Cristina Hoyos: "Ο χορός είναι η ζωή μου"

* Το Ταξίδι στο Νότο, η παράσταση της Cristina Hoyos και της ομάδας της, θα κάνει στάση στην Αθήνα στις 26, 27 και 28 Σεπτεμβρίου, στο Θέατρο Badminton. Εισιτήρια προς 25, 40, 55, 60 ή 75 ευρώ, ανάλογα με τη θέση, προπωλούνται στα ταμεία του θεάτρου, στο Ticketnet.gr και στα Virgin Megastores.

Χορογράφος, χορεύτρια, ηθοποιός, διευθύντρια της δικής της σχολής και επικεφαλής της ομάδας χορού με τον όνομά της, η Cristina Hoyos δε θεωρείται άδικα ένα από τα μεγαλύτερα ονόματα της παγκόσμιας σκηνής flamenco. Οι παραστάσεις της σε όλον τον κόσμο συγκεντρώνουν τα φώτα της δημοσιότητας, τα εισιτήρια εξαφανίζονται εν ριπή οφθαλμού, οι χορογραφίες της επιβραβεύονται με τις καλύτερες κριτικές.

Γεμάτη πάθος για τη ζωή και την τέχνη της, παρά τα 61 της χρόνια και την πρόσφατη μάχη με τον καρκίνο του στήθους, η ανδαλουσιανή καλλιτέχνης μας μίλησε για το flamenco, τους κώδικες τους οποίους χρησιμοποιεί η τέχνη για να επικοινωνήσει με τον κόσμο και τις εμπειρίες που αποκόμισε από την περιπέτειά της. Χωρίς φόβο, αλλά με πολύ πάθος.

Ποια είναι η ψυχή του Flamenco; Η ερωτική επιθυμία; Το πάθος;
Τα πάντα στο flamenco είναι πάθος, πάθος και αποπλάνηση. Η ψυχή ή το χάρισμα του flamenco είναι κάτι που, όπως έλεγε ο Federico Garcia Lorca, δεν μπορεί να εξηγηθεί με λέξεις. Για εμένα θα ήταν σα να αποκρυπτογραφώ ένα αίνιγμα και το προτιμώ έτσι, είναι κάτι που σε ξεπερνά, που σε βοηθά να εκφράσεις όλο το πάθος της ζωής.

«Το flamenco δε μπορείς να το καταλάβεις, μόνο να το αισθανθείς» έχω ακούσει να λέτε. Γιατί αυτό δεν ισχύει για άλλους χορούς; Τι διαφοροποιεί για εσάς το flamenco;
Όλες τις τέχνες, περισσότερο από το να τις καταλαβαίνεις, πρέπει να τις αισθάνεσαι. Το ίδιο συμβαίνει όταν κοιτάζεις έναν πίνακα, δε χρειάζεται να είσαι ειδικός στη ζωγραφική, σου αρέσει ή δε σου αρέσει, τον αισθάνεσαι ή όχι. Το ίδιο και με το flamenco. Δε χρειάζεται να καταλαβαίνεις ούτε καν τη βάση ή τα είδη του. Ή το αισθάνεσαι ή δεν το αισθάνεσαι. Η διαφορά με άλλους χορούς είναι ότι αυτό που χορεύεις είναι η ίδια η ζωή, η αγάπη και η έλλειψή της, η χαρά και η τραγωδία, η ζωή και ο θάνατος. Κι αυτό είναι κάτι που οι άνθρωποι αισθάνονται σχεδόν με τον ίδιο τρόπο σε όλα τα μέρη του κόσμου. Εκεί πιστεύω ότι οφείλεται μεγάλο μέρος της επιτυχίας του flamenco μας και το γεγονός ότι το θαυμάζουν σε όλα τα μέρη του κόσμου.

Στην ελληνική παράδοση, οι περισσότεροι γυναικείοι χοροί θεωρούνται «κάλεσμα», ενώ οι περισσότεροι ανδρικοί «δήλωση». Θα λέγατε ότι υπάρχει αντιστοιχία τέτοια στην ισπανική μουσική παράδοση;
Στο flamenco, περισσότερο από πρόσκληση και δήλωση, αυτό που εκφράζεται είναι το πάθος και η αποπλάνηση. Όταν χορεύει ένα ζευγάρι η πρόθεση είναι να αποπλανήσουν και να ερωτευτούν ο ένας τον άλλον. Όταν χορεύεις μαζί με κάποιον ποτέ δε χάνεται αυτό το παιχνίδι αποπλάνησης – πάθους. Όταν χορεύεις μόνος (ή μόνη) προσπαθείς να αποπλανήσεις και να ερωτευτείς το κοινό.
Στο flamenco πάντα προσπαθείς να μεταδώσεις, να κάνεις το κοινό να αισθανθεί αυτό που εκφράζεται σε κάθε είδος. Δεν είναι το ίδιο το να χορεύεις alegrias ή tangos, στα οποία τόσο η μουσική όσο και οι στίχοι είναι χαρούμενοι (εκεί πρέπει να εκφράσεις τη χαρά με το σώμα και τις χειρονομίες) με το να χορεύεις μία seguidilla ή μια soleá, όπου οι στίχοι των τραγουδιών, όπως και η μουσική, είναι θλιμμένοι, και οι κινήσεις σου πρέπει να είναι ανάλογες.
Στις ρίζες του flamenco, το οποίο είναι μια διασταύρωση πολιτισμών, έχουμε κάτι από την παράδοση της Ελλάδας και όλης της Μεσογείου.

Πόσο απαραίτητη είναι η υψηλή τεχνική για να αισθανθεί κανείς το χορό ως έκφραση;
Στο flamenco είναι απαραίτητη η τεχνική, που είναι αρκετά περίπλοκη, καθ' ότι δεν είναι γραμμένη. Δεν πρέπει να απομακρύνεσαι από τις ρίζες του flamenco, αλλά δεν πρέπει και να χορεύεις μηχανικά. Η τεχνική σου χρειάζεται για να αισθανθείς τις βάσεις και να την ξεχάσεις. Η τεχνική σου δίνει τα κλειδιά, αλλά πρέπει να εκφραστείς, διαφορετικά το flamenco δεν έχει αξία.
Όταν είσαι νέος, μια καλή βάση, μια καλή τεχνική, και η υπέρμετρη προσπάθεια αντισταθμίζουν την έλλειψη εμπειρίας. Μετά, με τα χρόνια γίνεσαι σοφότερος και με την εμπειρία και την τεχνική αντισταθμίζεις το γεγονός ότι δεν έχεις πια τη δύναμη που είχες όταν ήσουν νέος. Επίσης, στο flamenco ποτέ δεν σταματάς να μαθαίνεις. Το flamenco δεν είναι folklore, δε χορεύεται με τον ίδιο τρόπο που χορευόταν 200 χρόνια πριν, δεν παραμένει στατικό, εξελίσσεται με τον καιρό. Προσωπικά, περιβάλλομαι από νέους ανθρώπους στους οποίους διδάσκω πολλά πράγματα, αλλά από τους οποίους μαθαίνω κιόλας. Μαθαίνω τις νέες τάσεις, και διδάσκω πράγματα που έχω δει και που εκείνοι λόγω ηλικίας δεν έχουν μπορέσει να ζήσουν. Παρ’ όλο που διατηρώ την αρχική ρίζα χωρίς να την ξεχνώ, πάντα θέλω να εξελίσσομαι και να μαθαίνω κάθε μέρα κάτι καινούριο.

Αντιμετωπίσατε σχετικά πρόσφατα ένα πρόβλημα υγείας το οποίο δημοσιοποιήσατε, θέτοντας μάλιστα τον εαυτό σας στην πρώτη γραμμή της καταπολέμησης της συγκεκριμένης ασθένειας. Θα θέλατε να μου πείτε κάποια πράγματα για αυτή σας την εμπειρία καθώς και για το πώς επηρέασε τον τρόπο που βλέπετε την τέχνη σας;
Αποφάσισα να δημοσιοποιήσω τον καρκίνο στο στήθος μου διότι αναγκάστηκα να ακυρώσω ορισμένες παραστάσεις και πίστεψα πως το σωστό θα ήταν να πω την αλήθεια σχετικά με το θέμα. Στη συνέχεια είδα πως με τη μαρτυρία μου, με το γεγονός ότι επέστρεψα στο χορό στους 3 μήνες από την εγχείρισή μου και συνέχισα να χορεύω, βοηθούσα άλλες γυναίκες που είχαν περάσει ή περνούσαν το ίδιο. Έτσι σιγά σιγά, βλέποντας ότι αυτό ήταν χρήσιμο για πολύ κόσμο και ότι τους έδινα κουράγιο απλά με το να διηγούμαι την εμπειρία μου, έγινα μέλος σε διάφορες οργανώσεις με τις οποίες συνεχίζω να συνεργάζομαι. Μου αρέσει να βοηθάω και είναι μια πολύ καλή ανταμοιβή τόσο τα σχόλια, όσο και τα τηλεφωνήματα και τα γράμματα που λαμβάνω. Θα συνεχίσω να το κάνω… όσο το σώμα είναι πρόθυμο.
Πώς επηρέασε την τέχνη μου; Πάντα ήμουν θετικός άνθρωπος, και περισσότερο απ’ όσο στην τέχνη μου, στην προσωπική μου ζωή. Μετά τον καρκίνο ανησυχώ ακόμα λιγότερο για τα πράγματα που δεν έχουν σημασία, απολαμβάνω τα μικρά πράγματα της κάθε ημέρας, όπως το χαμόγελο των ανιψιών μου, τον ήλιο της Γρανάδας, την ανάγνωση ενός καλού βιβλίου. Θεωρώ τον εαυτό μου ευτυχισμένο, καθώς μπορώ να συνεχίσω να χορεύω, πράγμα που είναι ο σκοπός της ζωής μου κι αυτό που διάλεξα από πολύ μικρή. Αν συνεχίζω να ζω και επιπλέον συνεχίζω να χορεύω δεν μπορώ να ζητήσω περισσότερα από τη ζωή. Όσο για το χορό μου, όταν απολαμβάνεις αυτό που κάνεις, αυτό μεταδίδεται, και εγώ δεν μπορείς να φανταστείς πόσο το απολαμβάνω επάνω στη σκηνή.

Τι είναι το «Ταξίδι στο Νότο»; Ποια θεωρείτε τα πιο ενδιαφέροντα κοινά σημεία των λαών της Νότιας Ευρώπης;
Το Ταξίδι στο Νότο είναι η έκφραση των συναισθημάτων της Ανδαλουσίας, των συναισθημάτων που το flamenco εκφράζει πιο έντονα: της χαράς (σε αντιπαραβολή), της τραγωδίας (και αυτού που την αντισταθμίζει) και του πάθους. Στην Ανδαλουσία, όπως και σε πολλές μεσογειακές κουλτούρες, τραγουδά κανείς και χορεύει ακόμη και όταν είναι λυπημένος –άλλωστε, το δικό μας flamenco γεννήθηκε περισσότερο από τη λύπη και λιγότερο από τη χαρά.
Το flamenco είναι ένα θαυμάσιο συνονθύλευμα ανατολής και δύσης, παραδόσεων ελληνικών, αιγυπτιακών, αραβικών, εβραϊκών, κουβανέζικων και κλασσικής μουσικής, παιδί της Ανδαλουσίας και γείτονας του κόσμου. Αυτό είναι το flamenco και αυτό προσπαθούμε να μεταδώσουμε με το Ταξίδι στο Νότο.

Δημήτρης Γλύστρας

* Το Ταξίδι στο Νότο, η παράσταση της Cristina Hoyos και της ομάδας της, θα κάνει στάση στην Αθήνα στις 26, 27 και 28 Σεπτεμβρίου, στο Θέατρο Badminton. Εισιτήρια προς 25, 40, 55, 60 ή 75 ευρώ, ανάλογα με τη θέση, προπωλούνται στα ταμεία του θεάτρου, στο Ticketnet.gr και στα Virgin Megastores.