Είδαμε την «Αντιγόνη» του Στάθη Λιβαθινού
Η παράσταση του Στάθη Λιβαθινού διαθέτει κάποιες πολύ καλές ερμηνείες αλλά και προβληματικές σκηνοθετικές, ενδυματολογικές και μουσικές επιλογές.
της Ιωάννας Μπλάτσου
Στο σκηνικό της Ελένης Μανωλοπούλου για την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, με παγκάκια περιμετρικά της σκηνής, δεσπόζει το πατάρι πάνω στο οποίο βρίσκεται μία ξύλινη κούνια. Εκεί, πάνω στην κούνια, θα καθίσει η νεαρή Αντιγόνη όταν εμφανιστεί στη σκηνή και θα κουνηθεί ρυθμικά θυμίζοντάς μας περισσότερο τη ρομαντική Κλαίλια από την «Αναδυομένη» του Γρηγορίου Ξενόπουλου, παρά την αποφασισμένη έφηβη, κόρη του Οιδίποδα και της Ιοκάστης, που μέχρι τέλους θα τηρήσει τον θεϊκό νόμο της ταφής του αδερφού της Πολυνείκη, κόντρα στον νόμο του Κρέοντα, άρχοντα της πόλης.
Στην ίδια κούνια, θα καταλήξει, στο τέλος της παράστασης, και ο καταβεβλημένος Κρέοντας, η εμμονή του οποίου έχει οδηγήσει στον θάνατο αρχικά την ανιψιά του Αντιγόνη και στη συνέχεια τον γιο του Αίμονα και τη γυναίκα του Ευρυδίκη. Ενώ ο Κρέοντας λέει, «Είμαι ένα τίποτα πια. Δεν υπάρχω», συναρμολογεί την κούνια, κάθεται πάνω της και αρχίζει –και αυτός- να κουνιέται.
Ενδιαμέσως, τα δύο σκοινιά της κούνιας έχουν λειτουργήσει ως αγχόνες για την Αντιγόνη και τον Αίμονα. Εδώ, τίθενται δύο βασικά ζητήματα. Πρώτον, ποτέ στην αρχαία τραγωδία δεν αναπαρίσταται ενώπιον κοινού ένας θάνατος. Εδώ, είδαμε και τους δύο νέους να κρεμιούνται. Δεύτερον, ενώ προκύπτει μέσα από το αρχαίο ποίημα ότι η Αντιγόνη απαγχονίστηκε, δεν μπορούμε να ισχυριστούμε το ίδιο και για την περίπτωση του Αίμονα. Σύμφωνα με τον Άγγελο, «ο δύστυχος [ο Αίμονας], σηκώνοντας το χέρι του έμπηξε το σπαθί στη μέση των πλευρών του». Στοιχειώδης μελέτη του κειμένου και του κώδικα της τραγικής αναπαράστασης δεν θα εξέθετε σε τέτοιο βαθμό τον Στάθη Λιβαθινό.
Τη συνολική σκηνοθετική σύλληψη θολώνουν και μπερδεύουν τα εντελώς παράταιρα -και ενίοτε κακόγουστα- κοστούμια της Ελένης Μανωλοπούλου, η αμήχανη κινησιολογική διδασκαλία της Πολίν Ουγκέ, καθώς και οι μουσικές συνθέσεις του Χαράλαμπου Γωγιού, οι οποίες άλλοτε παραπέμπουν στο ελισαβετιανό θέατρο, άλλοτε στην οπερέτα και άλλοτε σε μουσική συνοδεία παραμυθιού. Τα δε κοστούμια των τριών μουσικών με τα λοφία στα καπέλα τους τα αφήνω ασχολίαστα.
Στα συν της παράστασης, η έξοχη μετάφραση του Δημήτρη Μαρωνίτη και οι ερμηνείες των Κώστα Καστανά, Νίκου Μπουσδούκου, Μαρίας Σκούντζου (Χορός), οι οποίοι φέρουν ένα άλλο σκηνικό ήθος, μια άλλη ποιότητα μιας άλλης εποχής. Επίσης, ξεχώρισαν ο στιβαρός Κρέοντας του Δημήτρη Λιγνάδη, η Μπέτυ Αρβανίτη στον κόντρα ρόλο του Τειρεσία, ο απολαυστικός Αντώνης Κατσαρής ως Φύλακας, και η Αναστασία-Ραφαέλα Κονίδη ως Αντιγόνη με τη σκηνική της σεμνότητα και ειλικρίνεια.
Στο σκηνικό της Ελένης Μανωλοπούλου για την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή, με παγκάκια περιμετρικά της σκηνής, δεσπόζει το πατάρι πάνω στο οποίο βρίσκεται μία ξύλινη κούνια. Εκεί, πάνω στην κούνια, θα καθίσει η νεαρή Αντιγόνη όταν εμφανιστεί στη σκηνή και θα κουνηθεί ρυθμικά θυμίζοντάς μας περισσότερο τη ρομαντική Κλαίλια από την «Αναδυομένη» του Γρηγορίου Ξενόπουλου, παρά την αποφασισμένη έφηβη, κόρη του Οιδίποδα και της Ιοκάστης, που μέχρι τέλους θα τηρήσει τον θεϊκό νόμο της ταφής του αδερφού της Πολυνείκη, κόντρα στον νόμο του Κρέοντα, άρχοντα της πόλης.
Στην ίδια κούνια, θα καταλήξει, στο τέλος της παράστασης, και ο καταβεβλημένος Κρέοντας, η εμμονή του οποίου έχει οδηγήσει στον θάνατο αρχικά την ανιψιά του Αντιγόνη και στη συνέχεια τον γιο του Αίμονα και τη γυναίκα του Ευρυδίκη. Ενώ ο Κρέοντας λέει, «Είμαι ένα τίποτα πια. Δεν υπάρχω», συναρμολογεί την κούνια, κάθεται πάνω της και αρχίζει –και αυτός- να κουνιέται.
Ενδιαμέσως, τα δύο σκοινιά της κούνιας έχουν λειτουργήσει ως αγχόνες για την Αντιγόνη και τον Αίμονα. Εδώ, τίθενται δύο βασικά ζητήματα. Πρώτον, ποτέ στην αρχαία τραγωδία δεν αναπαρίσταται ενώπιον κοινού ένας θάνατος. Εδώ, είδαμε και τους δύο νέους να κρεμιούνται. Δεύτερον, ενώ προκύπτει μέσα από το αρχαίο ποίημα ότι η Αντιγόνη απαγχονίστηκε, δεν μπορούμε να ισχυριστούμε το ίδιο και για την περίπτωση του Αίμονα. Σύμφωνα με τον Άγγελο, «ο δύστυχος [ο Αίμονας], σηκώνοντας το χέρι του έμπηξε το σπαθί στη μέση των πλευρών του». Στοιχειώδης μελέτη του κειμένου και του κώδικα της τραγικής αναπαράστασης δεν θα εξέθετε σε τέτοιο βαθμό τον Στάθη Λιβαθινό.
Τη συνολική σκηνοθετική σύλληψη θολώνουν και μπερδεύουν τα εντελώς παράταιρα -και ενίοτε κακόγουστα- κοστούμια της Ελένης Μανωλοπούλου, η αμήχανη κινησιολογική διδασκαλία της Πολίν Ουγκέ, καθώς και οι μουσικές συνθέσεις του Χαράλαμπου Γωγιού, οι οποίες άλλοτε παραπέμπουν στο ελισαβετιανό θέατρο, άλλοτε στην οπερέτα και άλλοτε σε μουσική συνοδεία παραμυθιού. Τα δε κοστούμια των τριών μουσικών με τα λοφία στα καπέλα τους τα αφήνω ασχολίαστα.
Στα συν της παράστασης, η έξοχη μετάφραση του Δημήτρη Μαρωνίτη και οι ερμηνείες των Κώστα Καστανά, Νίκου Μπουσδούκου, Μαρίας Σκούντζου (Χορός), οι οποίοι φέρουν ένα άλλο σκηνικό ήθος, μια άλλη ποιότητα μιας άλλης εποχής. Επίσης, ξεχώρισαν ο στιβαρός Κρέοντας του Δημήτρη Λιγνάδη, η Μπέτυ Αρβανίτη στον κόντρα ρόλο του Τειρεσία, ο απολαυστικός Αντώνης Κατσαρής ως Φύλακας, και η Αναστασία-Ραφαέλα Κονίδη ως Αντιγόνη με τη σκηνική της σεμνότητα και ειλικρίνεια.
Περιοδεία:
3/8 Κατερίνη-Αρχαίο Θέατρο Δίου, 6/8 Καβάλα-Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων, 18/8 Θέατρο Ηλιδας, 20-21/8 Πάτρα-Ρωμαϊκό Ωδείο, 25/8 Δημοτικό Θέατρο Ηλιούπολης «Δημήτρης Κιντής», 29-30/8 Θεσσαλονίκη-Θέατρο Δάσους, 2/9 Παλαιό Ελαιουργείο-Ελευσίνα, 10/9 Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη», 16-30/9 Κύπρος.
3/8 Κατερίνη-Αρχαίο Θέατρο Δίου, 6/8 Καβάλα-Αρχαίο Θέατρο Φιλίππων, 18/8 Θέατρο Ηλιδας, 20-21/8 Πάτρα-Ρωμαϊκό Ωδείο, 25/8 Δημοτικό Θέατρο Ηλιούπολης «Δημήτρης Κιντής», 29-30/8 Θεσσαλονίκη-Θέατρο Δάσους, 2/9 Παλαιό Ελαιουργείο-Ελευσίνα, 10/9 Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη», 16-30/9 Κύπρος.
