Παλαιός Παντελεήμονας: Παράδοση, όπως Πιερία

της Ηρώς Κουνάδη

Στη διασταύρωση του Πλαταμώνα, αυτήν που πρέπει να αποκαλείς «κόμβο» για να φαίνεται ότι μιλάς για διασταύρωση στην Εθνική κι όχι για καμιά τυχαία, οι πινακίδες δείχνουν αριστερά προς Παλαιό Παντελεήμονα. Αν έρχεσαι από «κάτω» θα στρίψεις για να ακολουθήσεις το φιδωτό, ανηφορικό δρόμο μόνο αν έχεις… βόρειες πηγές, αν κάποιος σου έχει μιλήσει γι’ αυτό το χωριουδάκι μπιζού στους πρόποδες του Ολύμπου. Διαφορετικά, θα συνεχίσεις το δρόμο σου έχοντας χάσει μια από τις καλύτερες ταξιδιωτικές ανακαλύψεις που θα είχες κάνει τα τελευταία χρόνια. Τουλάχιστον.

Δημοφιλέστατος προορισμός για τους weekenders της Βορείου Ελλάδας, ο Παλαιός Παντελεήμονας έχει παραδόξως γλιτώσει τους εκτυφλωτικούς προβολείς της δημοσιότητας, που θα τον έκαναν (ακόμη πιο) διάσημο εδώ στο Νότο. Παραδόξως, αλλά και ευτυχώς: με μια πρώτη ματιά, θα έλεγε κανείς ότι το τελευταίο που χρειάζεται είναι λίγη ακόμη δημοτικότητα και «αξιοποίηση». Τα ταβερνάκια και τα α λα Αράχωβα μαγαζάκια με παραδοσιακά προϊόντα –από τυριά μέχρι γκλίτσες– ήδη το κατακλύζουν, μπατάροντας λίγο τη ζυγαριά μεταξύ αυθεντικότητας και τουριστικής εκμετάλλευσης προς το απευκταίο. Με μια πρώτη ματιά, όμως.

Γιατί με μια δεύτερη, αυτήν που ρίχνεις καθώς περιπλανιέσαι στα λιθόκτιστα καλντερίμια του, μερικά τετράγωνα πιο μέσα από το πολύβουο κεντρικό καλντερίμι, συνειδητοποιείς ότι κάποια μέρη αποπνέουν τέτοιο άρωμα χωριού που καμία «ανάπτυξη» δεν μπορεί να το επισκιάσει. Όσο κι αν σε ενοχλεί η κοσμοσυρροή, όσο και αν σε βάζει σε σκέψεις η υπέρμετρη εμπορική δραστηριότητα, κατά βάθος ξέρεις ότι τα μέρη που καταδικάστηκαν να την υποστούν είναι αυτά που με τη γοητεία τους μπορούν να σε κάνουν να την ξεπεράσεις. Ίσως και να τη συγχωρήσεις.

Κι ο Παλαιός Παντελεήμονας είναι χαρακτηριστική περίπτωση τέτοιου μέρους. Κτισμένος σε υψόμετρο 700 μέτρων, σε μια κατάφυτη πλαγιά του Ολύμπου, τον 14ο αιώνα, και αναπαλαιωμένος εντυπωσιακά τη δεκαετία του 1970 αποπνέει εκείνο ακριβώς το αυθεντικά ορεινό άρωμα που θυμάσαι –ή που θα ήθελες να θυμάσαι– από το σπίτι της γιαγιάς στο βουνό.

Κόκκινες κεραμιδοσκεπές στολίζουν διώροφα παραδοσιακά αρχοντικά, κτισμένα με την χαρακτηριστική γκριζοκαφετί πέτρα, με τον επάνω όροφο να προεξέχει, στηριγμένος σε εξωτερικά ξύλινα δοκάρια, ακολουθώντας πιστά τις επιταγές της τοπικής αρχιτεκτονικής. Καμινάδες που αχνίζουν με τα πρώτα κρύα του χρόνου συμπληρώνουν την παραμυθένια εικόνα, η οποία τυλίγεται στην καταπράσινη συσκευασία του πλούσιου δάσους από καστανιές, κουμαριές και οξιές που απλώνεται γύρω. Σκεπάστε με την κατάλευκη, χιονισμένη κορυφή του Ολύμπου κι έχετε μια εικόνα βγαλμένη από την εικονογράφηση της Χάιντι.

Εννοείται πως καμία εξάτμιση αυτοκινήτου δεν έχει θέση στο παραμύθι. Ως εκ τούτου, παρκάρετε στο τεράστιο δημοτικό πάρκινγκ, ακριβώς έξω από τον οικισμό, και ακολουθείτε με τα πόδια τον κεντρικό, λιθόκτιστο δρόμο που θα σας φέρει ακριβώς στην καρδιά του χωριού, την πλατεία με τα αιωνόβια πλατάνια, τα πέτρινα τειχάκια, τα πολύχρωμα γλαστράκια, την εντυπωσιακή εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα και το αναπαλαιωμένο παλιό σχολείο.

Στάση εδώ για παραδοσιακές νοστιμιές τοπικής κουζίνας ή καφέ –αυστηρά ελληνικό, ψημένο στη χόβολη– και συνεχίζετε στο δαιδαλώδες δίκτυο καλντεριμιών, διαλέγοντας πορεία ανάλογα με τη διάθεσή σας: θέλετε κόσμο, window ή και παραδοσιακό shopping, τραπεζάκια καφετέριας για να αράξετε χαζεύοντας τον κόσμο να περνά; Κινείστε γύρω από τον κεντρικό δρόμο και την πλατεία. Θέλετε την ησυχία σας, να περιπλανηθείτε χαζεύοντας μπουμπουκιασμένες αυλές και μυρίζοντας το ξύλο που καίγεται στο τζάκι; Τρυπώνετε στα μικρότερα δρομάκια.

Κι όταν αντέξετε να απαρνηθείτε τη γοητεία του χωριού, θα ξαναμπείτε στο αυτοκίνητο για να εξερευνήσετε τα μαγευτικά δάση της γύρω περιοχής του Κάτω Ολύμπου, να δοκιμάσετε τις αντοχές σας στην πεζοπορία, το mountain bike ή το αλεξίπτωτο πλαγιάς οι πιο extreme τύποι και να επισκεφθείτε το εξαιρετικά καλοδιατηρημένο Κάστρο του Πλαταμώνα, που απέχει μόλις 6 χιλιόμετρα από τον Παλαιό Παντελεήμονα.

Όταν αρχίσει να σουρουπώνει, θα επιστρέψετε στο χωριό για να γνωρίσετε το άλλο του πρόσωπο, εκείνο το πιο ρομαντικό, το τυλιγμένο στην βραδινή άχλη του βουνού, το λουσμένο στον απαλό, κιτρινωπό φωτισμό του που ταιριάζει τόσο πολύ με την γκριζωπή πέτρα, το απαλλαγμένο από την οχλαγωγία των γαστρονομικών εραστών του μεσημεριού. Και να το ερωτευτείτε από την αρχή, ακόμα περισσότερο.

Πού θα μείνετε
Σε παραδοσιακούς ξενώνες που συνδυάζουν αρμονικά την παράδοση με την πολυτέλεια, μεταφέροντας την εξαίσια αίσθηση του χωριού στο δωμάτιο όπου θα επιστρέφετε μετά τις βόλτες στα καλντερίμια. Δύο από τις καλύτερες επιλογές είναι ο ξενώνας Πλειάδες (τηλ.: 23520 22661, από 70 ευρώ το δίκλινο) και το Πάνθεον (τηλ.: 23520 22717)

Πού θα φάτε
Όπως συμβαίνει με τα περισσότερα ανεπτυγμένα τουριστικά μέρη, στον Παλαιό Παντελεήμονα χρειάζεται προσοχή για να αποφύγετε τις κακοτοπιές που εδώ παίρνουν τη μορφή τουριστικών παγίδων, και υπομονή για να αντέξετε την αναζήτηση τραπεζιού και το αργό σέρβις των κυριακάτικων μεσημεριών. Μερικές από τις καλύτερες επιλογές για να δοκιμάσετε την εξαιρετική τοπική κουζίνα, σπιτικά μαγειρευτά αλλά και ντόπια, ζουμερά κρεατικά στη σχάρα είναι ο Όλυμπος, ο Πλάτανος και οι Πλειάδες. Οι τιμές είναι λογικότατες: όσο και αν προσπαθήσετε, δε θα ξεπεράσετε το φράγμα των 20 ευρώ το άτομο, μαζί με το εξαιρετικό, γλυκόπιοτο ντόπιο κρασί.