Τι κρύβεται πίσω από το όνομα Δημήτρης;
Πίσω από το όνομα Δημήτρης κρύβονται ενδιαφέρουσες πληροφορίες τις οποίες ίσως και να μην ήξερες.
Γιορτάζουν οι Δημήτρηδες σήμερα και συμμεριζόμαστε το άγχος σου μην και ξεχάσεις κάποιον. Είναι πολλοί∙ κι αυτό δεν ισχύει μόνο στον δικό σου περίγυρο έτσι. Σε μία αρκετά ενδιαφέρουσα έρευνα του Χάρη Φουνταλή σχετικά με τη συχνότητα των ελληνικών ονομάτων, το όνομα Δημήτρης έρχεται δεύτερο στην κατάταξη των πιο κοινών ανδρικών ονομάτων, πίσω από τον *drumroll* Γιώργο, κι όχι Γιάννη όπως φαντάστηκες – ο Γιάννης έρχεται τέταρτος μετά τον Κωνσταντίνο. Από την άλλη το όνομα Δήμητρα ενώ δεν το λες σπάνιο, έρχεται δέκατο στην κατάταξη.
Πάρα ταύτα, η Δήμητρα είναι ο πρόγονος του ονόματος Δημήτρης. Η Δήμητρα είναι η θεά της γης και της καλλιέργειας∙ Δήμητρα, Δημήτηρ και Δαμάτηρ στα βαθιά αρχαία με αβέβαιη ετυμολογία η οποία θα μπορούσε να προέρχεται από το «γη μήτηρ». Θεά της οποίας η κόρη, Περσεφόνη, αυτή τη στιγμή σύμφωνα με τον μύθο βρίσκεται στον Άδη και εμείς υποφέρουμε από υγρασία και συννεφιές και τα φύλλα από τα δέντρα πέφτουν.
Σύμφωνα με τη μυθολογία, η θεά Δήμητρα είναι η θεά της καλλιέργειας, κυρίως των σιτηρών. Και τώρα ήρθε η ώρα του mindfuck, τα δημητριακά τα λέμε δημητριακά διότι αποτελούν δώρο της Δήμητρας προς εμάς, τους κοινούς θνητούς. Στα αγγλικά ονομάζονται cereals με την ετυμολογία τους να προέρχεται από τη θεά των Ρωμαίων Ceres, η δικιά τους Δήμητρα σαν να λέμε. Ceres ή Δήμητρα ονομάζεται και ένας πλανήτης-νάνος, ο μεγαλύτερος των αστεροειδών. Απ΄ τη Δήμητρα πήρε το όνομά του το χημικό στοιχείο δημήτριο που ανήκει στις σπάνιες γαίες, επειδή έτυχε να ανακαλυφθεί δύο χρόνια μετά τον πλανήτη -το σύμβολο αυτού: Ce.
Καλή η Δήμητρα, αλλά με τον Δημήτριο τι συμβαίνει; Δημήτριος, σημαίνει ο «σχετιζόμενος με τη Δήμητρα», σαν να λέμε το γκομενάκι της δηλαδή. Σύντομα άρχισε να χρησιμοποιείται ως όνομα, με τον πιο διάσημο της εποχής (βρισκόμαστε περίπου στο 300 π.Χ.) να είναι ο Δημήτριος ο Πολιορκητής, επιφανής στρατηγός του οποίου το δεύτερο όνομα προέρχεται από αποτυχημένη πολιορκία. Ο Αθηναίος έχει πολλά να πει στο stand up του στους Δειπνοσοφιστές.
Δεν ήταν όμως ο Πολιορκητής που χαρακτηρίστηκε Άγιος, καθώς υπάρχει και ο οσιομάρτυρας Μυροβλύτης της συμπρωτεύουσας που τον 4ο αιώνα έγινε πολιούχος Θεσσαλονίκης. Δεν τα βάζεις με οσιομάρτυρα. Ο Άγιος Δημήτριος ήταν λαοφιλής την εποχή του Μεσαίωνα, ιππεύει και κρατάει κοντάρι αφού -μόνο στα Βαλκάνια όμως και στους λαούς της Ανατολικής Ευρώπης. Γι’ αυτό στη δύση το όνομα Δημήτρης είναι μάλλον εξωτικό.
Εύλογα θα αναρωτηθείς «Ωραία όλα αυτά, αλλά το εξωτικό του ονόματος δεν το καταλαβαίνω, αφού το Δημήτρης μεταφράζεται στα αγγλικά ως Τζιμ». Το Τζιμ είναι το υποκοριστικό του Τζέιμς, ήτοι Ιάκωβος. Από την άλλη οι ανατολικοί χρησιμοποιούν τις πραγματικές εκδοχές του ονόματος Δημήτρη όπως Ντμίτρι, Ντιμίταρ, Ντουμίτρου κτλ. Φαν φακτ: το αρχικό Μ. του ψευδώνυμου του Μ. Καραγάτση (Δημήτρη Ροδόπουλου) προέρχεται από το ρωσικό υποκοριστικό Μίτια. Εξ ου και το Μήτσος.
Ο Άγιος Δημήτρης μπορεί να μην έχει αφήσει το στίγμα του στη φρασεολογία μας όπως ο Γιάννης, αλλά έχει σημαδέψει τον μήνα Οκτώβρη που εναλλακτικά λέγεται «αγιοδημητριάτης». Τα χρυσάνθεμα κι αυτά λέγονται «αγιοδημητριάτικα» ένεκα της εποχής που φυτρώνουν. Έπειτα έχουμε την αρχαία πόλη του Παγασητικού, Δημητριάδα, η οποία πήρε το όνομά της από τον προαναφερθέντα πολιούχο της Θεσσαλονίκης και τη συνοικία του Βόλου «Νέα Δημητριάδα».
Να κλείσουμε με την αγαπημένη λαϊκή παράδοση που θέλει στις 26 Οκτωβρίου να στρώνουμε χαλιά και να κατεβάζουμε χειμωνιάτικα. Στη Ρωσία λένε πως «τη μέρα του Αγίου Δημητρίου ο χειμώνας σκαρφαλώνει τον φράχτη», ενώ σύμφωνα με βουλγαρική παροιμία, «ο μπαρμπα-Δημήτρης τινάζει τα άσπρα γένια του και πέφτει το πρώτο χιόνι».
Με πληροφορίες από το ιστολόγιο του Νίκου Σαραντάκου
