Μ. Ρέππας - Θ. Παπαθανασίου: "Η πατρίδα δεν είναι οικονομική οντότητα"

Έφεραν τον μετανάστη, όχι συμβολικά, αλλά με σάρκα και οστά, τον συνάνθρωπο που ζει στη σκιά και στο περιθώριο της ελληνικής κοινωνίας, πάνω στη σκηνή του Εθνικού θεάτρου, υπογράφοντας το κείμενο και τη σκηνοθεσία μιας παράστασης για τις...πατρίδες. Ο Μπακάρ από τη Σύρια, Ο Ιρφάν από το Πακιστάν, ο Μπαρκάτ από το Αφγανιστάν, μέχρι πρότινος παρίες του κοινωνικού ιστού μας, για πρώτη φορά μάς μιλάνε κοιτώντας μας κατάματα στις "Πατρίδες" του Μιχάλη Ρέππα και του Θανάση Παπαθανασίου.

Μια παράσταση αιχμής, hommage και για τους Ελληνες μετανάστες, που θα συνεχιστεί και μετά το Πάσχα. Και επιπλέον μια καλή αφορμή για μια συζήτηση, χωρίς αυταπάτες, για το Μνημόνιο,τον Καπιταλισμό, την κυβέρνηση Παπαδήμου, τη Χρυσή Αυγή, την ελπίδα και την αυτοκτονία. "Η Πατρίδα είναι ένας κοινός μύθος. Ένας κοινός τόπος. Αλλά τι μέλλον μπορεί να έχει μια πατρίδα όταν στις μέρες μας ο κοινός τόπος αναφέρεται υποτιμητικά;", αναρωτιούνται οι δυο συγγραφείς . "Δεν λέμε όταν θέλουμε να υποτιμήσουμε κάτι ότι είναι
κοινοτοπία; Στις μέρες μας όλοι ψάχνουν το επαναστατικό, το εναλλακτικό. Και κανείς δεν εκτιμά αυτό που μπορεί να μας ενώσει μαζικά. Πατρίδα μας είναι η "Συννεφιασμένη Κυριακή" του Βασίλη Τσιτσάνη. Αλλά φοβόμαστε ότι στη σημερινή Ελλάδα ο Τσιτσάνης θα είχε πρόβλημα. Γιατί θα ζούσε κυνηγημένος από την ρετσέτα του κοινότοπου
και του μπανάλ!".

Πώς επιλέξατε τους μετανάστες της παράστασής σας;
Σίγουρα τυχαία. Από τη στιγμή που συμφωνήσαμε την παράσταση με το Εθνικό, οι θεατρολόγοι του (πραγματικά αξιέπαινη ομάδα) στάθηκαν στο πλάι μας σε πολλά θέματα και πρώτα απ' όλα στην προσπάθεια να βρούμε τους τρεις ξένους που θα συμμετείχαν. Μας έστειλαν αρκετούς μετανάστες, μέσω συλλόγων και σωματείων, αλλά δεν βρίσκαμε άτομα που να έχουν έστω και την παραμικρή εξοικείωση με το θέατρο. Μέχρι που πήγαμε στην θεατρική ομάδα της Γιολάντας Μαρκοπούλου, η οποία διευθύνει τον πολυχώρο "Συνεργείο", στον οποίο λειτουργεί και ένα σχολείο ελληνικής γλώσσας για ξένους. Παράλληλα με τα μαθήματα γλώσσας, μερικοί απ' αυτούς συμμετέχουν στην θεατρική ομάδα της, κάνοντας θεατρικό παιχνίδι. Πήγαμε και είδαμε μια παράστασή τους και αυτόματα λύθηκε το πρόβλημα μας. Από τους δεκαπέντε διαλέξαμε τρεις. Τον Μπακάρ από τη Σύρια, που είναι υδραυλικός, τον Ιρφάν από το Πακιστάν που είναι αχθοφόρος και τον Μπαρκάτ από το Αφγανιστάν που είναι οικοδόμος.

Ανήκουν στις περιπτώσεις εκείνων που μέχρι χτες ονομάζαμε οικονομικούς μετανάστες και σήμερα λαθρομετανάστες;
Φυσικά. Και οι τρεις μπήκαν στην Ελλάδα παράνομα και τώρα πια έχουν χαρτιά και εργάζονται νόμιμα.

Μαθαίνουμε κάτι νέο από τις μαρτυρίες τους;
Στο θέατρο μαθαίνουμε πάντα αυτό που ήδη γνωρίζουμε. Στο θέατρο ανά-γνωρίζουμε, αν θέλετε. Επαναπροσδιορίζουμε την οπτική μας απέναντι σε πληροφορίες που ήδη είχαμε. Στην συγκεκριμένη παράσταση, όπως και σε κάθε παράσταση, το αίτημα είναι η αναγνώριση και η ταύτιση του θεατή με τα παθήματα των αφηγουμένων. Ακόμα και αν δεν υπήρξες ποτέ μετανάστης, δεν είναι δύσκολο να συμμεριστείς την υπαρξιακή περιπέτεια του ξεριζωμού. Γιατί στο βάθος όλοι είμαστε ξεριζωμένοι από την πατρίδα της παιδικής μας ηλικίας. Όχι γιατί φύγαμε μακρυά, αλλά γιατί ο χρόνος άλλαξε την πατρίδα μας τόσο που ποτέ δεν γίνεται να περπατήσουμε στους δρόμους που αγαπήσαμε παιδιά.

Οι ιστορίες των Ελλήνων μεταναστών διαφοροποιούνται κάπου από αυτές των ξένων;
Στόχος μας ήταν το αντίθετο. Να αναδείξουμε αυτή τη συγκλονιστική ομοιότητα που έχουν μεταξύ τους όλες οι αφηγήσεις. Ο ξένος είναι παντού και πάντα ξένος. Και είναι περίεργο ότι πολλοί από εμάς τους Έλληνες, που μόλις πριν σαράντα χρόνια στέλναμε μετανάστες ή και ζήσαμε σαν μετανάστες, σήμερα δεν μπορούμε να καταλάβουμε τι ζητάνε στην πόλη μας όλοι αυτοί οι σκουρόχρωμοι.

Τι είναι αυτό που θέλει να υπογραμμίσει η παράστασά σας ως προς την έννοια πατρίδα, η οποία χρησιμοποιείται μάλιστα στον πληθυντικό αριθμό;
Ο πληθυντικός "Πατρίδες" οφείλεται πρώτα απ' όλα στην πολυεθνική σύνθεση του θιάσου. Αλλά και σε κάτι άλλο. Υπάρχει μια φράση στο έργο που λέει: "όποιος γνώρισε δυο πατρίδες, δεν έχει καμιά πατρίδα". Οι μετανάστες δεν έχουν πατρίδες. 'Η αν θέλετε, έχουν δυο πατρίδες. Και τον τόπο καταγωγής αλλά και τον τόπο που έζησαν τα πιο καλά τους χρόνια. Και δυστυχώς σε κανέναν από τους δυο δεν ανήκουν πλήρως. Είναι πάντα μετέωροι ανάμεσα στη γενέθλια γη, στην οποία δεν ζουν, και στην νέα πατρίδα, στην οποία ποτέ δεν αφομοιώνονται ολοκληρωτικά.

Οι Έλληνες έχουμε ακόμα πατρίδα, ή υπό τα Μνημόνια κινδυνεύει να... εξαϋλωθεί;
Το Μνημόνιο είναι μια οικονομική πράξη. Η Πατρίδα δεν είναι οικονομική οντότητα. Είναι φαντασιακό μέγεθος. Και καμιά φτώχεια δεν μπορεί να την μεταβάλλει. Η Πατρίδα είναι ένας κοινός μύθος. Ένας κοινός τόπος. Η γλώσσα μας. Αλλά τι μέλλον μπορεί να έχει μια πατρίδα όταν στις μέρες μας ο κοινός τόπος αναφέρεται υποτιμητικά; Δεν λέμε όταν θέλουμε να υποτιμήσουμε κάτι ότι είναι κοινοτοπία; Στις μέρες μας όλοι ψάχνουν το επαναστατικό, το εναλλακτικό. Και κανείς δεν εκτιμά αυτό που μπορεί να μας ενώσει μαζικά. Πατρίδα μας είναι η "Συννεφιασμένη Κυριακή" του Βασίλη Τσιτσάνη. Αλλά φοβόμαστε ότι στην σημερινή Ελλάδα ο Τσιτσάνης θα είχε πρόβλημα. Γιατί θα ζούσε κυνηγημένος από την ρετσέτα του κοινότοπου και του μπανάλ.

Είναι τραγική ειρωνία, αλλά οι παρίες της κοινωνίας, οι ανώνυμοι μετανάστες βρίσκονται ξαφνικά πρωταγωνιστές στη σκηνή του Εθνικού θεάτρου. Συμβολικά τι απηχεί αυτό;
Όχι, δεν είναι τραγική ειρωνεία. Είναι πολύ φυσικό. Γιατί μπορεί να υπάρχουν μειοψηφίες που παρουσιάζουν ρατσιστικές τάσεις αλλά υπάρχουν και τεράστια πλήθη κόσμου που έχουν κάθε διάθεση να αντιμετωπίσουν το θέμα ανθρωπιστικά. Οι Έλληνες στην πλειοψηφία τους δεν είναι ρατσιστές.

Κι όμως. Ακόμη και φιλήσυχοι πολίτες εμφανίζονται πλέον ταυτισμένοι με τη Χρυσή Αυγή!
Δεν πιστεύουμε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων είναι ρατσιστές. Αν όντως ήμασταν ρατσιστές το έργο μας "Συμπέθεροι απ' τα Τίρανα" δεν θα είχε τόσο εξωφρενική επιτυχία. Όσο για τη Χρυσή Αυγή, υπάρχει και δεν υπάρχει εκλογικά. Και δεν ενισχύθηκε από κάποιο ξαφνικό ρεύμα ρατσισμού. Η στάση του Καρατζαφέρη στο θέμα της Κυβέρνησης Παπαδήμου την δημιούργησε. Γιατί δεν είναι μόνο η Αριστερά μας που αντιστρατεύεται άμεσα η έμμεσα το Μνημόνιο. Είναι και η Δεξιά. Είναι φανερή η αντιευρωπαϊκή νοοτροπία προς τα δυο άκρα της κοινοβουλευτικής γεωγραφίας. Ένας κάποιος όγκος Δεξιών δυσαρεστήθηκε από την ένταξη του ΛΑΟΣ στην κυβέρνηση Παπαδήμου, το εγκατέλειψε και βρέθηκε στη Χρυσή Αυγή. Γιατί στις μέρες μας το "αντιμνημονιακό" πουλάει.

Τις τελευταίες ημέρες έχει ανάψει η συζήτηση για τα στρατόπεδα μεταναστών. Είναι λύση;
Αυτό που δεν είναι λύση είναι αυτό που συμβαίνει τώρα. Και επίσης δεν είναι λύση η μόνιμη επικριτική στάση μερίδας συμπολιτών μας που αρκούνται στο να κάνουν οξύτατη κριτική και να μην λερώνουν τα χεράκια τους με αποφάσεις. Αυτοί οι Πόντιοι Πιλάτοι είναι ίσως οι πιο ύπουλοι σταυρωτές των ξένων.

Το timing της "σκούπας" είναι τυχαίο; Ξαφνικά ενώ μπαίνουμε σε προεκλογική περίοδο αποφασίστηκε να "καθαρίσει" το κέντρο από τους ξένους;
Η προεκλογική λογική του πρόσφατου μέτρου είναι προφανής. Αλλά δεν σημαίνει ότι πρέπει γι' αυτό να το επικρίνουμε. Εδώ θα είμαστε και αύριο για να δούμε πόσο όλα αυτά τα μεγαλόπνοα σχέδια θα εφαρμοστούν ή θα ξεχαστούν. Αλλά όχι μόνο από τους πολιτικούς. Έχουμε μεγάλη μερίδα ευθύνης και εμείς οι απλοί πολίτες. Γιατί κι εμείς ξεχνάμε. Η δική μας αμνησία είναι η προϋπόθεση της δικής τους ασυνέπειας.

Από ποιον κινδυνέυουμε περισσότερο; Από τους μετανάστες ή από τους πολιτικούς μας;
Φυσικά όχι από τους μετανάστες. Ούτε από τους πολιτικούς μας. Κινδυνεύουμε από τον εαυτό μας. Πρώτα απ' όλα γιατί εμείς αναδεικνύουμε τους πολιτικούς που μας εκπροσωπούν. Όταν 8 στους 10 Έλληνες δηλώνουν ότι θέλουν να παραμείνουμε στην Ευρώπη και επίσης 8 στους 10 Έλληνες δηλώνουν αντίθετοι στο Μνημόνιο, τι συμπεραίνετε; Εμείς συμπεραίνουμε ότι οι 6 στους 10 είναι τρελοί. Και το 60% είναι μεγάλο ποσοστό τρέλας για μια χώρα. Από αυτό κινδυνεύουμε. Από την ασυνέπεια. Ούτε από τους 2 που δεν θέλουν το Μνημόνιο. Ούτε από τους 2 που το θέλουν. Αλλά από τους 6 που δεν ξέρουν τι θέλουν.

Αποκαλύφθηκε ότι θα υπάρξει και Μνημόνιο 3; Υπάρχει πάτος στο πηγάδι;
Το γεγονός είναι ότι η χρηματοπιστωτική φούσκα έσκασε διεθνώς και η ευμάρεια της προηγούμενης τριακονταετίας τελείωσε για όλους. Και για μας. Αυτό είναι φυσική έκφανση του Καπιταλισμού. Και δεν είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει. Ο Καπιταλισμός δημιουργεί κρίσεις. Όπως δημιουργεί και πλαστούς παραδείσους. Αυτή τη στιγμή λοιπόν ο καθένας καλείται να απαντήσει σε πολύ πιο ουσιώδη και βασικά ερωτήματα. Όσο δεν αντιμετωπίζουμε σοβαρά το θέμα και μεμψιμοιρούμε για την ευμάρεια που χάθηκε τόσο θα χωνόμαστε στον βάλτο.

Η επόμενη ημέρα των εκλογών θα είναι μια άλλη μέρα;
Ποτέ η επόμενη μέρα δεν είναι μια ποιοτικώς "άλλη" μέρα. Οι αλλαγές στην κοινωνία γίνονται πιο αργά και από τους σταλακτίτες. Το να περιμένεις να αλλάξουν όλα με μιας είναι όσο ανόητο και το να υποστηρίζεις ότι τίποτα δεν αλλάζει. Γι αυτό και δεν είναι άσκοπο να ψηφίζουμε. Εμείς ψηφίζουμε. Όχι τον ιδανικό. Δεν ψάχνουμε τον ιδανικό πολιτικό. Όπως δεν ψάχνουμε και τον ιδανικό εργοδότη. Κάθε φορά αποφασίζουμε να υποστηρίξουμε τον πιο ικανό να στηρίξει τα έργα μας. Και ο "ικανός" δεν είναι κατ' ανάγκην ένας. Για το έργο Ράους "ικανό" κρίναμε την Ελληνική Θεαμάτων. Για τις Πατρίδες το Εθνικό. Με αυτό τον τρόπο θα ψηφίσουμε. Όχι θαυματοποιό που την άλλη μέρα θα τα έχει αλλάξει όλα. Αλλά αυτόν που θεωρούμε καλλίτερο και ρεαλιστικότερο χειριστή των άπειρων προβλημάτων με εθνικό αλλά και με διεθνή χαρακτήρα.

Υπάρχει ελπίδα για τη χώρα και τα άπειρα προβλήματά της;
Σε όλους εμάς. Αν όντως θέλουμε να αλλάξει αυτή η χώρα θα αλλάξει. Αλλά πόσοι από μας το θέλουν πραγματικά;

Υπάρχει ακόμη κάτι που σας εμπνέει ακόμα στην Ελλάδα;
Αν είχαμε σταματήσει να ελπίζουμε θα αυτοκτονούσαμε. Η αυτοκτονία είναι η μόνη τίμια και ειλικρινής λύση για κάθε απογοητευμένο. Τώρα όλοι αυτοί οι απογοητευμένοι που με διάφορους τρόπους "φωνάζουν" την απογοήτευση τους δεν ξέρουμε πόσο ειλικρινείς είναι. Ο πραγματικά απογοητευμένος σιωπά. Εμείς μιλάμε. Που σημαίνει ότι πολλά μας πληγώνουν αλλά και πολλά μας εμπνέουν. Λυπόμαστε για τον συνταξιούχο που χάθηκε στο Σύνταγμα, αλλά δεν θα θέλαμε να ακολουθήσουμε το παράδειγμά του. Ούτε όμως και κανένας άλλος.

Σκηνοθεσία: Θανάσης Παπαθανασίου - Μιχάλης Ρέππας 

Σκηνικά – Κοστούμια: Αντώνης Δαγκλίδης

Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης

Μουσική διδασκαλία: Παναγιώτης Τσεβάς

Βοηθός σκηνοθέτη: Σταύρος Καραγιάννης

Δραματολόγος παράστασης: Βιβή Σπαθούλα

Παίζουν: Μπακάρ Χουσεΐν Αλ Μπακάρ, Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη, Ιρφάν Μουχαμάντ Αρίφ, Θανάσης Ευθυμιάδης, Σταύρος Καραγιάννης, Ελένη Κοκκίδου, Παναγιώτης Τσεβάς, Ταξιάρχης Χάνος, Μπαρκάτ Χοσεïνί

Πρώτη παράσταση: 22 Φεβρουαρίου 2012

Τελευταία παράσταση: 13 Μαΐου 2012

Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή: 21:00, Σάββατο: 17:30 και 21:00, Κυριακή 19:00.

Τηλέφωνο ταμείου:: 210 5288170, 210 5288171

ΚΤΙΡΙΟ ΤΣΙΛΛΕΡ - ΝΕΑ ΣΚΗΝΗ «ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΡΚΟΥΛΟΣ» (Αγίου Κωνσταντίνου 22-24)

ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ

Γενική είσοδος: 16 ευρώ

Φοιτητικό/Νεανικό: 13 ευρώ

Πέμπτες: 13 ευρώ γενική είσοδος