Μουσική στο νησί: Πανηγύρια ή φεστιβάλ;

της Ηρώς Κουνάδη 

«Όταν ακούς πως γίνεται πανηγύρι στο τάδε χωριό, ρωτάς «ποιος παίζει;» –ποιος είναι ο βιολιτζής δηλαδή– όπως θα ρωτούσες στην Αθήνα το line up μιας συναυλίας, για να αποφασίσεις αν θα πας» μου έλεγε πρόσφατα μόνιμη κάτοικος Ικαρίας. Υπό αυτήν την έννοια, θα έλεγε κανείς ότι τα μουσικά φεστιβάλ είναι η φυσική εξέλιξη των πανηγυριών, τα πανηγύρια του 21ου αιώνα, ή απλά μια άλλη μορφή πανηγυριού –χωρίς θρησκευτική αφορμή, και συνήθως χωρίς τοπικά μεζεδάκια.

Όταν οι δυο μορφές πανηγυριού, παλιά και σύγχρονη, συνυπάρχουν, όπως συμβαίνει τα καλοκαίρια στο Αιγαίο, είναι δύσκολο να διαλέξεις. Θα κοντοσταθείς έξω από το προαύλιο της εκκλησίας, και θα αφήσεις τη μυρωδιά του ψητού και τον ρυθμό του νησιώτικου να σε τραβήξουν μέσα, σε ένα είδος διασκέδασης που δε σου είναι ακριβώς οικείο, ή θα πιάσεις την πρώτη σειρά κάτω από τη σκηνή για το live;

Εμείς συγκεντρώσαμε τις καλύτερες επιλογές για να βάλετε μουσική στις διακοπές σας. Εσείς συνδυάστε τις, ή επιλέξτε αν θα βάλετε πλώρη…

Για τα πανηγύρια…
Το κρασί ρέει άφθονο –και συνήθως δωρεάν– οι τοπικοί μεζέδες είναι σπιτικοί και ο χορός… καλά κρατεί. Το μόνο που χρειάζεται για να περάσεις ωραία σε ένα νησιώτικο πανηγύρι, είναι να περάσεις απ' έξω με καλή διάθεση –που καλοκαίρι είναι, ούτως ή άλλως θα την έχεις– και στοιχειώδη περιέργεια. Αν δεις τον ήλιο να ανατέλλει εκεί που χορεύεις μεθυσμένος το «πώς το τρίβουν το πιπέρι» θα ξέρεις ότι όλα πήγαν καλά.

Ιδού μερικά από τα καλύτερα πανηγύρια του Δεκαπενταύγουστου, για να ξέρετε τι σας περιμένει, σε όποια γωνιά του Αιγαίου και αν βρεθείτε.

Για χορό μέχρι πρωίας: Στο Χριστό Ραχών, της Ικαρίας, θα μάθετε, επιτέλους, τα σωστά βήματα του Ικαριώτικου, θα γελάσετε μέχρι δακρύων με το «πιπέρι» και θα συναντήσετε το χαμηλότερο μέσο όρο ηλικία συμμετεχόντων. Στο Πυργί της Χίου θα μάθετε να χορεύετε μαζί με τους ντόπιους το μοναδικό Πυργούσικο. Στην Παναγία της Κάσου θα χορέψετε υπό τους ήχους παραδοσιακής λύρας και λαούτου, ενώ στα τέσσερα χωριά της Καρπάθου –τις Μενετές, τις Πυλές, το Απέρι και τον Όλυμπο– το ρυθμό του χορού δίνουν λαούτα, λύρες και τσαμπούνες. Στους λιλιπούτειους Σπαθαραίους της Σάμου, θα μπείτε στον (αντιστρόφως ανάλογα) τεράστιο κύκλο του χορού που κάνει ολόκληρο τον γύρο της πλατείας, περικυκλώνοντας τα τραπέζια, αντί να περιορίζεται ανάμεσα ή δίπλα τους.

Για ιδιαίτερες γεύσεις: Το πανηγύρι της Παναγίας της Πανοχωριανής, στην Αμοργό, φημίζεται για τις τοπικές σπεσιαλιτέ πατατάτο (κατσικάκι με πατάτες) και ξιδάτο (σούπα με κατσίκι και εντόσθια) που σερβίρει, και βέβαια για τα θρυλικά αμοργιανά ρακόμελα. Στην Παναγία τη Θαλασσινή της Άνδρου, θα δοκιμάσετε την ξακουστή φουρτάλια (ομελέτα με πατάτες και λουκάνικα) και την ντόπια σουμάδα. Στην Πέτρα της Λέσβου, στα τραπέζια πρωταγωνιστεί το κισκέσι, ταύρος βρασμένος με σιτάρι. Τέλος, στην Παναγία την Πορταΐτισσα της Αστυπάλαιας θα έχετε την ευκαιρία να δοκιμάσετε το γεμιστό αρνί που οι ντόπιοι ονομάζουν λαμπριανό.

Για πρωτότυπα έθιμα: Στην Αλόννησο θα παρακολουθήσετε την αναβίωση του παραδοσιακού γάμου, δοκιμάζοντας τοπικά γλυκά και συνοδεύοντας τη σπεσιαλιτέ της ημέρας, γίδα με μακαρόνια, με άφθονο ντόπιο κρασί. Το πανηγύρι της "Ξυλο-Παναγιάς" στη Σέριφο, που κρατά τρεις ολόκληρες ημέρες, είναι ξακουστό για τους καυγάδες που στήνονταν παλιότερα για το ποιο ζευγάρι θα ανοίξει το χορό γύρω από την ελιά της εκκλησίας, που θεωρείται γούρικη. Η παράδοση λέει ότι το τυχερό ζευγάρι θα παντρευτεί μέσα στη χρονιά.

Για γλέντι διαρκείας: Στην Παναγία τη Σπηλιανή της Νισύρου οι εορτασμοί για το Δεκαπενταύγουστο διαρκούν, ούτε λίγο ούτε πολύ, εννέα μέρες. Παραπάνω από μία ημέρες –όσο κρατάει το κέφι– κρατάει και το πανηγύρι στην Αγιάσο της Λέσβου, οι προετοιμασίες για το οποίο ξεκινούν ήδη από τις αρχές Αυγούστου. Στη Μεγαλόχαρη της Τήνου, πάλι, το «πανηγύρι» διαρκεί… όλο τον Αύγουστο –αν όχι όλο τον χρόνο– και είναι μια εμπειρία που πρέπει να ζήσετε τουλάχιστον μια φορά, για να θυμηθείτε όλες εκείνες τις συνήθως αθέατες όψεις της ελληνικής κοινωνίας που θέλουμε να ξεχνάμε.

Για άρωμα παράδοσης: Στο Κάτω Κουφονήσι, όπου θα βρεθείτε με καΐκι μαζί με όλο το υπόλοιπο (πάνω) νησί για το μεγάλο γλέντι του Δεκαπενταύγουστου, θα φάτε όσο τηγανιτό ψάρι αντέχετε. Στο παλιό σχολείο του Χωριού της Χάλκης θα νιώσετε ότι ταξιδεύετε στον χρόνο, ενώ στην Παναγία την Καστριανή της Τζιας θα απολαμβάνετε, εκτός από το ντόπιο κρασί, και την πανοραμική θέα στο γαλάζιο του Αιγαίου από τον πανύψηλο βράχο που το φιλοξενεί. Στο Φιλώτι της Νάξου θα παρακολουθήσετε χορούς με παραδοσιακές στολές, και θα δοκιμάσετε ντόπιο κρασί και μεζέδες. Στην εκκλησία της Κοιμήσεως, στη Φολέγανδρο θα καθίσετε μαζί με όλο το νησί στο ένα και μοναδικό, γιγάντιο τραπέζι που φιλοξενεί το φαγοπότι. Στην Τήλο θα ανεβείτε στο ερειπωμένο Μικρό Χωριό, όπου στήνεται το παραδοσιακό γλέντι, για ένα ακόμη ταξίδι στο χρόνο.

Για πανηγύρι… off season: Πανηγύρια δε γίνονται μόνο τον Δεκαπενταύγουστο. Στην Ικαρία, για παράδειγμα, που κατέχει τη φήμη των πανηγυριών στο Αιγαίο, σχεδόν καθημερινά παίζει κάπου ένα πανηγύρι. Ξεχωρίζει, μεταξύ άλλων, αυτό του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, στις 29 Αυγούστου στο Μαυράτο, όπου σερβίρεται παραδοσιακό χταποδοπίλαφο. Πολύ ωραίο είναι και το πανηγύρι του Αϊ-Γιάννη στο Ρίχτη της Αμοργού, με θέα στο απέραντο γαλάζιο και λαχταριστά τοπικά γλυκά. Στη Σέριφο, αξίζει να μείνετε μέχρι τον Σεπτέμβριο –ή να πεταχτείτε για weekend– για να δείτε από κοντά το ατμοσφαιρικό πανηγύρι του Αγίου Σώστη, στις 7 Σεπτεμβρίου, στην παραλία, η οποία φωτίζεται ολόκληρη με φαναράκια και κεριά που φτάνουν μέχρι τον βράχο στην άκρη της, όπου είναι χτισμένο το ομώνυμο εκκλησάκι.

Ή για τα φεστιβάλ;
Σας έλειψαν τα καλοκαιρινά gigs; Χορτάσατε βιολιά και λαούτα, και θέλετε να ακούσετε κάτι λίγο πιο ροκ, λίγο πιο έντεχνο, λίγο πιο –ομολογήστε το– pop; Κι απ’ αυτά έχει το μενού. Κρατήστε σημειώσεις:

4 Αυγούστου –Ελευθερία Αρβανιτάκη και Τάνια Τσανακλίδου στα Χανιά: Με όπλο τα τραγούδια τους και συντρόφους οχτώ υπέροχους μουσικούς η Ε. Αρβανιτάκη και η Τ. Τσανακλίδου ξεκινούν να «θυμηθούν το όνειρο, αυτό που από παλιά τις ένωνε». Τιμή Εισιτηρίου: 20€

7 Αυγούστου –Μπάμπης Στόκας (φωτό) και Valkyries στη Σάμο: Ο τραγουδιστής των Πυξ Λαξ φέρνει τις μελωδίες του στο ατμοσφαιρικό Ηραίο. Τιμή εισιτηρίου: 10€

8 Αυγούστου - Schoolwave on Tour στο Φεστιβάλ του Πάρκου, στην Νάουσα της Πάρου: Ένα live πάρτυ γεμάτο εφηβική ενέργεια και μουσική. Από τις 19.00 έως αργά. Είσοδος ελεύθερη.

8 Αυγούστου – Παύλος Παυλίδης & B-Movies στη Σάμο: Με νέο, πιο αισιόδοξο δίσκο στις αποσκευές τους, υπόσχονται μια υπέροχη βραδιά. Τιμή εισιτηρίου: 10€

9 Αυγούστου – Stereo MC’s στη Σάμο: Οι μεγάλοι βρετανοί σταρς της Electro-funk-hip hop εναλλακτικής μουσικής σκηνής για μια νύχτα στο Ηραίον. Τιμή εισιτηρίου: 20€

10 Αυγούστου – Γιάννης Κότσιρας και Λαυρέντης Μαχαιρίτσας στα Χανιά: Δύο μεγάλοι τραγουδοποιοί ενώνουν τις δυνάμεις τους για μια μοναδική συναυλία. Μαζί τους τα Κίτρινα Ποδήλατα. Τιμή Εισιτηρίου: 20€

11 Αυγούστου - Μπάμπης Στόκας, Δημήτρης Σταρόβας, Αλκιβιάδης Κωνσταντόπουλος στη Χίο: Μία παράσταση-συναυλία με μοναδικές ερμηνείες και τραγούδια, με χιούμορ και σάτιρα, με δυνατά ντεσιμπέλ και εκρηκτικό πάθος. Τιμή εισιτηρίου: 15€

16 Αυγούστου – Αρλέτα στο Φεστιβάλ Νάξου: Μια βραδιά πλημμυρισμένη από την παρουσία, τους στίχους και τη μουσική ατμόσφαιρα που η δημοφιλής τραγουδοποιός και ερμηνεύτρια ξέρει με μοναδικό τρόπο να δημιουργεί.

20 Αυγούστου - “Ένα παραμύθι ακόμα” με τους Encardia στο Φεστιβάλ του Πάρκου, στην Νάουσα της Πάρου: Μουσικοί και χορευτές με κιθάρες, ντέφια, ακορντεόν, φυσαρμόνικες, καστανιέτες μας οδηγούν στους ρυθμούς του ιταλικού νότου. Τιμή εισιτηρίου: €15

27 Αυγούστου - Χαΐνηδες στο Φεστιβάλ του Πάρκου, στην Νάουσα της Πάρου: Οι Χαΐνηδες σε μουσικούς δρόμους από την Κρήτη ως τη Μικρασία και από την Ανατολή στα Βαλκάνια. Τιμή εισιτηρίου €20