η Ελλάδα σκοράρει ένα ντροπιαστικό 1,5 στα 10.

*Εκπαιδευτικό σύστημα αλά φινλανδικά
Η Φινλανδία είναι η πρωταθλήτρια στον εκπαιδευτικό τομέα, σύμφωνα με έρευνες που αξιολόγησαν τα περισσότερα εκπαιδευτικά συστήματα ανά τον πλανήτη. Τι έχει λοιπόν το φινλανδικό σχολείο που δεν έχουν τα υπόλοιπα; Σας παραθέτουμε μερικά από τα χαρακτηριστικά του:

Τα παιδιά δεν πάνε σχολείο παρά στα επτά τους χρόνια, ενώ δεν έχουν εξετάσεις ή ασκήσεις για το σπίτι μέχρι να φτάσουν στην εφηβεία. Υπάρχει μόνο μια υποχρεωτική εξέταση στην ηλικία των 16, ενώ όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως νοητικής ικανότητας, διδάσκονται μαζί. Στα μαθήματα επιστήμης οι μαθητές δεν ξεπερνούν σε αριθμό τους δεκαέξι, ώστε να συμμετέχουν όλοι πρακτικά σε πειράματα, ενώ έχουν 75 λεπτά διαλείμματος καθημερινά. Ο κάθε καθηγητής περνά μόνο 4 ώρες ημερησίως στην τάξη και άλλες δύο εβδομαδιαίως για επιμόρφωση. Η παιδεία είναι 100% κρατική υπόθεση, ενώ κάθε εκπαιδευτικός πρέπει να κατέχει master και επιλέγεται από το κορυφαίο 10% των αποφοίτων παιδαγωγικών σχολών. Δείτε παρακάτω το ντοκιμαντέρ “The Finland Phenomenon” (στην αγγλική γλώσσα), που μελετά το «θαύμα» της φινλανδικής εκπαίδευσης.



*Σύστημα υγείας αλά γαλλικά
Πολλοί ειδήμονες υποστηρίζουν πως δεν θα βρει κανείς καλύτερη ιατροφαρμακευτική περίθαλψη πουθενά αλλού, παρά μόνο στην Ελβετία. Η αλήθεια, όμως, είναι ότι η νοσηλεία στην Ελβετία είναι και η ακριβότερη του κόσμου (αφού το σύστημα υγείας δεν είναι δημόσιο), κι αυτό σίγουρα αποτελεί έναν παράγοντα που μας κάνει να το ξανασκεφτούμε. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας από την άλλη, σε μια έρευνα και αξιολόγηση που πραγματοποίησε προ δεκαετίας, έφερε στην κορυφή των καλύτερων συστημάτων υγείας το γαλλικό.

Σε αυτό, ο τομέας των ασφαλίσεων και της υγείας λειτουργεί με χρηματοδότηση από το δημόσιο, που με τη σειρά του χρηματοδοτείται από τους εργοδότες και τους εργαζόμενους - ήτοι κρατήσεις άνω του 20% του μικτού μισθού. Το μεγαλύτερο ποσοστό ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης το καλύπτει κάθε φορά το κράτος, και το υπόλοιπο το καλύπτει ο κάθε πολίτης ή η ιδιωτική του ασφάλιση. Μόνο που αυτή η τελευταία δεν είναι σπάνιο φαινόμενο: Η πλειοψηφία των Γάλλων έχει και κρατική και ιδιωτική ασφάλιση, η οποία πληρώνει το διάφορο. Μάλιστα, για να μείνει κάποιος μόνιμα στην Γαλλία, οφείλει να έχει ασφάλιση – διαφορετικά δεν μπορεί. Το ποσοστό του κρατικού προϋπολογισμού που πηγαίνει στην Υγεία ξεπερνά το 11%, ενώ η Γαλλία «σκοράρει» καλό ποσοστό κλινών νοσοκομείου ή γιατρών ανά πολίτη. Το πιο βασικό, όμως, είναι (και το λέμε αυτό πριν προλάβετε να πείτε πως πολλά χαρακτηριστικά μοιάζουν με τα αντίστοιχα ελληνικά) πως απλώς το σύστημά τους… δουλεύει ρολόι. Κι αυτό αποδεικνύεται από το εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό θνησιμότητας της χώρας ανάμεσα σε 19 ανεπτυγμένες χώρες, που οφείλεται στις παροχές υγείας. 

*Εργασιακά δικαιώματα αλά σουηδικά
Για άλλη μια φορά τα βήματά μας μάς οδηγούν βόρεια, στην σκανδιναβική χώρα οι συλλογικές/κλαδικές συμβάσεις της οποίας προβλέπουν στις περισσότερες περιπτώσεις μισθούς ως και 70% υψηλότερους του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Η άδεια είναι 25 ημέρες τον χρόνο (συν 13 αργίες, συν 10 ημέρες bonus που υπόκεινται στην ευγενική προαίρεση του εργοδότη, ενώ οι υπερωρίες πληρώνονται πάντα διπλά. Το επίδομα ανεργίας είναι γενναιότατο (από 37€ την ημέρα, χωρίς να απαιτούνται τρελές προϋποθέσεις – ούτε καν η σουηδική υπηκοότητα). Μάθετε περισσότερα για τον «σουηδικό παράδεισο» σε παλαιότερο δημοσίευμα του in2life. 

*Ανθρώπινα δικαιώματα αλά… ;
Σε αυτή την περίπτωση αξίζει να εξετάσουμε αρκετούς «δείκτες» (και μαθηματικά στις περισσότερες περιπτώσεις να καταλήξουμε και πάλι… στην Σκανδιναβία). Για παράδειγμα:

-Για ισότητα μεταξύ των δύο φύλων, επιλέξτε Σουηδία - σε έρευνα του ΟΗΕ προ διετίας, που έλαβε υπόψη την μητρική θνησιμότητα, την πρόσβαση στην πολιτική εξουσία και τα διαφορετικά ποσοστά παιδείας μεταξύ φύλων, η σκανδιναβική χώρα ήρθε πρώτη, με βαθμό ανισότητας 0,05 (ακολουθεί η Ολλανδία, η Δανία, η Ελβετία, η Φινλανδία, η Νορβηγία και η Γερμανία) ενώ στον «πάτο» της λίστας βρίσκονται το Τσαντ και η Υεμένη (0,77).
-Για ελευθερία του τύπου, επιλέξτε την Φινλανδία – εδώ μέτρησε ο πλουραλισμός στα Μέσα, η ανεξαρτησία τους, η αυτολογοκρισία, η σχετική νομοθεσία, η διαφάνεια και το επίπεδο βίας ενάντια σε δημοσιογράφους. Η Φινλανδία σκόραρε το απόλυτο (100), ως η χώρα με τον μεγαλύτερο σεβασμό στην ελευθεροτυπία (ακολουθούν η Ολλανδία, η Νορβηγία, το Λουξεμβούργο και η Ανδόρρα (με «βαθμό» άνω του 99), ενώ ουραγοί είναι η Ερυθραία (με βαθμό μηδέν!), και ασθμαίνουν πίσω της η Βόρεια Κορέα, το Τουρκμενιστάν και η Συρία.
-Δέσμευση για τήρηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων: Και το βραβείο πηγαίνει στην… Αργεντινή, που κάνει την έκπληξη, έχοντας υιοθετήσει τα τελευταία χρόνια όλες τις διεθνείς συμφωνίες και συνθήκες, τηρώντας τις κατά γράμμα. Ακολουθούν πίσω της τα εξής κράτη: Εκουαδόρ, Γερμανία, Ισπανία.