Η επιστήμη αποφάνθηκε: Πίνετε κρασί, κάνει καλό!

του Θόδωρου Λέλεκα

Τα τελευταία χρόνια το «ρεύμα» της Μεσογειακής Γαστρονομίας έχει φέρει τα βασικά συστατικά της διατροφής των Μεσογειακών λαών στο προσκήνιο. Γιατροί, διατροφολόγοι και επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων μελετούν ακατάπαυστα τις διατροφικές συνήθειες των κατοίκων της Μεσογείου, προκειμένου να ξεκλειδώσουν τα μυστικά της μακροζωίας, αλλά και της ευζωίας τους.

Το αμπέλι, στο σταφύλι και το κρασί είναι αναπόσπαστα στοιχεία της Μεσογειακής καθημερινότητας εδώ και αιώνες. Το κρασί ειδικά δεν έλειψε ποτέ από κανένα νοικοκυριό, τόσο ως ποτό όσο και ως φάρμακο, αφού οι ευεργετικές ιδιότητές του στην υγεία περνούσαν με γραπτό αλλά και άγραφο τρόπο από κάθε γενιά στην επόμενη.
Σήμερα η διεθνής επιστημονική κοινότητα μελετάει το κρασί περισσότερο από ποτέ. Όχι για να αποδείξει την θεραπευτική του διάσταση – αυτή έχει πλέον παγιωθεί εδώ και πολύ καιρό. Στόχος όλων των μελετών είναι πια να καταγράψουν όλες τις πτυχές της ανθρώπινης υγείας στις οποίες το κρασί έχει αποδεδειγμένα άμεσα οφέλη. Και αυτές είναι ήδη πολλές, ενώ συνεχώς παρουσιάζονται περισσότερες. Αξίζει λοιπόν να δούμε ένα μικρό αλλά αντιπροσωπευτικό δείγμα από τέτοιες επιστημονικές μελέτες, όπως δημοσιεύτηκαν σε γνωστά ιατρικά περιοδικά και συγγράμματα.

Πρόσφατα, έρευνες που έγιναν στο Πανεπιστήμιο του Kentucky, καθώς και σε αυτό της Georgia, στις Ηνωμένες Πολιτείες, συμπέραναν ότι οι ανθοκυάνες, οι ουσίες του σταφυλιού δηλαδή που χαρίζουν στο κόκκινο κρασί το χρώμα του, εξολοθρεύουν τα κύτταρα που προκαλούν παχυσαρκία, καθώς και αυτά που ευθύνονται για την λευχαιμία στον οργανισμό. Τα αποτελέσματα των ερευνών, που δημοσιεύτηκαν – μεταξύ άλλων – στο Αμερικάνικο Journal of Medicinal Food, περιέχουν πολύ αισιόδοξα μηνύματα για την καταπολέμηση σοβαρών προβλημάτων υγείας μέσω των ουσιών που αποτελούν τον βασικό «αμυντικό» μηχανισμό του σταφυλιού, και οι οποίες περνούν από το φρούτο στο κόκκινο κρασί.

Το 2007, μία έρευνα που διεξήγαγε το Πανεπιστήμιο του Buffalo, διετύπωσε πολύ θετικά συμπεράσματα για την κατανάλωση κρασιού στις γυναίκες. Συγκεκριμένα, σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό σύγγραμμα Addiction, η πανεπιστημιακή ομάδα αποφάνθηκε ότι οι γυναίκες που καταναλώνουν κρασί διατρέχουν 44% χαμηλότερο κίνδυνο από καρδιαγγειακά νοσήματα σε σχέση με γυναίκες που δεν καταναλώνουν καθόλου κρασί. Για πρώτη φορά μάλιστα μία τέτοια έρευνα επικεντρώθηκε και στην συχνότητα της κατανάλωσης, συμπεραίνοντας ότι το ποσοστό μείωσης του κινδύνου ανεβαίνει στο 52% για τις γυναίκες που καταναλώνουν κρασί καθημερινά.

Την ίδια χρονιά, μελέτες που διεξήγαγε το Πανεπιστήμιο του Aukland της Νέας Ζηλανδίας, καθώς και το Πανεπιστήμιο του Columbus στο Ohio των ΗΠΑ, απέδειξαν ότι η μετριοπαθής κατανάλωση κρασιού βοηθάει στην βελτίωση των νοητικών λειτουργιών του εγκεφάλου και τονώνει τη μνήμη. Σύμφωνα με τους ερευνητές, που δημοσίευσαν τα συμπεράσματά τους στο Αμερικάνικο Journal of Neuroscience, η καθημερινή αλλά ελεγχόμενη κατανάλωση κρασιού όχι μόνο δεν έχει αρνητικές επιπτώσεις στην μακροχρόνια μνήμη (long-term memory) του ανθρώπου, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι προστατεύει τον εγκέφαλο τόσο από βλάβες στους μηχανισμούς της μνήμης, όσο και (ενδεχομένως) από σοβαρότερες εγκεφαλικές παθήσεις όπως η Νόσος του Alzheimer.

Αισιόδοξες ενδείξεις έχουν οι έρευνες γύρω από το κρασί και στο μέτωπο κατά του καρκίνου. Συγκεκριμένα, σε μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2008 στο σύγγραμμα Cancer Epidemiology, Biomarkers & Prevention, ομάδα ερευνητών ιδιωτικού ινστιτούτου στην Pasadena της Καλιφόρνια συμπέραναν ότι η καθημερινή κατανάλωση ερυθρού κρασιού μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στους πνεύμονες στους άντρες, και ιδιαίτερα στους καπνιστές. Αυτό οφείλεται στην αντιοξειδωτική δράση της ουσίας Resveratrol, που απαντάται στο φλοιό του κόκκινου σταφυλιού, και η οποία θεωρείται από πολλούς το μέλλον στην έρευνα για την καταπολέμηση του καρκίνου.

Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε πέρυσι τον Οκτώβριο στο American Journal of Physiology-Gastrointestinal and Liver Physiology, το Resveratrol ελέγχει την παραγωγή λίπους στο συκώτι, η οποία οφείλεται κατά ένα μεγάλο βαθμό στο αλκοόλ. Έτσι, ενώ παραδοσιακά η κατανάλωση αλκοόλ ταυτιζόταν άμεσα με σοβαρές παθήσεις στο συκώτι, σήμερα η επιστήμη αρχίζει να πιστεύει ότι η κατανάλωση κρασιού μπορεί να θωρακίσει το συκώτι από τους κινδύνους που σχετίζονται με τη συσσώρευση λίπους στο ήπαρ, καθώς μία από τις δράσεις του Resveratrol είναι ο έλεγχος των ενζύμων που επηρεάζουν τον μεταβολισμό του λίπους.

Επιπλέον, επισταμένες έρευνες που εστιάζουν στο Resveratrol και τις ιαματικές του ιδιότητες, το συσχετίζουν με την μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του προστάτη (σύμφωνα με έρευνα που έγινε στο University of Alabama at Birmingham), του καρκίνου του μαστού (σύμφωνα με έρευνες που δημοσιεύτηκαν στα Clinical & Experimental Metastasis και Translational Oncology), καθώς και του καρκίνου του παχέος εντέρου (σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Journal of Agricultural and Food Chemistry). Τέλος, μακροχρόνιες μελέτες στην Φινλανδία (University of Oulu) και στην Ολλανδία (University of Wageningen) κατέδειξαν ότι οι άντρες που κάνουν ελεγχόμενη κατανάλωση κρασιού καθημερινά έχουν καλύτερη ποιότητα ζωής από εκείνους που καταναλώνουν άλλους τύπους αλκοόλ ή και καθόλου αλκοόλ, ενώ παρουσιάζουν και αυξημένο μέσο όρο ζωής κατά μέχρι και 5 χρόνια.

Βεβαίως, οφείλουμε να είμαστε ρεαλιστές, και ίσως θα ήταν χρήσιμο στο σημείο αυτό να κάνουμε ένα “reality check”. Κι αυτό γιατί η πλειονότητα των ερευνών αυτών έχει διεξαχθεί κάτω από εργαστηριακές συνθήκες και με μικρό δείγμα, που μάλιστα τις περισσότερες φορές απαρτίζεται όχι από ανθρώπους, αλλά από σκυλιά ή ποντίκια. Έτσι, ενώ μας δίνουν όντως θετικά και αισιόδοξα μηνύματα για τις θεραπευτικές ιδιότητες του κρασιού, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρούνται γεγονότα και να επηρεάζουν ανάλογα τη συμπεριφορά μας. Με άλλα λόγια, ούτε πρέπει να μας οδηγήσουν σε αλόγιστη κατανάλωση κρασιού με πρόφαση τις θεραπευτικές του ιδιότητες, ούτε όμως να μας στρέψουν σε ευκαιριακά καταναλωτικά φαινόμενα όπως αυτό της λήψης Resveratrol σε μορφή συμπληρώματος διατροφής σε χάπια, που έκανε πρόσφατα την εμφάνισή του στην αγορά.

Όπως και να έχουν τα πράγματα, πάντως, το κρασί είναι και πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ένα αλκοολούχο ποτό. Έτσι, πρέπει να καταναλώνεται με μέτρο και να αποφεύγονται ακρότητες στην κατανάλωσή του. Σύμφωνα με την καμπάνια DrinkAware, που «τρέχει» τα τελευταία χρόνια στην Αγγλία – μία από τις χώρες με τα περισσότερα προβλήματα που σχετίζονται με το αλκοόλ στον κόσμο – η ανώτατη συνιστώμενη καθημερινή δόση κρασιού είναι 250ml, δηλαδή ένα μεγάλο ποτήρι ή δύο μεσαία. Και βέβαια η ποσότητα αυτή αφορά σε κρασί με αλκοολικό τίτλο 12% - στις (ολοένα και πιο συνηθισμένες) περιπτώσεις κρασιών με αλκοολικό τίτλο που φτάνει και ξεπερνάει το 14%, χρειάζεται ακόμα μεγαλύτερη προσοχή. Σύμφωνα με την επιστημονική ομάδα του DrinkAware, οι επιπτώσεις της υπερβολικής κατανάλωσης κρασιού ξεκινούν από απλές παρενέργειες της επόμενης ημέρας (όπως το περίφημο «hangover») και μπορούν να εξελιχθούν σε χρόνιες ως και μοιραίες παθήσεις.

Κάτι τελευταίο και (σχετικά) πιο αθώο, που πρέπει να γνωρίζουμε για το κρασί: Πολλά από τα οξέα που απαντώνται στο σταφύλι μεταφέρονται στο κρασί. Κάποια από αυτά μάλιστα δημιουργούν το στοιχείο της οξύτητας, που είναι απαραίτητο για να χαρίσει στο κρασί ζωντάνια και παλαιωσιμότητα, αλλά και να το κάνει δροσιστικό και ξεδιψαστικό. Τα οξέα αυτά, ωστόσο, μπορούν να κάνουν ζημιά στα δόντια μας, καθώς διαβρώνουν το σμάλτο τους ανεπανόρθωτα. Αυτό όμως είναι κάτι που μπορεί να αποφευχθεί πολύ εύκολα, και συγκεκριμένα με ένα καλό βούρτσισμα των δοντιών μετά την κατανάλωση κρασιού.
Το γεγονός, πάντως, ότι τόσες πολλές επιστημονικές μελέτες συνηγορούν σχετικά με τις θεραπευτικές ιδιότητες του κρασιού και ουσιαστικά επαληθεύουν αυτά που γνωρίζουμε εμπειρικά από τους γονείς και τους παππούδες μας, είναι ιδιαίτερα ευχάριστο.

Και αν, διαβάζοντας αυτά τα αισιόδοξα μηνύματα, σας γεννήθηκε η επιθυμία να ανοίξετε μία Σαμπάνια, μπορείτε να το κάνετε άφοβα: Σύμφωνα με κοινή έρευνα που διεξήγαγαν οι επιστημονικές ομάδες του University of Reading στην Αγγλία και του Università degli studi di Cagliari στην Ιταλία, οι πολυφαινόλες που περιέχονται στη Σαμπάνια μειώνουν τον κίνδυνο πρόκλησης εγκεφαλικών επεισοδίων, και προστατεύουν τον εγκέφαλο από σοβαρές παθήσεις, όπως αυτές του Parkinson και του Alzheimer.

Περισσότερο από ποτέ, λοιπόν, «Εις υγείαν»!

Πηγές: Wine Spectator – Wine and Healthy Living, Drinkaware.co.uk