Γιατί λατρεύουμε το σκανδιναβικό design;

Από τις πάμφθηνες και άκρως αναπαυτικές καρέκλες του ΙΚΕΑ μέχρι την πολυτέλεια που αποπνέει η τελειότητα ενός τηλεφώνου Bang & Olufsen, οποιοσδήποτε έχει έρθει σε επαφή με κυήματα του σκανδιναβικού design δε μπορεί παρά να παραδεχτεί ότι πρόκειται για μία τάση-φαινόμενο.

Η ιδέα «less is more» που κρύβεται πίσω από την μινιμαλιστική αισθητική των Σκανδιναβών είναι γνωστή χρόνια τώρα, έχοντας κερδίσει εκατομμύρια πιστούς ανά τον κόσμο. Τα σχέδια, όμως, που βασίζονται εκεί, είτε πρόκειται για ρούχα και αξεσουάρ είτε για έπιπλα, χρωστούν την επιτυχία τους σε πολύ περισσότερα χαρακτηριστικά.

Τι είναι, λοιπόν, το σκανδιναβικό design; Πού βασίζεται, πώς μεταφράζεται και ποια είναι τα μυστικά της επιτυχίας του; Όσο για το μέλλον του, οι μεγαλύτεροι εκπρόσωποί του έχουν ήδη έτοιμη την απάντηση: Τεχνολογία και περιβάλλον θα είναι οι τομείς στους οποίους θα στραφεί παίρνοντας ιδέες και δημιουργώντας προτάσεις –χωρίς, φυσικά, να λείπουν οι εκπλήξεις.

Σε ποιες παραδοχές βασίζεται, λοιπόν, η επιτυχία των σκανδιναβικών προϊόντων;
«Να είσαι ο καλύτερος σε ό,τι κάνεις»
Είναι το πρώτο πράγμα που θα απαντήσουν οι περισσότεροι επικεφαλής των μεγάλων σκανδιναβικών brands αν ερωτηθούν για το μυστικό της επιτυχίας τους. Κανείς δεν θα μιλήσει για την επιθυμία της εταιρίας να είναι η μεγαλύτερη ή η πιο κερδοφόρα, και όσο για κι αν το «να είσαι ο καλύτερος» ακούγεται γενικός και αόριστο, το «σε ό,τι κάνεις» υπογραμμίζεται για να προσδιορίσει την ουσία: το προϊόν.

Για τους Σκανδιναβούς το προϊόν δεν αξιολογείται σύμφωνα με τα βραβεία που πιθανώς έχει κερδίσει ή το χρηματικό του αντίτιμο, αλλά από την προσωπική τους οπτική ως προς το τι κάνει ένα προϊόν σπουδαίο. Οι σκανδιναβικές εταιρίες που πιστεύουν στο προϊόν τους και εστιάζουν απερίσπαστα στο πώς να παραμένει αυτό κορυφαίο είναι αυτές που επιβιώνουν εδώ και δεκαετίες –και που θα συνεχίσουν να επιβιώνουν.

«Να ελέγχεις τους πόρους σου»
Οι φυσικοί πόροι και τα υλικά έχουν τεράστια σημασία για την σκανδιναβική βιομηχανία. Η εταιρία επίπλων Carl Hansen & Son, για παράδειγμα, μπορεί να μετρά περισσότερα από 100 χρόνια στην παγκόσμια βιομηχανία, όμως συνεχίζει να χρησιμοποιεί μόνο τοπικά υλικά. Και αυτό γιατί οι ακραίες καιρικές συνθήκες της Δανίας δυσκολεύουν τις εισαγωγές προμηθειών, με αποτέλεσμα το προϊόν να καθυστερεί και να δημιουργούνται προβλήματα. Έτσι, η εταιρία συγκεντρώνει αποθέματα πρώτων υλών και χρησιμοποιεί μόνο όσο διατίθενται σε τοπικό επίπεδο.

Η εταιρία ECCO shoes (φωτο) αποφάσισε να πάει ένα βήμα παραπέρα όταν συνειδητοποίησε πως το να βασίζεται σε προμηθευτές για να έχει τα σωστά υλικά στους σωστούς χρόνους δημιουργούσε πρόβλημα. Έστησε, λοιπόν, το δικό της μοντέλο αλυσίδας προμηθειών, το οποίο μπορεί να ελέγχει σε κάθε στάδιο της διαδικασίας, από την παραγωγή δέρματος στα δικά της βυρσοδεψία μέχρι την εργοστασιακή κατασκευή του κάθε προϊόντος. «Κάπως έτσι έχεις ένα έτοιμο παπούτσι που θες να μοιράσεις στον κόσμο», λέει ο CEO της εταιρίας Dieter Kasprzak. «Οπότε δεν αργήσαμε να αποφασίσουμε ότι χρειαζόμασταν και τα δικά μας καταστήματα».

Φυσικά, δε μπορεί κάθε brand να «διαθέτει» όλα τα στάδια της διαδικασίας, από τις πρώτες ύλες έως τα καταστήματα. Και εδώ είναι που τα σκανδιναβικά brands κάνουν την διαφορά, αναδεικνύοντας με αυτόν τον τρόπο τη σημασία της ποιότητας και της δεξιοτεχνίας, κάνοντας έτσι τα προϊόντα τους όσο καλύτερα γίνεται.

«Το μινιμαλιστικό σχέδιο δεν είναι εύκολη υπόθεση»
Το να δημιουργήσεις ένα σχέδιο που να περιλαμβάνει «λίγα» αντί για «πολλά» μπορεί να ακούγεται εύκολο. Το να απογυμνώσεις, όμως, ένα προϊόν έτσι ώστε να απομείνουν μόνο τα απαραίτητα -και να συνεχίσει αυτό να είναι όμορφο- είναι πραγματική πρόκληση. Όπως εξηγεί η Καλλιτεχνική Διευθύντρια της δανέζικης εταιρίας ρούχων και αξεσουάρ Bruuns Bazaar, Rebekka Bay «Ο μινιμαλισμός ως αισθητική απαιτεί πολύ περισσότερα από ένα προϊόν. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να επενδύσεις περισσότερο χρόνο στο φτιάξιμο, την εφαρμογή, την παρουσίαση του προϊόντος, γιατί το προϊόν δεν είναι μεταμφιεσμένο. Δεν υπάρχει make-up, δεν μπορείς να κρύψεις τα ελαττώματα που μπορεί να έχει ένα ύφασμα ή τα λάθη που μπορεί να έχουν γίνει στο ράψιμο.»

Έτσι, το πραγματικά μινιμαλιστικό σχέδιο δεν είναι τεμπέλικο. Αναγκάζει τις εταιρίες να δουλεύουν πιο σκληρά, ειδικά τις περιόδους που η οικονομία είναι «στα κάτω της». «Σε καιρούς αβεβαιότητας», λέει η Bay, «ο μινιμαλισμός ή η λειτουργικότητα έρχονται πάντα στο προσκήνιο».

«Δεν χρειάζεται να είσαι Σκανδιναβός»
Πάρτε για παράδειγμα την Apple: «Μία εταιρία που δημιουργεί συνεχώς εξαιρετικά σχέδια, σε βαθμό που μόνο να τα θαυμάζουμε μπορούμε είναι η Apple», λέει o επικεφαλής της σχεδιαστικής ομάδας της ECCO shoes Jakob Møller. «Δημιουργούν νέα προϊόντα με πολύ απλό τρόπο. Και παρόλο που δεν πρόκειται για μία σκανδιναβική εταιρία, πολλά από αυτά που κάνουν αντανακλούν σε μεγάλο βαθμό τις βασικές αρχές του σκανδιναβικού design, τόσο ως προς την αισθητική, την απλότητα, τα υλικά όσο και προς την λειτουργικότητα. Τα καταφέρνουν περίφημα!» Το να «επανα-φανταστείς» ένα προϊόν, είτε πρόκειται για παπούτσι είτε για κινητό τηλέφωνο, αποδεικνύεται επιτυχέστερο όταν του αφαιρείς όσα χρειάζονται ώστε αν απομείνει μόνο η βασική λειτουργία του και να δείχνει κομψό μέσα στην απλότητά του –ασχέτως του πού παράγεις αυτό το προϊόν.

«Μην πουλάς μόνο ένα προϊόν: Πούλα έναν τρόπο ζωής»
Αυτό που έχουμε στο μυαλό μας ως σκανδιναβικό σχέδιο δεν έχει απλά να κάνει με την ομορφιά, αλλά και με την δυνατότητα να βελτιώσει τη ζωή μας, με κάποιον τρόπο. Σκοπός της δημιουργίας ενός σκανδιναβικού προϊόντος είναι π.χ. να κάνει πιο αναπαυτικό το να καθόμαστε και να διαβάζουμε ένα βιβλίο, να κάνει πιο απολαυστικό το να τρώμε ένα γεύμα, να κάνει πιο εύκολο το να ντυνόμαστε το πρωί. Η φιλοσοφία πίσω από το «σκανδιναβικό πρότυπο» κρατά χρόνια πριν, στις υψηλές αξίες ζωής που προέρχονται από όλες αυτές τις χώρες, και οι εταιρίες που το αναγνωρίζουν επικαλούνται την λάμψη αυτού του lifestyle στην δημιουργία κάθε προϊόντος.

Για την ECCO shoes, παραδείγματος χάριν, αυτό σημαίνει διαφημιστικές καμπάνιες που δεν μιλούν για το στιλ (style) αλλά για τον τρόπο ζωής (lifestyle) που τα εν λόγω παπούτσια προσφέρουν: είτε πρόκειται για trekking στα χιονισμένα δανέζικα όρη, είτε για στιλάτες βόλτες στους πολυσύχναστους ανοιξιάτικους δρόμους της Κοπεγχάγης.

Τα πέντε παραπάνω μαθήματα που παίρνουμε από τις μεγάλες σκανδιναβικές εταιρίες αποτελούν την παράδοση, και την ισχυρή βάση πάνω στην οποία χτίζουν πολύ προσεκτικά ονόματα αξιοπιστίας. Όταν, μάλιστα, καταφέρνουν να συνδυάσουν την ποιότητά τους με τα εκάστοτε trends που λανσάρονται παγκοσμίως, εξισορροπώντας τα στα δικά τους μέτρα και σταθμά, τότε η επιτυχία είναι δεδομένη. Τι κρύβει το μέλλον για τα παράγωγα του σκανδιναβικού design; Η απάντηση θα δοθεί από το πώς θα αλλάξει ο κόσμος στο μέλλον, με την τεχνολογία και το περιβάλλον να είναι οι δύο βασικοί τομείς στους οποίους οι αλλαγές αυτές θα είναι εντονότερες.

Επιμέλεια: Έλενα Μπούλια
Πηγή: Fashionising.com