Savoir vivre στο τραπέζι

Σημασία σε ένα γεύμα έχει να περνάμε καλά –και να τρώμε, ασφαλώς, καλά. Αλλά, όταν ο διπλανός μας τρώει με ορθάνοιχτο στόμα, αποκαλύπτοντας τη μισομασημένη μπουκιά από το φιλέτο του ή ορμάει για «μακροβούτι» στην σαλάτα, παρασύροντας στον διάβα του χέρια, ποτήρια και πιάτα, το φαγητό γίνεται από ευχαρίστηση… παρωδία.

Φυσικά, ο καθένας συμπεριφέρεται όπως αισθάνεται, και κάθε προσπάθεια να βάλουμε απλές καθημερινές συνήθειες σε καλούπια θα κινδύνευε να χαρακτηριστεί υποκρισία. Συχνά, οι οδηγοί savoir vivre φέρνουν αυτόματα στο μυαλό εικόνες τυπολατρείας και ξιπασμένους τύπους να κοιτάζουν υποτιμητικά όποιον δεν γνωρίζει ποιο είναι το πιατάκι του ψωμιού. Ωστόσο, δεν είναι κακό να γνωρίζουμε τους γενικούς κανόνες ευγενικής συμπεριφοράς στο τραπέζι και, γιατί όχι, τα πιο εξειδικευμένα «πρέπει» και «μη» στην περίπτωση που βρισκόμαστε σε ένα επίσημο γεύμα.

Πριν ξεκινήσει το γεύμα…
- Αν πρόκειται να γευματίσουμε σε εστιατόριο, όταν μπαίνουμε σε αυτό, δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να συνοδεύσουμε την είσοδό μας με ιαχές όπως «πιάσε μας ένα καλό τραπέζι». Κάποιος από το προσωπικό θα έρθει να σας εξυπηρετήσει από μόνος του.
- Η φράση «κατάστημααα» ανήκει μόνο σε παλιές ελληνικές ταινίες. Στο εστιατόριο, ένα ήρεμο νεύμα στον σερβιτόρο για να παραγγείλουμε είναι αρκετό.
- Όταν καθόμαστε στο τραπέζι, βάζουμε την πετσέτα στα γόνατά μας. Δεν την ξεδιπλώνουμε σαν το πανί του ταυρομάχου, με κίνδυνο να πετύχουμε τους διπλανούς μας, και δεν την στριμώχνουμε στον γιακά μας. Η χρησιμότητα της πετσέτας είναι να μην λερωθούμε, να μην πέφτουν ψίχουλα στα ρούχα μας και να σκουπίζουμε τα δάχτυλά μας ή το στόμα μας πριν πιούμε από το ποτήρι μας.
- Δεν αφήνουμε πάνω στο τραπέζι τα κλειδιά, τα γυαλιά μας ή άλλα αντικείμενα που θα μπορούσαν να ενοχλήσουν τους υπόλοιπους.
- Όταν είμαστε καλεσμένοι σε ένα γεύμα, ο γενικός κανόνας είναι να περιμένουμε να σερβιριστούν τουλάχιστον τρία άτομα σε μια πιο casual συγκέντρωση πριν ξεκινήσουμε να τρώμε ή όλοι οι συνδαιτημόνες σε πιο επίσημες περιπτώσεις.

Art de la table
- Τα μαχαιροπίρουνα, για των οποίων την θέση τόσος λόγος γίνεται, τοποθετούνται ώστε να ακολουθούν την σειρά των πιάτων. Από τα αριστερά, έξω-έξω βρίσκεται το πιρούνι του ορεκτικού και όσο προχωράμε προς το πιάτο, ακολουθούν τα πιρούνια για τα επόμενα πιάτα. Το ίδιο συμβαίνει από την δεξιά πλευρά με τα μαχαίρια.
- Δεξιά του πιάτου βρίσκονται τα ποτήρια, όπως και το πιατάκι για την σαλάτα, ενώ από την δεξιά πλευρά τοποθετείται και το πιατάκι του ψωμιού.
- Για το επιδόρπιο, συνήθως το κουταλάκι και το πιρουνάκι έρχεται μαζί με το γλυκό και δεν βρίσκεται από πριν στο τραπέζι.

Κατά την διάρκεια του φαγητού
- Φυσικά, δεν τρώμε με τρόπο που μπορεί να ενοχλήσει τους υπόλοιπους (βλ. ανοιχτό στόμα ή χρήση του μαχαιριού με έντονες κινήσεις που εγκυμονούν… αγκωνιές).
- Παλιότερα, το κάπνισμα απαγορευόταν αυστηρά στα επίσημα τραπέζια. Φυσικά, στις μέρες μας αυτή η αυστηρότητα παρακάμπτεται, αλλά επιβάλλεται να ρωτήσουμε πρώτα, έστω και τυπικά, αν θα ενοχληθεί κάποιος από τον καπνό.
- Δεν απλώνουμε απότομα τα χέρια μας για να φτάσουμε την σαλάτα ή το αλάτι. Το ζητάμε από κάποιον άλλον, ώστε να αποφύγουμε τα χτυπήματα και τις άκομψες κινήσεις που εμποδίζουν τους υπόλοιπους.
- Όταν η σάλτσα είναι τόσο νόστιμη που δεν θέλουμε να αφήσουμε ούτε την παραμικρή ποσότητα να πάει χαμένη, δεν απαγορεύεται να την πάρουμε με ένα κομμάτι ψωμί. Ωστόσο, θα πρέπει απαραίτητα να το κάνουμε χρησιμοποιώντας το πιρούνι μας, και όχι με την κλασική… χειροκίνητη βουτιά.
- Αν θελήσουμε να χρησιμοποιήσουμε την τουαλέτα, ένα απλό «με συγχωρείτε» αρκεί. Αφήνουμε την πετσέτα στην καρέκλα μας και την ξαναβάζουμε στα γόνατά μας όταν επιστρέψουμε.
- Η τουαλέτα είναι το κατάλληλο μέρος και για να φυσήξουμε την μύτη μας, αν το έχουμε ανάγκη. Στο τραπέζι, ευγενικό θεωρείται μόνο ένα διακριτικό σκούπισμα.
- Όταν προσφέρονται να μας ξαναγεμίσουν το ποτήρι ενώ δεν θέλουμε, δεν σπεύδουμε να καλύψουμε το ποτήρι με τα χέρια μας. Λέμε ένα απλό και ευγενικό «όχι, ευχαριστώ».
- Το ποτήρι του κρασιού το πιάνουμε από την βάση του και όχι από το πάνω μέρος του. Έτσι, αφενός δεν μεταβάλλεται η θερμοκρασία του κρασιού και αφετέρου απελευθερώνονται με τις κινήσεις μας όλα τα αρώματά του.

Κλείνοντας το γεύμα
- Όταν έχουμε τελειώσει το φαγητό μας, αφήνουμε το μαχαίρι και το πιρούνι μας στο πιάτο, έτσι ώστε οι λαβές του να βρίσκονται στην «ώρα 5», αν το πιάτο ήταν ένα ρολόι. Έτσι, ο οικοδεσπότης ξέρει πότε μπορεί να πάρει το πιάτο μας. Αν δεν έχουμε τελειώσει, τα αφήνουμε σταυρωτά, έτσι ώστε οι λαβές τους να δείχνουν τις "ώρες 4 και 8" αντίστοιχα.
- Ευχαριστούμε τον/την οικοδεσπότη/οικοδέσποινα για το γεύμα και τον κόπο που κατέβαλε για αυτό εγκάρδια.

Επιμέλεια: Γιώργος Κόκουβας