Το in2life στα άδυτα του… LIFE

του Γιώργου Κόκουβα

Οι ιστορικοί μελετούν τα στοιχεία και γράφουν την Ιστορία με λέξεις. Κάθονται μέρες, μήνες ή και χρόνια ολόκληρα, κρυμμένοι από τον κόσμο, μπροστά σε βιβλία και παλιές πηγές για να καταλήξουν σε ένα σύνολο λέξεων που θεωρούμε επιστημονικά τεκμηριωμένη Ιστορία.

Από την άλλη, υπάρχουν και οι φωτογράφοι. Μερικοί εκ των οποίων τον τελευταίο αιώνα, αντί να κρύβονται από τον κόσμο, επέλεξαν να βρίσκονται στο κέντρο των εξελίξεων. Εκεί που η Ιστορία διαδραματιζόταν μπροστά στα μάτια τους και μπροστά στους φακούς των φωτογραφικών μηχανών τους. Κι όσο οι επιστήμονες-Ιστορικοί ακόνιζαν τα μολύβια τους, οι φωτοδημοσιογράφοι κατέγραφαν την Ιστορία με κλικς και την εμφάνιζαν στο σκοτεινό τους θάλαμο.

Και, καθόλου τυχαία, οι καλύτεροι από αυτούς, εργάζονταν για το LIFE. Το θρυλικό περιοδικό που «δίδαξε» φωτοδημοσιογραφία σε όλο τον κόσμο και έκανε τα πιο εκτενή δοκίμια και δημοσιογραφικά ρεπορτάζ να ωχριούν μπροστά στις ολοσέλιδες φωτογραφίες από τον πόλεμο, από τον δρόμο, από τη ζωή της ανθρωπότητας τον τελευταίο αιώνα, πήρε την Ιστορία από τους σκοτεινούς θαλάμους των φωτογράφων και την σκόρπισε μέσα από τα ιστορικά τους τεύχη στις ΗΠΑ και από εκεί σε όλο τον κόσμο.

Δεν υπάρχει κανείς που να μην αναγνωρίζει το κόκκινο logo του και τα χαρακτηριστικά λευκά κεφαλαία του γράμματα. Πώς, όμως, ξεκίνησε την πορεία του το θρυλικό περιοδικό; Πόσες φορές έβαλε λουκέτο και πώς κατάφερε να επιβιώσει τόσες δεκαετίες; Από φέτος, το LIFE υπάρχει πλέον μόνο διαδικτυακά, ως φωτογραφική στήλη στο site του «μπαμπά» του, Time.com. Ας δούμε, μέσα από την Ιστορία του και τα ίδια του τα εξώφυλλα, πώς κατόρθωσε να επηρεάσει ως σήμερα το βλέμμα της ανθρωπότητας.

*Η ιστορία της ΖΩΗΣ
Το περιοδικό με το όνομα Life βγήκε για πρώτη φορά από το πιεστήριο το μακρινό 1883, λίγη σχέση είχε ωστόσο με το φωτο-περιοδικό που γνώρισε ο 20ος αιώνας. Για 53 ολόκληρα χρόνια, μέχρι το 1936, επρόκειτο για ένα περιοδικό «ελαφριάς διασκέδασης» και ποικίλης ύλης, με τάση στο κοινωνικό σχόλιο. Πιο γνωστό ήταν για τις κριτικές του σε έργα τέχνης, τα οποία οι συντάκτες του βαθμολογούσαν με το σύστημα «φανάρι»: Πράσινο για καλή κριτική, κόκκινο για κακή, πορτοκαλί για ανάμικτες εντυπώσεις.

Το 1936, ο ιδρυτής των περιοδικών Time και Fortune, Henry Luce, είχε την ιδέα να λανσάρει ένα αμιγώς φωτογραφικό περιοδικό για να τριτώσει το καλό των εκδόσεών του, και είχε διαλέξει το όνομα LIFE. Μοναδικό του εμπόδιο, το ήδη υπάρχον περιοδικό με αυτό το όνομα, εμπόδιο που ξεπεράστηκε με 92.000 δολάρια. Ο Luce αγοράζει το LIFE, του δίνει το λογότυπο που γνωρίζουμε μέχρι και σήμερα και τυπώνει το πρώτο του τεύχος στις 23 Νοεμβρίου του 1936 – στο εξώφυλλο, που μπορείτε να δείτε δίπλα, εικονίζεται το περίφημο φράγμα Fort Peck Dam, φωτογραφημένο από την Margaret Bourke-White, ενώ στο εσωτερικό φιλοξενούνταν φωτογραφίες του περίφημου φωτογράφου Alfred Eisenstaedt.

Το τεύχος στοίχιζε 10 cents (με τα σημερινά δεδομένα, περίπου 1,50 δολάρια), και ήταν η πρώτη φορά που ένα έντυπο αφιέρωνε την ίδια –ίσως και περισσότερη- έκταση σε οπτικό παρά σε γραπτό υλικό. Η μορφή του βασιζόταν στην «ροή» φωτογραφιών μέσα στις 50 σελίδες του, ενώ το κείμενο υπήρχε μόνο για να τις συνοδεύει ως λεζάντα.

Οι επόμενες τρεις δεκαετίες είδαν την δημοτικότητα και τις πωλήσεις του LIFE να γνωρίζουν δυσθεώρητα ύψη – από τον πρώτο χρόνο κυκλοφορίας του, είχε χτίσει ένα αναγνωστικό κοινό άνω του ενός εκατομμυρίου, ενώ στο peak του, ξεπέρασε τα 13,5 εκατομμύρια αντίτυπα εβδομαδιαίως.

Φυσικά, οι ίδιες εκείνες οι δεκαετίες τροφοδότησαν με άφθονο υλικό τις σελίδες και την επιτυχία του LIFE: Η άνοδος του Χίτλερ, ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος, η οικονομική κρίση που μαινόταν ακόμη, οι στρατιές του Φράνκο στην Ισπανία, η εμφάνιση του φωτογράφου Robert Capa ήταν μεγάλοι σταθμοί στην πορεία του περιοδικού, που χειρίστηκε τα γεγονότα τόσο επιδέξια, ώστε μέχρι και ο Πρόεδρος Τρούμαν και ο Ουίνστον Τσόρτσιλ το επέλεξαν για να δημοσιεύσουν τα απομνημονεύματά τους, ενώ στις σελίδες του συχνά έγραφε μέχρι και ο Έρνεστ Χέμινγουέι.

Από την δεκαετία του ’50 και μετά, η δύναμη της εικόνας μεταφέρεται στην τηλεόραση, και το LIFE χάνει σταδιακά το ευρύ κοινό που είχε αποκτήσει. Κάπως έτσι, αρχίζει η παρακμή και η «Οδύσσειά» του, καθώς το 1972 σταματά η εβδομαδιαία του κυκλοφορία. Μέχρι το 1978 κυκλοφορούν μερικά «specials», από το 1978 ως το 2000 γίνεται μηνιαίο, ενώ από το 2004 ως το 2007, κυκλοφορεί ως ένθετο σε εφημερίδα. Μέχρι τις αρχές του 2012, το LIFE επιζεί μόνο σε διαδικτυακή μορφή, ως «φωτογραφική τράπεζα» σε συνεργασία με την Ghetty Images, ενώ τους τελευταίους μήνες, υπάρχει μόνο ως φωτογραφικό κανάλι στο ευρύτερο site του Time.com και εκφράζεται μέσα από τα social networks.

Θα έρθει κάποτε η στιγμή που θα εξαφανιστεί εντελώς από τον χάρτη της φωτοδημοσιογραφίας; Το σίγουρο είναι πως ποτέ δεν θα ξεχαστεί. Κυρίως, χάρη σε φωτογραφίες, όπως αυτές που ακολουθούν.

LIFE, όπως Φωτογραφική Παιδεία


*Αριστερά βλέπετε ένα τυπικό εξώφυλλο του περιοδικού στην προ Luce εποχή (1883-1935), ενώ δεξιά, μπορείτε να δείτε το πρώτο εξώφυλλο του LIFE, που θεωρείται η ουσιαστική εκκίνηση της Ιστορίας του.



*Τρεις Αμερικανοί στρατιώτες σκοτώνονται στη μάχη της Ακτής Buna και ο φακός του George Strock καταγράφει για πρώτη φορά στην Ιστορία των εκδόσεων νεκρό άνθρωπο, χωρίς «καλύμματα» ή επιτάφιους «καλλωπισμούς». Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος μαίνεται, και το LIFE κρατά καθ’ όλη την διάρκειά του σαφή στάση υπέρ των αμερικανικών παρεμβάσεων, ενώ η Υπηρεσία Στρωτιωτικής Λογοκρισίας δίνει την έγκρισή της στην συγκεκριμένη φωτογραφία, καθώς ο Πρόεδρος Ρούσβελτ φοβόταν πως ο λαός αποκτούσε ολοένα και πιο «ωραιοποιημένη» και θετική γνώμη για τον Πόλεμο.




*Από τα εξώφυλλα του LIFE, δεν έλλειψε το ελληνικό στοιχείο. Από αριστερά βλέπετε: Έναν «Έλληνα στρατιώτη» στο εξώφυλλο της 16ης Δεκεμβρίου 1940, μια βυζαντινή τοιχογραφία της Παναγίας σε τεύχος με θέμα τους καλύτερους ναούς (1953) και το πορτρέτο της Βασίλισσας της Ελλάδας, Φρειδερίκης, που επισκέφθηκε τις ΗΠΑ εκείνη την περίοδο (επίσης το 1953).


*Βόμβες πάνω από την Ευρώπη, το 1944, ενώ ο Αϊζενχάουερ κοιτάζει βλοσυρός από το γραφείο του δεξιά.


*Η θρυλική φωτογραφία του Capa –ο οποίος πέθανε λίγα χρόνια αργότερα εν ώρα φωτογραφικού «καθήκοντος», στην οποία εικονίζεται Ισπανός ρεπουμπλικάνος να σκοτώνεται κατά τον Ισπανικό Εμφύλιο ακριβώς την στιγμή του κλικ.



*Η εξίσου θρυλική φωτογραφία του ναύτη να φιλά τη νοσοκόμα. Ο αμερικανικός στόλος επιστρέφει στη Νέα Υόρκη και το τέλος του πολέμου σηματοδοτεί χαρά και ενθουσιασμό για όλους. Τόσο ενθουσιασμό, που όλα επιτρέπονται - ακόμη και τα παθιασμένα φιλιά αγνώστων με στολές στον δρόμο.  







*Σταδιακά, το LIFE αρχίζει να ασχολείται και με τα λαμπερά πρόσωπα που απασχολούν το star system, όπως η Marilyn Monroe, η Liz Taylor και πολλοί κινηματογραφικοί αστέρες. Πιο πάνω, βλέπετε το εξώφυλλο που κέρδισε με το σπαθί της η Audrey Hepburn, ενώ δίπλα, η μόδα επίσης κατακτά τη θέση της, σε μια προσπάθεια του LIFE να καταγράψει τις τάσεις της μόδας.


*Από τα πιο εντυπωσιακά και συγκινητικά εξώφυλλα του Time, τα παραπάνω δείγματα επιβεβαιώνουν πως όπου υπάρχει πρόσωπο παιδιού, κλέβει την παράσταση.


*Οι ΗΠΑ δεν έχουν βασιλικές οικογένειες, αλλά τίποτα δεν εμποδίζει τους Αμερικανούς να ασχολούνται με αυτές άλλων κρατών. Πιο πάνω, το LIFE φιλοξενεί το 1951 το πορτρέτο της «Πριγκίπισσας Ελισάβετ», ενώ ένα χρόνο αργότερα, η ίδια γυναίκα φιγουράρει και πάλι, αλλά αυτή τη φορά με τον τίτλο «Βασίλισσα Ελισάβετ».


*Το 1963, το LIFE εγκαταλείπει για πρώτη φορά το αγαπημένο του κόκκινο χρώμα στο εξώφυλλό τους και πενθεί σε μαύρο φόντο για την δολοφονία του JFK. Ποτέ ωστόσο δεν παύει να προωθεί την φωτογραφική του φύση – δίπλα βλέπετε το τεύχος του φωτογραφικού του διαγωνισμού.


*Ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ φωτογραφίζεται κατά την διάρκεια της περίφημης δημόσιας ομιλίας του, αλλά ο φωτογράφος του LIFE κρατά αδημοσίευτη τη φωτογραφία, μέχρι και τη στιγμή της δολοφονίας του, μερικά χρόνια μετά. Η συγκεκριμένη λήψη συμπεριλήφθηκε στις 32 κορυφαίες φωτογραφίες στην ιστορία του LIFE, όπως δημοσιεύτηκαν στην ιστοσελίδα του περιοδικού. Δείτε τις όλες εδώ. Δείτε επίσης όλα τα εξώφυλλα του LIFE, από το 1936 ως σήμερα, εδώ.