Εκκλησιάζουσες: Η χαμένη τιμή του Αριστοφάνη

της Ιωάννας Κλεφτόγιαννη

Τα τελευταία χρόνια έχουμε γίνει θλιβεροί μάρτυρες της κατά συρροή κακοποίησης του αρχαίου κωμικού μας. Τον έχουμε δει να ασφυκτιά σε αμπαλάζ σκυλάδικου και να στρεβλώνεται σε κακόγουστες τρανσέξουαλ βερσιόν. Η κιτς τουρλού αισθητική με την οποία έχει ταυτιστεί είναι μικρό πταίσμα, μπροστά στο ιδεολογικό στραπατσάρισμά του. Θα έλεγα, τα τελευταία χρόνια έγιναν τα πάντα για να καταστεί ο Αριστοφάνης μια τραυματική εμπειρία θέασης για ένα μέσο, σχετικώς «μυημένο» κοινό.

Χυδαιότητα, χοντροπετσιά, βωμολοχίες, φωνασκίες, αισθητικό τουρλουμπούκι, έχουν σε μια άτυπη παράδοση - σκυταλοδρομία καθιερωθεί –αλίμονο!– ως τα βασικά «όπλα» της σύγχρονης παραστασιολογίας ενάντια, κυριολεκτικώς, στην αττική κωμωδία, που τελικά την εκτελούν εν ψυχρώ. Μόνον ο τηλεοπτικά γαλουχημένος-εκπαιδευμένος θεατής μπορεί να ανεχτεί και να χαρεί τέτοια αισχρά συνονθυλεύματα.

Και ξαφνικά τα νέφη που συσκότιζαν την αττική κωμωδία καθάρισαν. Δεν χρειάστηκαν μαγικές συνταγές. Ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος με τις Εκκλησιάζουσες του Θεάτρου του Νέου Κόσμου, ακολουθώντας το πρωτότυπο κι όχι φορτώνοντάς το με τις όποιες ιδεοληψίες του, δίνει ένα μάθημα σκηνικής καθαρότητας και αληθινού στυλ, με μια πρόταση αντίδοτο στον αριστοφανικό «ορυμαγδό» που μας ταΐσαν με τη σέσουλα.

Η παράστασή του, χαμηλών τόνων αλλά ουσίας, φέρνει το σύγχρονο θεατή αντιμέτωπο με το μεδούλι της κωμωδίας που δεν είναι τίποτα άλλο παρά μεταμφιεσμένο πολιτικό θέατρο. «Είναι αυτό Δημοκρατία; Φταίνε οι ξένοι; Και εμείς; Τι κάνουμε εμείς;», θέτει ένα διαχρονικό ερώτημα η Πραξαγόρα στον θεατή του σήμερα. Χωρίς φιοριτούρες, χωρίς ακρότητες, με ένα πολύ ευθύ, έντιμο και καθάριο τρόπο, που βασίζεται στον φίνο, ευθύβολο «εκσυγχρονισμό» του Βασίλη Μαυρογεωργίου, ο Αριστοφάνης, πιο σύγχρονος από ποτέ, συνομιλεί με την εποχή.

Είναι η πρώτη ίσως φορά που σε Αριστοφάνη οι ηθοποιοί δεν φωνασκούν, δεν χτυπιούνται, δεν χειρονομούν υστερικά, δεν αλυχτούν. Είναι η πρώτη φορά που σε αριστοφανική κωμωδία χωρίς να λείπουν οι σόκιν αστεϊσμοί απουσιάζει, σαν να έχει αφαιρεθεί χειρουργικά με νυστέρι, το χυδαίο. Κατόρθωμα; Τι άλλο;

Είναι η πρώτη φορά που τα χορικά δεν είναι μπούγιο, φασαρία και σούρσιμο αλλά καθαρές χορογραφίες ή αν θέλετε κινησιολογία, που συνδέεται με τον λόγο, ο οποίος δεν είναι θόρυβος ακατάληπτος: ακούγονται πεντακάθαρα όλες οι συλλαβές των στίχων. Πρόταση συνιστούν, μαζί με τη σκηνοθεσία, οι χορογραφίες της Αγγελικής Στελλάτου.

Η Πραξαγόρα - Δάφνη Λαμπρόγιαννη δεν διολισθαίνει στις συνήθεις αριστοφανικές ευκολίες. Ζωντανεύει με μέτρο την ηρωίδα της, φιλοτεχνώντας μια σημαντική ερμηνεία.Την πλαισιώνει ένας εξαιρετικός γυναικείος θίασος (Μαίρη Σαουσοπούλου, Γεωργία Γοργόνη, Πολυξένη Ακλίδη κ.ά). Ικανοποιητικότατοι, αν και λίγο «θαμποί», και οι άνδρες Κώστας Κόκλας, Παντελής Δεντάκης, Στράτος Χρήστου, Γιώργος Πυρπασόπουλος. Ίσως λίγο υπερβολικός αλλά 100% αριστοφανικός ο ταλαντούχος Νίκος Καρδώνης.

Τα μη σκηνικά δεν είναι έλλειψη. Τα κοστούμια του Άγγελου Μέντη εξαιρετικής εμπνεύσεως –ιδίως τα μεταξύ φλαμένκο και παραδοσιακής φορεσιάς πολύχρωμα γυναικεία ενδύματα. Άφησα τελευταία τη μουσική του Θάνου Μικρούτσικου. Σημαντικές συνθέσεις, που θα αντέξουν και εκτός σκηνής. Ο Θεοδωρόπουλος φιλοτέχνησε μια παράσταση που αποκαθιστά τη χαμένη τιμή του Αριστοφάνη. Μην την χάσετε.

Επόμενοι σταθμοί των Εκκλησιαζουσών: Τετάρτη 5 και Πέμπτη 6 Σεπτεμβρίου Ηλιούπολη, 7 Σεπτεμβρίου Αιγάλεω, 8 Σεπτεμβρίου Βύρωνας, 12 Σεπτεμβρίου Κορυδαλλός, 13 Σεπτεμβρίου  Ν.Σμύρνη, 17- 18 Σεπτεμβρίου Παπάγου και τέλος 19 Σεπτεμβρίου Πάτρα (Ρωμαϊκό Ωδείο).