Βέρθερος: Μια παράσταση - γλυπτό

της Μάνιας Ζούση

Η ξύλινη σκηνή σπαρμένη με τσαλακωμένα φύλλα χαρτιού, λόγια και λέξεις ανείπωτες και μετέωρες που δεν έφτασαν ποτέ στον παραλήπτη τους, ή καταστράφηκαν πριν επιδοθούν, ανομολόγητα πάθη, διορθώσεις, ματαιώσεις, απορρίψεις.

Με αφετηρία το νεανικό κείμενο του Γκαίτε που εξυμνεί τον αδιέξοδο έρωτα του νεαρού Βέρθερου για την «απαγορευμένη» Λόττε, ο εικαστικός Γιάννης Σκουρλέτης δημιουργεί μια παράσταση γλυπτό που ξεδιπλώνεται σε δυο επίπεδα, αναπαριστώντας ταυτόχρονα δυο κόσμους: Τον παλαιό και τον σύγχρονο που πολύ εύστοχα και ευφυώς ο ένας εισέρχεται μέσα στον άλλο. Ο θεατής παρακολουθεί σπαράγματα μιας εμβληματικής ερωτικής ιστορίας που διηγείται ο ίδιος ο ήρωας, ο σε ώριμη πια ηλικία, Βέρθερος, που δεν είναι άλλος από τον ίδιο τον Γκαίτε στο πρόσωπο του Δημήτρη Λιγνάδη. Άλλωστε Γκαίτε και Βέρθερος υπήρξαν «δύο πρόσωπα σε ένα, που το ένα πέθανε και το άλλο έζησε προκειμένου να γράψει την ιστορία αυτού που έφυγε».

Συνεχώς παρούσα στη σκηνή, παραμένοντας την περισσότερη ώρα βουβή οπτασία, η γυναικεία μορφή της «άπιαστης» Λόττε, μοιάζει σαν να έχει βγει μέσα από πίνακα. Σαν γλυπτό που ζωντανεύει, η Κατερίνα Μισιχρόνη ντυμένη το εντυπωσιακό φόρεμα που θροΐζει καθώς σέρνεται με αργό ρυθμό πάνω στα τσαλακωμένα χαρτιά.

Στο κέντρο της σκηνής κυριαρχεί μια εικαστική εγκατάσταση ανάγλυφης παράστασης δια χειρός Σκουρλέτη, που εμπνευσμένη από την «πύλη της κολάσεως » του Ροντέν θυμίζει ξυλόγλυπτο τέμπλο βυζαντινής εκκλησίας αλλά και κοσμικό διάκοσμο καθεδρικού ναού. Σπαρμένη με σώματα, κεφάλια, ανθρώπινα μέλη, καρπούς, φύλλα και κλαδιά, η πύλη χωρίζει τη σκηνή στα δυο. Πίσω της αναπτύσσεται η δράση του νεαρού Βέρθερου που ζωντανεύει στο πρόσωπου του Δημήτρη Πασσά.

Σαν σε βιτρίνα και μέσω κάμερας το κοινό παρακολουθεί την μοναχική κραυγή του ερωτευμένου ήρωα που σπαράζει από πάθος και έρωτα, φαντασιώνει, ουρλιάζει σαν αφηνιασμένο άλογο με χαλινάρι, ενδύεται και συνομιλεί ερωτικά με τα αντικείμενα φετίχ όπως οι κάλτσες, τα γάντια, τα καπέλα, τα εσώρουχα της αγαπημένης του, έως ότου φτάνει να ενδύεται την γυναίκα με την οποία είναι παράφορα ερωτευμένος.

Ο παραληρηματικός του λόγος εναλλάσσεται με τραγούδια σε γερμανικούς στίχους γραμμένα με ένταση και πάθος σε ηλεκτρικό καμβά από τον μουσικό Κώστα Δαλακούρα, τραγούδια που μοιάζουν με απεγνωσμένη ερωτική κραυγή ενός σύγχρονου νέου.

Στην παράσταση η εικόνα είναι κυρίαρχη σε σχέση με τον λόγο που αν και εμβληματικός της ρομαντικής εποχής, μοιάζει ασθενής, αδύναμος και απόμακρος από μια σύγχρονη πραγματικότητα που έχει άλλους κώδικες ανάγνωσης και επικοινωνιακής γλώσσας.
Είναι φανερό πως αυτή η σύγχρονη εικονοποιημένη γλώσσα, σφίζει από αίμα και ζωή, παίρνοντας κεφάλι όπως τα καθαρόαιμα άλογα κούρσας στον ιππόδρομο...

Ο Σκουρλέτης ως εικαστικός οραματίζεται ένα άλλου τύπου θέατρο, με την εικόνα κυρίαρχη. Στη παράσταση σχολιάζει έμμεσα, διακριτικά, και άλλες φορές περισσότερο δεικτικά και σαρκαστικά, έναν παλαιό κόσμο μέσα από την γλώσσα, την εκφορά και τον στόμφο της, εμβολίζοντάς τον με εικαστικές εικόνες. Το σχόλιο είναι εμφανές στον τρόπο που ο γηραιός Βέρθερος - Γκαίτε και η Λόττε διαβάζουν εν είδη τηλεγραφήματος ή τηλεοπτικής είδησης τις ερωτικές επιστολές. Την ίδια ώρα ωστόσο η σύγχρονη τέχνη και άλλη γλώσσα υποκλίνεται στην στιβαρότητα ενός παρελθόντος, καθώς ξέρει καλά πως χωρίς αυτό δεν έχουμε παρόν και μέλλον. Είναι η στιγμή που ο Δημήτρης Λιγνάδης ως Γκάιτε εκφέρει με μοναδικό τρόπο: «Έζησα από τα ωραιότερα ειδύλλια του κόσμου».

Info:
Η παράσταση «Ο Βέρθερος» των Bijoux de Kant, σε σκηνοθεσία Γιάννη Σκουρλέτη ανεβαίνει στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση στις 14-16, 18-23 και 25-30 Ιανουαρίου.
Λεωφόρος Συγγρού 107-109
Ώρα έναρξης: 21:00
Τιμές εισιτηρίων: 22€ | Φοιτ. 12€
Πληροφορίες παραστάσεων και τηλεφωνική πώληση εισιτηρίων:
Tηλ.: 210 900 5 800 (Δε-Κυρ: 9:00-21:00)
Εισιτήρια πωλούνται επίσης από τα Βιβλιοπωλεία Ελευθερουδάκης

Συντελεστές:
Κείμενο: Johann Wolfgang von Goethe
Μετάφραση: Στέλλα Νικολούδη

Σκηνοθεσία-Σκηνογραφία: Γιάννης Σκουρλέτης
Μουσική: Κώστας Δαλακούρας
Δραματουργία: Κατερίνα Κωνσταντινάκου
Βίντεο-Σχεδιασμός Φωτισμών: Ευθύμης Θεοδόσης
Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη
Βοηθός σκηνοθέτη: Περικλής Πραβήτας
Βοηθός σκηνογράφου: Σάββας Αρτόπουλος
Βοηθός ενδυματολόγου: Δηώ Λιάκουρα
Υπεύθυνος επικοινωνίας ομάδας: Άρης Ασπρούλης

Ερμηνεύουν: Δημήτρης Λιγνάδης, Δημήτρης Πασσάς, Κατερίνα Μισιχρόνη
Συμπαραγωγή: Στέγη Γραμμάτων & Τεχνών, Bijoux de Kant