Παιδί ή όχι; 5 γυναίκες απαντούν

της Έλενας Μπούλια

Στο ερώτημα «να κάνω παιδί ή όχι» απάντηση δίνουν τα τελευταία δημογραφικά στοιχεία της χώρας, που παρουσιάζουν τον πληθυσμό μας μειωμένο κατά ένα εκατομμύριο σε σχέση με πέρσι. Απάντηση, επίσης, δίνει το συνεχώς αυξανόμενο ποσοστό ανεργίας των τελευταίων ετών, από το οποίο μεγαλύτερο μερίδιο κατέχουν οι νέοι, καθώς και οι πρόσφατες έρευνες που διαπιστώνουν πως μεγαλύτερη αναβλητικότητα στην απόφαση απόκτησης παιδιού παρουσιάζουν οι γυναίκες με υψηλό μορφωτικό επίπεδο.

Σε τρεις από αυτές στραφήκαμε για να μας δώσουν τις δικές τους απαντήσεις στο γιατί αρνούνται ή -έστω- καθυστερούν να αποκτήσουν παιδί και τι θα μπορούσε να τις κάνει να αλλάξουν γνώμη, ενώ δύο άλλες, συνομήλικές τους, μας μιλούν για την προσωπική τους εμπειρία ως μαμάδες και πώς τις επηρεάζει η οικονομική κρίση.

Η οικονομία της ατεκνίας
«Είχα αρχίσει να συνηθίζω στην ιδέα ενός παιδιού αλλά, υπό τις παρούσες οικονομικές και πολιτικές συνθήκες στην χώρα μας, αρνούμαι πεισματικά να προχωρήσω. Το παιδί δε μπορεί απλά να ‘φυτρώσει΄ μόνο του. Χρειάζεται πολλά για να μεγαλώσει σωστά –και μιλάω για τα βασικά, δηλαδή τροφή, στέγη, θέρμανση. Αυτό ακριβώς σκεφτόμουν σήμερα, διαβάζοντας τις βλέψεις της κυβέρνησης για κατάργηση του αφορολόγητου για τα παιδιά: Ότι θα κάνω παιδιά μόνο όταν (και όχι αν) βγω στο εξωτερικό, όπου υπάρχουν ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης για όλη την οικογένεια», λέει η Άννα, 33 ετών και παντρεμένη.

Αντίστοιχους προβληματισμούς εκφράζει και η 30χρονη Ηρώ, η οποία χωρίς να αποκλείει ότι σε μερικά χρόνια μπορεί να θέλει να κάνει παιδί, να της «ξυπνήσει το μητρικό ένστικτο» όπως λέει, περιμένει πρώτα να βγει η χώρα από την κρίση. «Φρικάρω στην σκέψη ότι οι 20χρονοι φίλοι μου δεν θα βρουν δουλειά μεγαλώνοντας, πόσο μάλλον να έχω να το σκέφτομαι αυτό για δικό μου παιδί», λέει χαρακτηριστικά.

Τι λένε, όμως, οι γυναίκες που ετοιμάζονται να γίνουν ή είναι ήδη μαμάδες; «Τα οικονομικά με προβληματίζουν περισσότερο από οτιδήποτε άλλο αυτή την εποχή. Το αν, δηλαδή, θα μπορέσω να δώσω στο παιδί μου τουλάχιστον όσα έδωσαν σε εμένα. Αν θα καταφέρω να του δώσω τα εφόδια να ζήσει τη ζωή του όπως τη θέλει. Ωστόσο, με προβληματίζει το αν θα μπορέσω να του δώσω συναισθηματική ισορροπία. Το ότι δεν θα μπορέσω να του κάνω ένα αδελφάκι, με όλα όσα αυτό συνεπάγεται. Το αν θα τον κάνω να αγαπήσει τη ζωή και τους ανθρώπους, αν θα έχω κι εγώ την ψυχική δύναμη να αντιμετωπίσω όλες τις προκλήσεις που έρχονται στο μέλλον», λέει η 37χρονη Σοφία, της οποίας ο γιος είναι 3 ετών.

Ακόμα πιο αισιόδοξη για το μέλλον είναι η Ευαγγελία, η οποία σε μερικούς μήνες θα υποδεχτεί τον δικό της γιο: «Δεν φοβάμαι για τα παιδιά μας, για όλους μας αγχώνομαι πώς θα καταφέρουμε να μη χάσουμε το χαμόγελό μας σήμερα. Ευελπιστώ, όμως, ότι το μέλλον των παιδιών μας θα είναι λαμπερό. Θα έχουν καλυτερεύσει τα πράγματα, πού θα πάει;».

Το «καμπανάκι» της πατρότητας
Δεν είναι, όμως, η μητρότητα μία απόφαση που θα πάρει μόνη της η γυναίκα. Σε πολλές περιπτώσεις, μάλιστα, συναντάμε ζευγάρια στα οποία ο άνδρας επιθυμεί ένα παιδί περισσότερο από την γυναίκα, υποτιμώντας συχνά τα πιθανά εμπόδια της οικονομικής κατάστασης. Ο σύζυγος της Άννας, για παράδειγμα, επιθυμεί περισσότερο από την ίδια να αποκτήσουν παιδί, «όμως και ο ίδιος λέει ότι δεν θα υποβάλει το παιδί του σε αυτό το μαρτύριο, υπό τις παρούσες οικονομικές και πολιτικές συνθήκες».

Θα μπορούσε μία τέτοια ριζική διαφωνία να προκαλέσει ρήξη στο ζευγάρι; «Αν αντιλαμβανόμουν ότι ο σύντροφός μου θέλει πολύ παιδί, κι αν είχα φτάσει και εγώ σε αντίστοιχη φάση και είχαμε λύσει τα οικονομικά μας προβλήματα, μάλλον θα το σκεφτόμουν», λέει η Ηρώ, η οποία ωστόσο διευκρινίζει ότι προς το παρόν δεν έχει κανείς από τους δυο τους τέτοιες βλέψεις. Αντίθετα, η Γεωργία στα 32 της είναι πολύ πιο αδιάλλακτη «Δε νιώθω την επιθυμία να αποκτήσω παιδί και αυτό είναι κάτι που θα ξεκαθάριζα στον σύντροφό μου εξαρχής στην σχέση μας. Θα του εξηγούσα, μάλιστα, ότι η απουσία της επιθυμίας για παιδί, δεν φτιάχνει καλές μαμάδες».

Σύμφωνα με την ψυχοθεραπεύτρια – οικογενειακή θεραπεύτρια κ. Μαρία Μαραγκοπούλου, αν ένα ζευγάρι δε μπορεί να χαράξει μια κοινή γραμμή για το αν θα αποκτήσει παιδιά ή όχι, όποια τελικά απόφαση κι αν πάρει, αυτή θα είναι λάθος. Και καθώς η απόφαση αυτή πρέπει να είναι κοινή, κάτι που πρέπει να σκεφτούν οι δύο σύντροφοι είναι αν θέλουν να κάνουν παιδί για τους ίδιους, για να καλύψουν την προσωπική τους ανάγκη να γίνουν μητέρα ή πατέρας, ή για να δημιουργήσουν οικογένεια με τον άλλον.

Η έσχατη λύση της υιοθεσίας
Όλες οι γυναίκες με τις οποίες μιλήσαμε και οι οποίες αρνούνται σήμερα να κάνουν παιδί, δεν παραλείπουν να προσθέσουν ότι δεν αποκλείεται κάποια στιγμή στο μέλλον να αλλάξουν γνώμη. Φυσικά, όλες αντιλαμβάνονται πως όταν είσαι 30, το μέλλον δεν απέχει και πολύ. Παρ’όλα αυτά, όλες συμφωνούν στην έσχατη λύση της υιοθεσίας αν το deadline περάσει, κάτι που αποδεικνύει πως δεν έχουν αποκλείσει την μητρότητα ως ενδεχόμενο, αλλά «όχι ακόμα».

Όπως χαρακτηριστικά λέει η Ηρώ, «η μητέρα μου με έκανε στα 35 της, σε μία εποχή που ο κανόνας ήταν μία γυναίκα να έχει δύο παιδιά μέχρι τα 23 της. Η αδερφή της, από την άλλη, υιοθέτησε ένα αξιολάτρευτο κοριτσάκι στα 45 της, μετά από μερικές αποτυχημένες προσπάθειες. Οπότε όχι, δε με προβληματίζει. Αν το βιολογικό μου ρολόι χτυπήσει στα 40 μου θα υιοθετήσω και θα προσθέσω και μερικούς έξτρα πόντους στο κάρμα μου, σώζοντας έναν άνθρωπο». Μαζί της συμφωνεί και η Γεωργία: «Υπάρχουν τόσα παιδιά που έχουν ανάγκη από έναν γονιό. Δεν χρειάζεται να είναι η βιολογική συνέχεια μας για να προσφέρουμε την αγάπη μας σε ένα παιδί».

Φυσικά, όπως τονίζει και η κ. Μαραγκοπούλου, «μπορεί η υιοθεσία να δίνει την ευκαιρία στους ανθρώπους να ζήσουν την γονικότητα που βιολογικά δεν μπορούν, όμως δεν θα πρέπει να καταλήγουν σε αυτήν την λύση για να καλύψουν την δική τους ανάγκη, αλλά την ανάγκη ενός παιδιού για γονείς. Είναι μία πολύ σοβαρή πράξη, για την οποία τα ζευγάρια πρέπει να είναι πλήρως αποφασισμένα».

Δεν ξέρουν τι χάνουν (και τι κερδίζουν)
«Διανύω τις πιο ευτυχισμένες ημέρες της ζωής μου», μας λέει η Ευαγγελία, όταν την ρωτάμε πώς νιώθει που είναι έγκυος. «Πάντα μου άρεσε η ιδέα να γίνω μαμά και δεν το πίστευα ότι θα ήμουν τόσο τυχερή και θα γινόταν τόσο εύκολα. Ξέρω, βέβαια, ότι από εδώ και περά η ζωή μου θα αλλάξει ολοκληρωτικά, ότι θα αυξηθούν οι ευθύνες μου. Όμως ταυτόχρονα θα έρθουν και περισσότερες στιγμές χαράς και ευτυχίας!».

Η Σοφία, πάλι, διευκρινίζει πως όταν ήταν μικρή το θέμα «οικογένεια» δεν την απασχολούσε καθόλου. Άρχισε, όμως, να το θέλει μεγαλώνοντας. «Δεν ξέρω αν ήταν το ‘βιολογικό ρολόι’ ή τα ‘θέλω’ που σου επιβάλλει η κοινωνία και ο περίγυρος, πάντως όταν έγινα μητέρα το ήθελα πολύ». Ως προς τις αλλαγές που έφερε η μητρότητα στην ζωή της, η ίδια λέει «νομίζω η βασικότερη αλλαγή είναι η υπέρβαση του ίδιου σου του εαυτού. Δεν είσαι πια το ανέμελο κοριτσάκι. Δεν είναι προτεραιότητα οι δικές σου ανάγκες και η δική σου ζωή. Ο ρόλος σου αλλάζει και αναγκαστικά αναθεωρείς και επανεξετάζεις τα πάντα στον τρόπο ζωής σου, στις σχέσεις σου με τους άλλους, ακόμα και στους στόχους που θέτεις για την ζωή. Όλα αυτά, βέβαια, συνοδεύονται από μεγάλες χαρές και έντονες συγκινήσεις. Ένα αίσθημα δημιουργίας και πληρότητας.»

Η Ηρώ, αναφερόμενη στις φίλες της που έχουν παιδιά και στο κατά πόσο την επηρεάζουν στο να αλλάξει γνώμη λέει: «Μου αρέσει πολύ όταν είμαι με τα πιτσιρίκια, αλλά στεναχωριέμαι -ξέρω δεν είναι το σωστό συναίσθημα, αλλά δε μπορώ να το ελέγξω- για τις φίλες μου όταν προτείνω ή διηγούμαι πράγματα στα οποία δε μπορούν να ακολουθήσουν –ακόμα και για τα πιο απλά, όπως ποτό μια Τετάρτη βράδυ ή ένα σαββατοκύριακο στην Πελοπόννησο. Νομίζω ότι αυτό είναι που με τρομάζει περισσότερο απ’όλα: Να πρέπει να στερηθώ μία αυθόρμητη έξοδο με τους συναδέλφους μετά το γραφείο ή ένα σαββατοκύριακο-έκπληξη με τον φίλο μου».

Η μητρότητα φέρνει την ευτυχία (ή η ευτυχία την μητρότητα;)
«Ευτυχία δεν είναι να έχεις αυτά που θέλεις, αλλά να θέλεις αυτά που έχεις» λέει ένα παλιό απόφθεγμα και σε καμία από τις αμέτρητες έρευνες που έχουν κατά καιρούς πραγματοποιηθεί σχετικά με το τι θέλουν οι άνθρωποι για να νιώσουν ευτυχισμένοι έχει ποτέ επικρατήσει η απόκτηση παιδιού. Στον αντίποδα, βέβαια, οι περισσότερες γυναίκες που ήθελαν να αποκτήσουν παιδί και δεν τα κατάφεραν, δηλώνουν δυστυχισμένες ή έστω απογοητευμένες από την ζωή τους.

Πρόσφατη έρευνα που πραγματοποιήθηκε, και δημοσιεύτηκε στην Wall Street Journal, για να εξετάσει συγκεκριμένα την σχέση μητρότητας-πατρότητας και ευτυχίας καταλήγει στο συμπέρασμα ότι μπορεί τα παιδιά να μην προσφέρουν ευτυχία κάθε στιγμή, όμως συμβάλλουν στην μακροπρόθεσμη ικανοποίηση στην ζωή των γονιών, καθώς τους δίνουν ένα αίσθημα σκοπού. Άλλωστε, οι περισσότεροι ψυχολόγοι τονίζουν ότι στον σύγχρονο κόσμο ο άνθρωπος έχει ανάγκη από έναν ουσιαστικό σκοπό για να νιώσει πληρότητα.

«Το πώς βιώνει κάθε γυναίκα τη μητρότητα έχει αλλάξει πολλές φορές μέσα στην ιστορία, ανάλογα με τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές συνθήκες, ενώ σίγουρα έχει να κάνει και με την προσωπική εμπειρία της κάθε γυναίκας, μέσα από την δική της οικογένεια και την σχέση με την δική της μητέρα», λέει η κ. Μαραγκοπούλου και συνεχίζει: «Πάρα πολλές γυναίκες κάνοντας ένα παιδί εναποθέτουν σε αυτό όλες τις ελπίδες και τις προσδοκίες τους να γίνουν ευτυχισμένες. Το παιδί φέρνει ευτυχισμένες στιγμές, αλλά και δύσκολες στιγμές. Κυρίως, όμως, μας δίνει την δυνατότητα να υπερβούμε τον εαυτό μας. Αν οι προσδοκίες μας είναι να κάνουμε παιδί για να νιώσουμε ευτυχισμένες, θα δημιουργήσουμε βάρος στο παιδί, το οποίο όσο θα μεγαλώνει θα προσπαθεί συνεχώς να εκπληρώσει αυτή μας την ανάγκη, και δεν θα είναι ελεύθερο να ακολουθήσει τις δικές του ανάγκες.

»Όσο, λοιπόν, η γυναίκα έχει την δυνατότητα να κάνει παιδί -στα γόνιμα χρόνια της- θα πρέπει να κατασταλάξει σε αυτή της την απόφαση, να σκεφτεί, δηλαδή, αν θέλει να υποστηρίξει αυτόν τον ρόλο στη ζωή της, να σιγουρευτεί ότι αυτή είναι η επιθυμία της. Ας δει η γυναίκα τον εαυτό της προοπτικά στον χρόνο και ας φανταστεί την ζωή της μετά από 10 ή 20 χρόνια –με και χωρίς παιδί.

»Σε όποια απόφαση κι αν καταλήξει η γυναίκα, αυτή θα πρέπει να έρθει μετά από ώριμη σκέψη και αφού έχει ακούσει την ψυχή της. Και θα πρέπει να βασίσει αυτή την απόφαση σε πραγματικούς λόγους, όχι σε επιφανειακούς (όπως η οικονομική κρίση και η απόκτηση καριέρας) αλλά σε πιο εσωτερικούς (π.χ. κατά πόσο αισθάνεται επαρκής για να αναλάβει έναν τέτοιο ρόλο).

Δεύτερες σκέψεις θα έρθουν στο μέλλον, είτε μια γυναίκα αποφάσισε να γίνει μάνα είτε όχι. Γι’αυτό θα πρέπει η γυναίκα να μπορεί να στηρίξει την απόφασή της».

Τελικά, παιδί ή όχι; Όποια απόφαση κι αν πάρει μια γυναίκα, ένα είναι βέβαιο: Από την στιγμή που αυτό θα έρθει στον κόσμο δεν θα μπορέσει ποτέ ξανά να φανταστεί την ζωή της χωρίς αυτό.