Καθαρές παραλίες 2012: Πού (δεν) κολυμπάμε φέτος;

των Ηρώς Κουνάδη, Δημήτρη Γλύστρα

Μπορείς να καταλάβεις ότι μεγάλωσες όταν στην ερώτηση «πόσα μπάνια έκανες φέτος;» πρώτον δεν καλείσαι να απαντήσεις συχνά, και δεύτερον τις σπάνιες φορές που συμβαίνει απαντάς με μονοψήφιο νούμερο. Και για να φτάσεις ακόμα και σε αυτό το μονοψήφιο νούμερο, έχεις δύο επιλογές: είτε να συμβιβαστείς με την ιδέα μπάνια-μόνο-στις-διακοπές-και-τον-υπόλοιπο-καιρό-DVD-και-aircondition, είτε να βουτήξεις σε αμφιβόλου καθαρότητας νερά, αφού πρώτα προσευχηθείς στον θεό του καλοκαιριού να μη βγεις παρέα με μερικούς στρεπτόκοκκους και άλλα συμπαθητικά πλάσματα που διακρίνονται μόνο με το μικροσκόπιο. Σωστά;

Λάθος. Διότι η καλύτερη άμυνα είναι η πρόληψη, και η καλύτερη πρόληψη είναι η ενημέρωση. «Ναι, ωραία, αλλά από πού μπορούμε να ενημερωθούμε;» θα αναρωτηθεί εύλογα κανείς. Από τη μία υπάρχει το Πανελλήνιο Κέντρο Οικολογικών Ερευνών (ΠΑΚΟΕ) που εξετάζει κάθε χρόνο εξονυχιστικά, σε συνεργασία με το Τμήμα Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, τις παραλίες της Αττικής και δημοσιεύει μακροσκελέστατες λίστες καταλληλότητας και ακαταλληλότητας. Από την άλλη, υπάρχουν τα επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Περιβάλλοντος, τα οποία δημοσιεύονται στο τέλος κάθε χρόνου (εδώ μπορείτε να δείτε την έκθεση για το 2011). Και τέλος, υπάρχει και ο πολυσυζητημένος θεσμός της Γαλάζιας Σημαίας, που απονέμεται από την Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης.

Το πρόβλημα, τώρα, είναι ότι οι έρευνες όλων αυτών των φορέων δεν συμφωνούν πάντα μεταξύ τους. Το in2life.gr ξετυλίγει ένα κουβάρι ερευνών, δειγματοληψιών, χημικών αναλύσεων και αλληλοκατηγοριών, αναζητώντας την απάντηση στο απλό ερώτημα «πού κολυμπάμε άφοβα;».

Τα κακά νέα πρώτα

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της φετινής έρευνας του ΠΑΚΟΕ, 125 παραλίες (ήτοι, ένα ποσοστό της τάξης του 56,82%) είναι κατάλληλες για κολύμβηση, και 95 (ή 43,18%) είναι ακατάλληλες. Συνολικά, αναλύθηκαν 220 παραλίες. «Παρατηρούμε μια αύξηση των ακατάλληλων παραλιών, της τάξης του 15% σε σχέση με πέρυσι» λέει ο Παναγιώτης Χριστοδουλάκης, πρόεδρος του Πανελλήνιου Κέντρου Οικολογικών Ερευνών, χημικός - γεωλόγος και συνταξιούχος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών. «Κανείς πια δεν ενδιαφέρεται για το περιβάλλον. Περιβάλλον όλων είναι η τσέπη τους –και ιδιαίτερα του κράτους. Κανείς δεν δίνει σημασία τι απόβλητα βγάζει η ΕΥΔΑΠ στις παραλίες και τις θάλασσες, τι απόβλητα βγάζουν οι βιομηχανίες και οι βόθροι».

Όπως αναφέρει ο ίδιος, οι κίνδυνοι για την δημόσια υγεία είναι τεράστιοι. «Νοσηλεύονται στο Παίδων κάθε καλοκαίρι μικρά κοριτσάκια, 8 με 12 χρονών, με κολπίτιδες, αν είναι ποτέ δυνατόν! Έχει γεμίσει ο κόσμος δερματοπάθειες, φλύκταινες, σαλπιγγίτιδες, κι ένα σωρό ακόμα ασθένειες. Τα κολοβακτηρίδια στις θάλασσες μπορούν να προκαλέσουν ακόμα και κύρωση του ήπατος. Αυτό δεν είναι κόστος για την κοινωνία, και για το κράτος που διατείνεται ότι δεν έχει πόρους για τα νοσοκομεία; Και δεν τα παρουσιάζω τραγικά τα πράγματα. Σας τα λέω πολύ λιγότερο τραγικά απ’ ό,τι είναι».

Πώς γίνονται οι αναλύσεις;

Οι παράμετροι που εξετάζονται για την έρευνα του ΠΑΚΟΕ είναι οι εξής:
- Ολικά κολοβακτηριοειδή
- Κολοβακτηριοειδή κοπρανώδους προελεύσεως.
- Εντερόκοκκοι
- Φυσικοχημικές παράμετροι (απορρυπαντικά, ορυκτέλαια, φαινόλες) και μη εργαστηριακά εκτιμούμενες οπτικές παράμετροι (χρώμα, επιπλέοντα αντικείμενα, θολότητα).

Κυρίως παρακολουθούνται από το ΠΑΚΟΕ οι ακτές που συγκεντρώνουν σημαντικό αριθμό λουομένων, καθώς επίσης και οι ακτές που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον από αισθητική, τουριστική και περιβαλλοντική άποψη. «Λαμβάνουμε τρία διαφορετικά δείγματα από κάθε παραλία, στις αρχές, τα μέσα και τα τέλη Μαΐου, για να βγάλουμε ένα μέσο όρο ανεξάρτητο από καιρικές συνθήκες» εξηγεί ο κ. Χριστοδουλάκης.

«Επιβεβαιώνουμε τις μετρήσεις μας κάθε χρόνο το δεκαήμερο από 15 έως 25 Αυγούστου» συνεχίζει. «Ποτέ, στα 33 χρόνια που κάνουμε τις έρευνες, δεν έχουμε παρατηρήσει αλλαγή που να δείχνει ότι μια παραλία η οποία κρίθηκε κατάλληλη για κολύμβηση τον Μάιο δεν είναι κατάλληλη και τον Αύγουστο. Με την εξαίρεση, βέβαια, μιας-δύο ωρών κατά τις οποίες συγκεντρώνεται πληθώρα κολυμβητών σε μια παραλία, οπότε παρατηρείται και παροδική συσσώρευση μικροβίων».

Ανεμίζοντας τις γαλάζιες σημαίες

«Για εμάς οι γαλάζιες σημαίες είναι μια ιστορία μαϊμού» μου λέει απερίφραστα ο κ. Χριστοδουλάκης. «Έχουμε κάνει καταγγελίες, και μηνύσεις, αλλά φυσικά τίποτα δεν έγινε. Θα σας πω ένα πράγμα: γιατί έχουν δώσει 12 γαλάζιες σημαίες στην Αττική, και όχι 112; Γιατί τις δίνουν στις παραλίες των ξενοδοχείων και στις οργανωμένες πλαζ των δήμων από τους οποίους παίρνουν λεφτά, γι’ αυτό. Και όλα αυτά τα χρόνια δεν έχει βρεθεί ένας εισαγγελέας να παρέμβει».

Εντύπωση, πράγματι, προκαλούν πάντα οι συγκρίσεις των δύο ερευνών που δημοσιεύονται κάθε χρόνο. Δεν είναι σπάνια η περίπτωση μια παραλία που έχει κριθεί ακατάλληλη στην έρευνα του ΠΑΚΟΕ να βραβεύεται με γαλάζια σημαία. Τέτοια είναι φέτος η περίπτωση της Α’ πλαζ της Βούλας, η οποία κρίθηκε ακατάλληλη στην έρευνα του ΠΑΚΟΕ, βραβεύτηκε όμως με γαλάζια σημαία. 

Τι απαντούν οι υπεύθυνοι για τις Γαλάζιες Σημαίες

«Θεωρούμε το ΠΑΚΟΕ εντελώς ανυπόληπτο και δεν θέλουμε να ασχοληθούμε μαζί τους» απαντά ο κ. Κόλλας, γενικός γραμματέας της Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας της Φύσης (ΕΕΠΦ) και υπεύθυνος πολιτικών για τις γαλάζιες σημαίες, ο οποίος αφήνει και σαφείς αιχμές για την υπόληψη του κ. Χριστοδουλάκη.

«Κατ΄αρχήν είμαστε μη κυβερνητική οργάνωση και ελεγχόμαστε κάθε τόσο από ορκωτούς λογιστές, άρα περιπτώσεις χρηματισμού δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν», ισχυρίζεται ο κ. Κόλλας. Πώς όμως έχει η διαδικασία και σε ποιο σημείο θα μπορούσε να υπάρξει η πιθανότητα «χρηματισμού»;

Κάθε διαχειριστής ακτής, είτε είναι ξενοδοχείο, είτε κοινότητα είτε δήμος υποβάλει αίτηση για χορήγηση Γαλάζιας Σημαίας. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να διαθέτει ένα από τα σημεία δειγματοληψίας που είναι στη σχετική λίστα του ΥΠΕΚΑ. Δηλαδή δεν είναι δυνατόν να αξιολογηθεί οποιαδήποτε παραλία, παρά μόνο όσες καλύπτει το ίδιο το ΥΠΕΚΑ. «Η υποβολή της αίτησης κοστίζει 300 ευρώ ετησίως. Είναι τα έξοδα για την όλη επεξεργασία, τα οποία, όπως καταλαβαίνετε, εξαντλούνται πλήρως», μας λέει ο κ. Κόλλας.

Η αίτηση πρακτικά ζητά από την Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης να αξιολογήσει το κατά πόσον τα μικροβιολογικά δεδομένα της παραλίας που κατέγραψε το ΥΠΕΚΑ πληρούν τις προϋποθέσεις που θέτει η διεθνής οργάνωση των Γαλάζιων Σημαιών. Στη συνέχεια, οι αιτήσεις σε συνδυασμό με τις παρατηρήσεις της ΕΕΠΦ διαβιβάζονται στην Διεθνή Επιτροπή στη Δανία, όπου παίρνονται οι αποφάσεις για τη χορήγηση της Γαλάζιας Σημαίας.

«Η Ειδική Υπηρεσία Υδάτων του ΥΠΕΚΑ καταλήγει σε τρεις χαρακτηρισμούς παραλιών: ‘Ικανοποιητική’, ‘καλή’ και ‘εξαιρετική’. Οι Γαλάζιες Σημαίες χρησιμοποιούν μόνο το ‘εξαιρετική’. Άρα οι γαλάζιες Σημαίες είναι πιο αυστηρές από το ΥΠΕΚΑ. Γιατί λοιπόν οι κύριοι του ΠΑΚΟΕ δεν κάνουν αναφορά στις υπηρεσίες του υπουργείου; », λέει ο κ. Κόλλας.

Τι λέει το Υπουργείο;

Η Ειδική Γραμματεία Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής διενεργεί δημόσιους, ανοιχτούς, διεθνείς διαγωνισμούς για την ανάθεση των δειγματοληψιών και την ανάλυσή τους με συγκεκριμένη μεθοδολογία, σύμφωνα με την οδηγία 2006/7, όπως μας εξηγεί η Έμυ Ζέρβα, εκπρόσωπος της Ειδικής Γραμματείας Υδάτων. Τα τελευταία δύο χρόνια έχει γίνει ένας διαγωνισμός, οπότε οι έλεγχοι διενεργούνται από το ίδιο εργαστήριο. «Τα στοιχεία που προκύπτουν, και μόνο αυτά, είναι τα επίσημα στοιχεία του κράτους. Εμείς στέλνουμε το σχετικό report στο τέλος κάθε χρόνου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κάθε χρόνο, η αξιολόγηση γίνεται λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα στοιχεία της τρέχουσας χρονιάς, και των τριών προηγούμενων ετών» καταλήγει η κ. Ζέρβα.

Μπορείτε να δείτε εδώ την έκθεση της Γενικής Γραμματείας Υδάτων του ΥΠΕΚΑ για το 2011, και εδώ την αντίστοιχη, ανεξάρτητη έκθεση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος.

Πού (δεν) κολυμπάμε τελικά;

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας του ΠΑΚΟΕ, μη κατάλληλες περιοχές για κολύμβηση κρίθηκαν:

- (Προφανώς) Όλα τα λιμάνια, μόνιμα αγκυροβόλια, ναυπηγεία, διυλιστήρια, διαλυτήρια πλοίων κλπ
- Οι παραλίες από το Φάρο Αυλίδας μέχρι Χαλκούτσι σε ποσοστό 58,62%.
- Οι παραλίες από το Χαλκούτσι έως τους Άγιους Αποστόλους σε ποσοστό 63,15%.
- Η περιοχή από τον Πειραιά έως Καβούρι με ποσοστό ακατάλληλων ακτών 65,21%.
- Στην περιοχή του Σαρωνικού από την Βουλιαγμένη έως το Σούνιο βρέθηκαν ακατάλληλες παραλίες σε ποσοστό 21,42%.
- Ανατολική Αττική από τον Σχινιά έως το Λαύριο κρίθηκε το 29,27% των ακτών ακατάλληλο σε σύνολο 41 ακτών που αναλύθηκαν.
- Δυτική Αττική από το Πέραμα έως την Κόρινθο το ποσοστό των ακατάλληλων ακτών ανέρχεται σε 70,21%
- Το λιμάνι της Ραφήνας, σε όλο το μήκος της εξωτερικής πλευράς του.

(*) Δείτε αναλυτικά, μία προς μία, τις παραλίες που κρίθηκαν κατάλληλες και ακατάλληλες για το 2012 στη δεξιά στήλη, Σχετικά Documents ή κάνοντας κλικ εδώ.

Και για το τέλος, μερικά ευχάριστα νέα: Μερικές από τις αγαπημένες μας παραλίες της Αττικής πέρασαν, για μια ακόμα χρονιά, τον έλεγχο ποιότητας του ΠΑΚΟΕ και κρίθηκαν κατάλληλες για κολύμβηση. Ενδεικτικά μόνο αναφέρουμε τα Λιμανάκια της Βουλιαγμένης, το Μαύρο Λιθάρι, το Θυμάρι, τα Λεγραινά, το Κόκκινο Λιμανάκι της Ραφήνας και την Κακιά Θάλασσα. Μπορείτε να βρείτε την δική σας αγαπημένη παραλία (ευχόμαστε χωρίς να απογοητευτείτε) στους αναλυτικούς πίνακες του ΠΑΚΟΕ, κάνοντας κλικ εδώ ή κατεβάζοντας το σχετικό pdf από την δεξιά στήλη, Σχετικά Documents.

Σε ό,τι αφορά τις γαλάζιες σημαίες, τώρα, οι βραβευθείσες παραλίες για το 2012 είναι:
- Στον Δήμο Μαραθώνα το Καράβι του Σχινιά και η Μπρεξίζα,
- Στον Δήμο Μαρκοπούλου το Αυλάκι
- Στον Δήμο Σαρωνικού η Eden Beach στο Μαύρο Λιθάρι, η κεντρική παραλία της Αναβύσσου, το Grand Beach στο Λαγονήσι, και τα Mediterraneo και Κοχύλια, επίσης στο Λαγονήσι.
- Στον Δήμο Βάρης - Βούλας - Βουλιαγμένης, η Βάρκιζα, ο Αστέρας της Βουλιαγμένης και η Α’ Πλαζ της Βούλας, η οποία όμως κρίθηκε ακατάλληλη στους ελέγχους του ΠΑΚΟΕ, διότι κατά τις μετρήσεις βρέθηκαν 112 εντερόκοκκοι ανά 100 ml νερού (τη στιγμή που το ανώτατο επιτρεπτό όριο είναι 100 ανά 100 ml).

(*) Δείτε όλες τις Γαλάζιες Σημαίες της Ελλάδας για το 2012, κάνοντας κλικ εδώ.