Χημικές Αναλύσεις: Ποιές, πού και με πόσα;

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Οι χημικές αναλύσεις δεν είναι κάτι καινούργιο. Ανέκαθεν τα μεγάλα εργοστάσια παραγωγής προϊόντων στρέφονταν σε χημικά εργαστήρια για να ελέγξουν την ασφάλεια και την ποιότητα των τροφίμων τους. Προς την ίδια κατεύθυνση και οι αγρότες απευθύνονταν στα εργαστήρια αυτά για να αναλύσουν την ποιότητα και τη σύσταση του χώματος στα χωράφια τους. Όμως τον τελευταίο καιρό ολοένα και περισσότεροι ιδιώτες, όχι απαραίτητα επαγγελματίες του χώρου, καταφεύγουν στην εύκολη (και σχετικά φθηνή) λύση της χημικής ανάλυσης. Τι άλλαξε άραγε;

«Ο περισσότερος κόσμος έχει πάψει πλέον να εμπιστεύεται τις Δημοτικές αρχές για την ποιότητα του νερού στο σπίτι του ή βρίσκει νερό από γεώτρηση στο εξοχικό του και θέλει να ελέγξει κατά πόσο είναι πόσιμο», λέει ο κ. Γιώργος Συραγάκης, Χημικός με Μεταπτυχιακό στη Διασφάλιση Ποιότητας Τροφίμων και Τεχνικός Διευθυντής του Εργαστηρίου Food Allergen Lab. Ένας εξίσου σημαντικός παράγοντας φυσικά, είναι και η οικονομική κρίση.

«Λόγω της αυξημένης τιμής σε βασικά τρόφιμα στα σούπερ μάρκετ, ο Έλληνας στρέφεται ολοένα και περισσότερο απευθείας στον παραγωγό ή σε γνωστούς και φίλους, ενώ αρκετοί είναι εκείνοι που κάνουν ιδιοκατανάλωση, δηλαδή παράγουν οι ίδιοι τα τρόφιμα που καταναλώνουν», εξηγεί ο κ. Συραγάκης. Κίνηση λογική, αν αναλογιστεί κανείς πως το ελαιόλαδο για παράδειγμα, στα ράφια των σούπερ μάρκετ είναι σαφέστατα πιο ακριβό σε σχέση με τα… χέρια του παραγωγού. Επομένως, οι καταναλωτές προτιμούν να πληρώσουν την αρκετά φτηνή χημική ανάλυση και να πάρουν το προϊόν σε σαφώς πιο οικονομική τιμή, παρά να το «χρυσοπληρώσουν» αγοράζοντάς το τυποποιημένο.

«Επίσης τον τελευταίο καιρό αρκετοί παραγωγοί ελαιόλαδου, οι οποίοι έβγαζαν μέχρι τώρα κάποιες ποσότητες και τις έδιναν σε εμπόρους, αποφάσισαν να τυποποιήσουν οι ίδιοι το προϊόν τους, στέλνοντάς μας δείγματα προς ανάλυση. Μερικοί μάλιστα θέλουν να το εξάγουν κιόλας», προσθέτει ο κ. Συραγάκης.

Ανάλυσέ τα

Τα πιο «δημοφιλή» τρόφιμα προς ανάλυση, σύμφωνα με τον κ. Συραγάκη, εκτός του νερού, είναι το ελαιόλαδο, το κρασί και το μέλι. Στο ελαιόλαδο γίνεται συνήθως πλήρης φυσικοχημική ανάλυση για βαρέα και μη μέταλλα, φυτοφάρμακα, διοξίνες, αλλεργιογόνα και μικροοργανισμούς (περισσότερα εδώ), το μέλι ελέγχεται συνήθως για αντιβιοτικά και υπολείμματα φυτοφαρμάκων, ενώ το κρασί για θειώδη, αλλεργιογόνα και οχτρατοξίνη, μια ουσία που εφ’ όσον υπερβεί ένα συγκεκριμένο όριο είναι επικίνδυνη για τον ανθρώπινο οργανισμό.

Αναλύσεις γίνονται επίσης και για λογαριασμό αγροτών, οι οποίοι φέρνουν δείγματα από χώμα για εδαφολογική εξέταση ή για ιδιώτες που επιθυμούν να φυτέψουν καλλωπιστικά φυτά στον κήπο τους και θέλουν να ξέρουν αν θα «πιάσουν». «Για την σωστή διαχείριση του έργου μας πρέπει να γνωρίζουμε τις συνθήκες που επιβάλουμε στα φυτά μας», λέει ο κ. Ιωάννης Κυριάκου, Χημικός – Περιβαλλοντολόγος και Υπεύθυνος των Υπηρεσιών Περιβαλλοντικής Αξιολόγησης και Αναλύσεων. «Για την ανάλυση των συνθηκών ο πλέον ενδεδειγμένος τρόπος είναι η επίσκεψη στο χημείο, ώστε να αναλυθούν τα στοιχεία που παρέχουμε στα φυτά μας σε επίπεδο ιόντων, ατόμων και μορίων», προσθέτει σχετικά.

Προσοχή στη διαπίστευση

Τα περισσότερα εργαστήρια χημικών αναλύσεων είναι διαπιστευμένα, υπάρχουν όμως και αρκετά τα οποία λειτουργούν χωρίς την διαπίστευση αυτή. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι παράνομα, καθώς η διαπίστευση είναι προαιρετική, αλλά σε κάθε περίπτωση ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να είναι προσεκτικός στην επιλογή.

«Μεγάλη προσοχή πρέπει να δοθεί στην επιλογή του εργαστηρίου. Δυστυχώς σήμερα δεν υπάρχει έλεγχος, ούτε απαιτείται ειδική άδεια για την λειτουργία ενός χημείου. Δεν υπάρχει δηλαδή θεσμοθέτηση για το ποιός δικαιούται να “ανοίξει” ένα χημείο», λέει σχετικά ο κ. Κυριάκου και προσθέτει: «Η χημεία είναι μια πολύπλοκη επιστήμη η οποία κρύβει πολλές παγίδες. Ο αναλυτής πρέπει να είναι συνέχεια σε εγρήγορση, να έχει μεγάλη εμπειρία και αυξημένη κριτική ικανότητα ως προς τα αποτελέσματα που λαμβάνει». Δείτε εδώ αναλυτικά όλα τα διαπιστευμένα εργαστήρια στην Ελλάδα. «Έλεγχος στα ιδιωτικά εργαστήρια γίνεται μια φορά τον χρόνο», λέει ο κ. Συραγάκης, ο οποίος είναι και ο ίδιος επιθεωρητής για λογαριασμό του Εθνικού Συστήματος Διαπίστευσης, αλλά δεν δικαιούται να επιθεωρήσει άλλα ιδιωτικά εργαστήρια, παρά μόνο το Γενικό Χημείο του Κράτους.

Το Γενικό Χημείο του Κράτους

Όσον αφορά το τελευταίο, εκεί συνήθως απευθύνονται όσοι θέλουν να κάνουν πιο πολύπλοκές αναλύσεις. Κατά κύριο λόγο δηλαδή, εταιρείες. Οι τιμές για τις αναλύσεις είναι σαφώς υψηλότερες σε σχέση με τα ιδιωτικά εργαστήρια, ενώ για να λάβει ο ενδιαφερόμενος τα αποτελέσματα για το δείγμα που κατέθεσε πιθανώς να χρειαστεί να περιμένει ένα χρονικό διάστημα, καθώς τηρείται σειρά προτεραιότητας. Για να καταθέσει κάποιος ένα οποιοδήποτε δείγμα προς εξέταση, θα πρέπει να απευθυνθεί στην αρμόδια υπηρεσία της περιοχής του (δείτε τις εδώ) και να συμφωνήσει ποιες αναλύσεις θέλει να κάνει. Καταβάλλει το ποσό, καταθέτει το δείγμα και περιμένει τα αποτελέσματα, τα οποία εκδίδονται μέσα σε ένα χρονικό διάστημα ανάλογο με τον φόρτο αναλύσεων την περίοδο που κατατέθηκε το δείγμα.

Πόσο κοστίζουν οι αναλύσεις;

Ενδεικτικά, οι τιμές των αναλύσεων σε ιδιωτικά εργαστήρια ξεκινούν από 20€ ανά δείγμα και μπορούν να φτάσουν μέχρι και τα 300€. Στο Γενικό Χημείο του Κράτους, οι τιμές ξεκινούν από 52€ και φτάνουν ακόμα και τις 3.000 ευρώ. Δείτε αναλυτικά το τιμολόγιο των ιδιωτικών αναλύσεων του Γενικού Χημείου στα Σχετικά Έγγραφα του άρθρου.