Ποδηλατόδρομοι και ποδηλατοβόλτες στην Αθήνα

της Έλενας Μπούλια

Η Εβδομάδα Αστικής Κινητικότητας 2010 ολοκληρώνεται σήμερα χωρίς στην πραγματικότητα να έχει διαφοροποιηθεί σε τίποτα από οποιαδήποτε προηγούμενη. Ναι, πραγματοποιήθηκαν κάποιες εκδηλώσεις το σαββατοκύριακο στην πρωτεύουσα και το ποδήλατο επιτράπηκε μόνο για την ημέρα εκείνη στο μετρό και τον ηλεκτρικό, ενώ για άλλη μία φορά οι ποδηλατάδες της Αθήνας βρήκαν ευκαιρία να απολαύσουν μία βόλτα στις (ει)δικές (τους) διαδρομές, σε συγκεκριμένα σημεία της πόλης. Την Δευτέρα, ωστόσο, πήραμε όλοι ξανά τα αυτοκίνητά μας, κατακλύσαμε τους δρόμους, μποτιλιάραμε τις διασταυρώσεις και αποδείξαμε για ακόμα μία φορά ότι το ποδήλατο δεν χωράει στην καθημερινότητα της Αθήνας. Κάνουμε λάθος;

Έναν περίπου χρόνο πριν, το νεοσύστατο Υπουργείο Περιβάλλοντος δημιούργησε ελπίδες πως οι ποδηλατόδρομοι στην Αθήνα ίσως και να μην είναι όνειρο απατηλό. Η δε κ. Τίνα Μπιρμπίλη, σε συνεργασία με τον συγκοινωνιολόγο Θάνο Βλαστό, είχαν συντάξει πριν μερικά χρόνια τη μελέτη «Φτιάχνοντας Πόλεις για Ποδήλατο», την οποία μπορείτε να δείτε εδώ, σύμφωνα με την οποία ακόμα και η παραμικρή ιδιαιτερότητα στο συγκοινωνιακό δίκτυο της πόλης μπορεί να διαμορφωθεί έτσι ώστε να γίνει αυτό φιλόξενο για ποδηλατοδρόμους. Αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει ένα εξαιρετικό υπόβαθρο για το Πρόγραμμα Αθήνα -Αττική 2014, το οποίο ανακοινώθηκε από το Υπουργείο τον περασμένο Ιούνιο (δείτε στα Σχετικά Άρθρα). Σύμφωνα με αυτό, προβλέπεται να δημιουργηθούν 25χλμ. ποδηλατόδρομων στην πρωτεύουσα, τα οποία θα συνδέουν την Κηφισιά με τον Φαληρικό Όρμο. Τα πώς, πού και πότε παραμένουν ακόμα μυστήριο.

Ποδηλατόδρομοι στην Αθήνα: Είναι εφικτό;
Ο κ. Βασίλης Χαλκιάς, Πρόεδρος του Συλλόγου Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων, λέει ότι οι ποδηλατόδρομοι είναι εφικτοί, αλλά δεν μπορούν να δημιουργηθούν ανεξέλεγκτα. «Οι ποδηλατόδρομοι δεν πρέπει να είναι αποτέλεσμα μόνο της περιβαλλοντικής ευαισθησίας των πολιτών, ούτε αποτέλεσμα ‘εξοστρακισμού’ του ΙΧ, αλλά σχεδιασμού που να υλοποιείται κατά τέτοιο τρόπο ώστε τόσο οι ενήλικοι πολίτες όσο και τα παιδιά να το χρησιμοποιούν για την ασφαλή, και αποτελεσματική μετακίνηση τους τόσο στην γειτονιά, όσο και στη πόλη γενικότερα». Το ποδήλατο, όπως λέει, απαιτεί αποκλειστικής χρήσης διάδρομο, ο οποίος να διαχωρίζεται μεν από την υπόλοιπη κυκλοφορία αλλά και να μην παρεμποδίζεται από σταθμευμένα οχήματα.

Όπως ο ίδιος προσθέτει «Το ποδήλατο εξυπηρετεί μικρές και μεσαίες σχετικά αποστάσεις, είτε αποκλειστικά είτε σε συνδυασμό με άλλα μέσα. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητο να ενταχθεί στο συνολικό συγκοινωνιακό σχεδιασμό, ώστε να εξυπηρετεί μεγαλύτερο αριθμό πολιτών». Όσο για τους ποδηλατόδρομους, ο κ. Χαλκιάς σημειώνει ότι αυτοί αποτελούν τμήμα του συγκοινωνιακού σχεδιασμού τόσο σε μητροπολιτικό όσο και σε δημοτικό επίπεδο. «Θα πρέπει να μελετηθεί το συγκοινωνιακό δίκτυο στο σύνολό του και να εντοπισθούν αρχικά τόσο οι δρόμοι όσο και οι περιοχές στους οποίους μπορούν να υλοποιηθούν ποδηλατόδρομοι». Τονίζει δε ότι αυτοί πρέπει να διαχωρίζονται από την κυκλοφορία ΙΧ και άλλων οχημάτων, συνεπώς δε μπορούν να δημιουργηθούν σε κεντρικές λεωφόρους αλλά σε παράλληλες αυτών.

Οι ποδηλατόδρομοι στην Αθήνα σήμερα
Στην Αθήνα οι μοναδικοί πραγματικοί ποδηλατόδρομοι αυτή τη στιγμή είναι ένας επί της οδού Π. Μπακογιάννη, στα Βριλήσσια (δείτε στον χάρτη) και άλλος ένας επί της οδού Ολύμπου στο Χαλάνδρι (δείτε στον χάρτη). Και οι δύο είναι σωστά φτιαγμένοι, αλλά είναι μοναδικοί στην περιοχή και δεν εξυπηρετούν ιδιαίτερα καθώς είναι αποκομμένοι από το εμπορικό κέντρο και από κεντρικούς άξονες. (φωτό από Podilates.gr)

Κατά τα άλλα, οι Ποδηλάτ-ισσ-ες στην ιστοσελίδα τους έχουν δημιουργήσει μία λίστα με χάρτες για ποδηλατικές διαδρομές στην Αθήνα, οι οποίες προσφέρονται για βόλτα στην πόλη, με ή χωρίς την χρήση κάποιου μέσου μεταφοράς, και σε δρόμους με όσο το δυνατόν λιγότερη κίνηση άλλων οχημάτων. Οι διαδρομές αυτές εκτείνονται σε όλη την Αθήνα, με κεντρικό σημείο συνάντησης το Θησείο, φτάνοντας έως το Ψυχικό και το ΟΑΚΑ στα βόρεια, την παραλία Βούλας και τον Πειραιά στα νότια, το Περιστέρι και τα Πατήσια στα δυτικά. Μπορείτε να τις δείτε αναλυτικά εδώ.

Αξίζει, επίσης, εδώ να αναφέρουμε την ποδηλατοβόλτα Freeday-Ποδηλάτες (δείτε στα Σχετικά Άρθρα), η οποία πραγματοποιείται κάθε Παρασκευή, ξεκινώντας από τον σταθμό του Θησείου για να κάνει τον γύρο της Αττικής. Σκοπός της δεν είναι μόνο να νιώσουν οι ποδηλάτες για λίγες μόνο ώρες κάθε εβδομάδα, ελευθερία μετακίνησης στους αθηναϊκούς δρόμους, αλλά και να γνωρίσουν διαδρομές τις οποίες μπορούν να χρησιμοποιούν και στην καθημερινότητά τους. Φυσικά, ταυτόχρονα ευαισθητοποιούνται και οι υπόλοιποι πολίτες, οι οποίες είτε ζηλεύουν και τους ακολουθούν σε επόμενες βόλτες τους είτε πιθανώς μαθαίνουν σιγά-σιγά να τους σέβονται και να αναγνωρίζουν την αξία του ποδηλάτου στην πόλη.

Ποδηλατοβόλτες από το Athens by Bike
Αν πάλι είστε πρωτάρηδες στις ποδηλατικές βόλτες στην πόλη και δεν έχετε καλή εικόνα για τις διαδρομές που αξίζει να απολαύσετε σε αυτές, ο Στέλιος και ο Άρης, εμπνευστές της εταιρίας Athens by Bike αναλαμβάνουν, πέραν από την ενοικίαση του ποδηλάτου, να σας οργανώσουν βόλτες στα αξιοθέατα της πόλης: Κεραμεικός, Αρχαία Αγορά, Ρωμαϊκή Αγορά, Θέατρο Διονύσου, Πλάκα, Ιερός Βράχος Ακρόπολης ή όπου εσείς προτιμάτε. «Τα tour αυτά τα προτιμούν κυρίως οι τουρίστες, οι οποίοι χρειάζονται ξεναγό. Ωστόσο, μπορεί οποιοσδήποτε να νοικιάσει από εμάς ποδήλατο και με την βοήθεια χάρτη που έχουμε ετοιμάσει, στον οποίο έχουμε σημειώσει τις ωραιότερες διαδρομές, να τις απολαύσει μόνος του», μας λέει ο Στέλιος. Οι διαδρομές αυτές αποτελούνται από πεζοδρόμους, «στους οποίους επιτρέπεται η μετακίνηση ποδηλάτων», δρόμους πλακόστρωτους-ήπιας κυκλοφορίας και κανονικής κυκλοφορίας δρόμους.

Ο Στέλιος προτείνει ως καλύτερες διαδρομές για βόλτα αυτές που εκτείνονται στις Διονυσίου Αρεοπαγίτου, Αποστόλου Παύλου, στο Ζάππειο, το Καλλιμάρμαρο, την Ηρώδου Αττικού. Επιπλέον, λέει ότι φανταστική είναι η θέα και το καταπράσινο περιβάλλον στον Λουμπαρδιάρη και στην Πνύκα, ενώ δεν είναι δύσκολο να φτάσει κανείς εκεί από το Μουσείο της Ακρόπολης, στην Μακρυγιάννη. Ακόμα, προτείνει να πάει κανείς με το ποδήλατο στο Σύνταγμα, να πάρει το τραμ και να κατέβει στην πρώτη στάση της παραλίας με κατεύθυνση προς Γλυφάδα. Εκεί μπορεί να απολαύσει την υπέροχη διαδρομή δίπλα στην θάλασσα εντελώς ανεμπόδιστος από αυτοκίνητα. Τα οργανωμένα tour της Athens by Bike, συνοδεία ξεναγού, κοστίζουν από 20 έως 25 ευρώ.

Δεν είναι, όμως, μόνο τουρίστες που ενδιαφέρονται για ενοικίαση ποδηλάτου και βόλτες από την Athens by Bike. Όπως μας λέει ο Στέλιος, οι Έλληνες που επισκέπτονται το κατάστημά του στου Ψυρρή «χωρίζονται σε τρεις ομάδες: Σε αυτούς που θέλουν να συμμετέχουν στην παρασκευιάτικη Freeday με φίλους τους ποδηλάτες αλλά δεν έχουν δικό τους ποδήλατο, σε αυτούς που θέλουν να δοκιμάσουν πώς είναι οι καθημερινές μετακινήσεις με ποδήλατο πριν αποφασίσουν να δώσουν π.χ. 500 ευρώ για να αγοράσουν ένα δικό τους και σε αυτούς που είναι ορκισμένοι ποδηλάτες αλλά μένουν μακριά από το κέντρο της Αθήνας. Έτσι, οπότε βρίσκονται στο κέντρο έρχονται να νοικιάσουν ποδήλατο για να κάνουν τις δουλειές τους ή τις βόλτες τους.»

Πόσο κοστίζει η ενοικίαση ποδηλάτων από την Athens by Bike; Αν θέλει κανείς να νοικιάσει ποδήλατο για 2 με 3 ώρες το κόστος είναι 5 ευρώ, για 6 ώρες είναι 8 ευρώ, ενώ για 24 ώρες είναι 12 ευρώ. Το κατάστημα Athens by Bike, στην Αγ. Θέκλας 18, στην περιοχή του Ψυρρή, είναι ανοιχτό καθημερινά και σαββατοκύριακα από τις 9 το πρωί έως τις 6 το απόγευμα.

Τι λένε οι ποδηλάτες;

Ο Σωκράτης Ράτσης είναι αντιπροσωπευτικό παράδειγμα του μέσου ποδηλάτη, ο οποίος αφενός συμμετέχει σε πολλές freeday ποδηλατάδες, αφετέρου χρησιμοποιεί το ποδήλατό του ως μέσο μετακίνησης, διασκέδασης και προπόνησης. Συζητήσαμε μαζί του για την καθημερινότητά του ως οδηγός ποδηλάτου στην πόλη, αλλά και τις αγαπημένες του βόλτες όταν έχει ελεύθερο χρόνο. Μας λέει ότι χρησιμοποιεί το ποδήλατο για να πάει οπουδήποτε στην Αθήνα, παρά τον κίνδυνο που μπορεί να ενέχουν οι διαδρομές στους μεγάλους άξονες, π.χ. Λεωφόρος Κηφισίας, Λεωφόρος Καλλιρόης κ.λ.π. Όπως λέει «το 70% των οδηγών συμπεριφέρεται καλά, π.χ. σε περιμένει να περάσεις, ένα 20% συμπεριφέρεται σα να είσαι σε μηχανή, π.χ. πλησιάζει πολύ από πίσω σου, και υπάρχει ένα 10% που οδηγεί σκόπιμα επικίνδυνα δίπλα σου, κορνάρει, περνάει σε χιλιοστά κ.λ.π. Αναγκάζεσαι, λοιπόν, να βρίσκεσαι εντελώς δεξιά στον δρόμο, που είναι το χειρότερο σημείο γιατί έχει σχάρες φρεατίων, σπασίματα, νερά και σκουπίδια. (φωτό από Freeday Ποδηλάτες)

Τον ρωτάμε αν πιστεύει πως είναι εφικτό να δημιουργηθούν κάποτε στην Αθήνα ποδηλατόδρομοι. Είναι μάλλον απαισιόδοξος: «Σε μία πόλη που έχει πέντε εκατομμύρια κατοίκους ενώ ‘σηκώνει’ μόνο ένα και όπου κυκλοφορούν τόσες χιλιάδες αυτοκίνητα στους κεντρικούς δρόμους κάθε μέρα, είναι μάλλον αδύνατο να ‘στριμώξεις’ και ποδηλατοδρόμους, γιατί τότε δεν θα χωρούν τα αυτοκίνητα. Από την άλλη, όμως, χρειάζονται και εκπαίδευση οι οδηγοί για τους ποδηλατοδρόμους που ήδη υπάρχουν. Πρέπει να καταλάβουν, π.χ. ότι δεν είναι χώροι στάθμευσης».

Από την άλλη, λέει ο Σωκράτης, υπάρχουν κάποιες διαδρομές στην πόλη, οι οποίες προσφέρονται ιδανικά για ποδηλατάδα αναψυχής: Το Πάρκο Τρίτση, όπου ο χώρος είναι προστατευμένος, τα Βασιλικά, στο Τατόι, με τον περιφραγμένο χώρο και την πυκνή βλάστηση, αλλά και το Κτήμα Συγγρού στην Κηφισίας. (φωτό από Εβδομάδα Αστικής Κινητικότητας 2010)

Στα πλαίσια των εκδηλώσεων για την Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Μετακίνησης, σήμερα το απόγευμα στις 17:00 ξεκινά στη Μαρίνα Φλοίσβου, στο Π. Φάληρο, το πιλοτικό πρόγραμμα δωρεάν διάθεσης ποδηλάτων σε επιβάτες ΜΜΜ που οργανώνει η ΤΡΑΜ Α.Ε. Σκοπός του είναι να προωθήσει τη συνδυασμένη χρήση μέσων μαζικής μεταφοράς και ποδηλάτου. Εκεί θα έχετε μία καλή ευκαιρία να δοκιμάσετε τις αντοχές στον… ποδηλατικό τρόπο ζωής.