Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών: Όσα θα δούμε στο νέο υπερ-θέατρο της Αθήνας

της Ηρώς Κουνάδη

Όχι, ο τίτλος δεν είναι μία ακόμη δημοσιογραφική υπερβολή. Μια γρήγορη ματιά στο πρόγραμμα της νεοσύστατης Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση, που εγκαινιάστηκε πριν από λίγες μέρες, αρκεί για να σε ταξιδέψει λίγους μήνες πίσω στον χρόνο, στα θέατρα της Πειραιώς, το Ηρώδειο, το Ρεξ και τους άλλους χώρους του Φεστιβάλ Αθηνών. Ονόματα όπως αυτά των Victoria Chaplin και Jean Baptiste Thiérrée, Guy Cassiers, Krzysztof Warlikowski, Josef Nadj, Alvis Hermanis, Kronos Quartet, Ivo Van Hove, αλλά και των «δικών μας» Μανταφούνη, Στάθη Λιβαθινού, Rootless Root, adLibDances, Καμεράτας, Γιάννη Σκουρλέτη, Ορχήστρας των Χρωμάτων παρελαύνουν στις χρωματιστές σελίδες ενός προγράμματος που μυρίζει… καλοκαίρι.

Στα εγκαίνια της Στέγης, εν μέσω αστραφτερών φλας, χειροκροτημάτων, ποτηριών σαμπάνιας και επιφωνημάτων θαυμασμού –τα οποία προκαλούσε η τουλάχιστον εντυπωσιακή αρχιτεκτονική του κτιρίου– ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση, Αντώνης Σ. Παπαδημητρίου, μιλούσε για ένα κινέζικο ρητό που θέλει «το κενό ανάμεσα στα χείλη να είναι σημαντικότερο ακόμα κι απ’ το φλιτζάνι του τσαγιού». Τουτέστιν, σημαντικότερη από την προσφορά είναι η ανάγκη. Κι αν στην Αθήνα δεν υπήρχε η ανάγκη, οι παραστάσεις του Φεστιβάλ Αθηνών δεν θα ήταν sold out κάθε καλοκαίρι.

«Δεν είμαστε από αυτούς που αντιμετωπίζουν την πληθώρα επιλογών ως εμπόδιο. Εκεί που άλλοι βλέπουν μόνο καταιγισμό, εμείς στο Ίδρυμα Ωνάση βλέπουμε μια πολιτισμική έκρηξη. Έχουμε μια Ελλάδα που σφύζει κυριολεκτικά από καταπιεσμένη πολλές φορές πολιτισμική ζωή. Όποια πέτρα και να σηκώσεις, κάτι γίνεται. Ακριβώς, όμως, αυτό είναι και το πρόβλημα που η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών θέλει να αντιμετωπίσει. Να πάψει ειδικά ο ελληνικός πολιτισμός να είναι κάτω από μία πέτρα» τονίζει ο δρ. Παπαδημητρίου.

Ένα κτίριο που ήθελε να γίνει στέγη
Αν έτυχε να ανηφορίσετε βράδυ την Λεωφόρο Συγγρού τις τελευταίες εβδομάδες, αποκλείεται να μην το έχετε προσέξει: ένα σχεδόν διάφανο, ορθογώνιο κτίριο με μαρμάρινες, οριζόντιες λωρίδες να διαπερνούν την πρόσοψή του, μισο-αποκαλύπτοντας το ολόφωτο, ακόμη εντυπωσιακότερο, εσωτερικό του.

Η πρωτότυπη σύλληψη της πρόσοψης της Στέγης λειτουργεί «σαν σκηνικό που εναλλάσσεται, προσδίδοντας αίσθηση μυστηρίου στο κτίριο» όπως εξηγούν οι εμπνευστές του γαλλικού αρχιτεκτονικού γραφείου Architecture Studio. «Κατά τη διάρκεια της ημέρας οι λευκές οριζόντιες «περσίδες» ανακλούν το έντονο αττικό φως προκαλώντας από μακριά την εντύπωση ενός ελαφρού κυματισμού, ενώ τη νύχτα –όταν οι μαρμάρινες λωρίδες φωτίζονται διαφορετικά– η εικόνα αντιστρέφεται, επιτρέποντας να εμφανιστεί το εσωτερικό του κτιρίου και να αποκαλυφθεί το θερμό κέλυφος που περιβάλλει τις αίθουσες των εκδηλώσεων».

Το θερμό αυτό κέλυφος είναι, ουσιαστικά, το δεύτερο «περίβλημα» του κτιρίου, ξύλινο αυτή τη φορά, που αγκαλιάζει τα δύο αμφιθέατρα της Στέγης, αφήνοντας κενό χώρο να μεσολαβήσει από εκεί που τελειώνει μέχρι εκεί που ξεκινά η γυάλινη πρόσοψη του κτιρίου –κάπως σαν ένα δώρο μέσα στο δώρο.

Μέσα από το δεύτερο αυτό περίβλημα, τα δύο αμφιθέατρα, συνολικής χωρητικότητας χιλίων θεατών, είναι ό,τι ακριβώς θα περιμένατε από ένα θέατρο διεθνών προδιαγραφών. Προσεκτικά μελετημένη ακουστική, θεατρικοί φωτισμοί που υπογράφει ο James Morse της εταιρείας Light & Design Associates, που εδρεύει στο Λονδίνο (ειρήσθω εν παρόδω, ο αρχιτεκτονικός φωτισμός ολόκληρου του κτιρίου σχεδιάστηκε από την εταιρία Ελευθερία Ντεκώ και Συνεργάτες), τεράστια σκηνή, φουτουριστικοί εξώστες, εντυπωσιακά καθίσματα.

Πέρα από τις δύο κύριες αίθουσες, η Στέγη φιλοξενεί μία αίθουσα εκθέσεων και διαλέξεων, έναν εκθεσιακό χώρο 700 τετραγωνικών μέτρων, και ελεύθερους, ανοιχτούς χώρους για μικρότερες εκθέσεις αλλά και συναντήσεις σε όλους τους ορόφους. Ειδική μνεία αξίζει το Liquid Sky του ισογείου, έργο της Αιμιλίας Παπαφιλίππου (φωτό) ένας ιδιαίτερος, αρτιστίκ χώρος που κινείται στα όρια μεταξύ bar και φουαγιέ –αλλά δεν είναι τίποτα από τα δύο– με χαμηλό φωτισμό που φιλοδοξεί να γίνει το σημείο συνάντησης λίγο πριν και λίγο μετά την παράσταση, τη συναυλία ή την έκθεση, εντός της Στέγης.

Το εντυπωσιακό bar café restaurant του 6ου ορόφου, τέλος, που αναμένεται να ανοίξει τις πόρτες του στις αρχές του 2011, ολοκληρώνει την βόλτα στους έξι ορόφους της Στέγης. Το αίθριο του εστιατορίου, με τη μοναδική θέα στην πόλη, την Ακρόπολη και το Λυκαβηττό, οδεύει ολοταχώς προς την κορυφή της επόμενης καλοκαιρινής λίστας με τις αγαπημένες ταράτσες.

Μια στέγη για όλους
Αν διαβάζοντας όλα τα παραπάνω σχηματίσατε την εικόνα ενός άβατου της τέχνης για λίγους και εκλεκτούς, σας έχουμε καλά νέα. Τα εισιτήρια των περισσότερων παραστάσεων της Στέγης κινούνται στον μέσο όρο των 20 ευρώ, στις περισσότερες περιπτώσεις ξεκινούν από 10€, ενώ η φοιτητική έκπτωση συχνά ξεπερνά το 50%. Ειδικές εκπτώσεις προβλέπονται, επίσης, για ανέργους, άτομα με ειδικές ανάγκες και θεατές άνω των 65 και κάτω των 18 ετών.

Σε λίγες μέρες προβλέπεται να ξεκινήσει ο θεσμός «Φίλοι της Στέγης», που θα παρέχει με την σχετική κάρτα και ετήσια συνδρομή ειδικά προνόμια και τιμές στους φίλους, τα παιδιά και τους νέους φίλους της στέγης.

Τα highlights του φετινού προγράμματος
Δυνατά ξεκινά τον πρώτο χρόνο λειτουργίας της η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, με μετακλήσεις σπουδαίων ξένων καλλιτεχνών, πρεμιέρες έργων αγαπημένων Ελλήνων δημιουργών, και ιδιαίτερη έμφαση στον σύγχρονο χορό –ειδικά στην ελληνική σκηνή– που ελάχιστα βλέπουμε εκτός καλοκαιρινών φεστιβάλ –Αθηνών και Καλαμάτας.

Για να ξεκινήσουμε, λοιπόν, από την τέχνη που περισσότερο χρειαζόταν μια Στέγη για τον χειμώνα σημειώστε μερικές από τις παραστάσεις χορού που δεν πρέπει να χάσετε: Lebenswelt της YELP Dance Company, σε χορογραφία Μαριέλας Νέστορα (18-20 Δεκεμβρίου), Cherry-Brandy του Josef Nadj (6-9 Ιανουαρίου), Eyes in the Color of the Rain των Rootless Root, ή Λίντας Καπετανέα και Γιόζεφ Φρούτσεκ αν προτιμάτε (11-13 και 16-20 Φεβρουαρίου), Cover Up των Γιάννη Μανταφούνη, Φαμπρίς Μαζλιά και Μάυ Ζάρυ (23-26 Μαρτίου), Οh! Deep Sea - Corpus II των adLibDances (18-20 Μαΐου) και βέβαια το Εθνικό Μπαλέτο της Ισπανίας σε Βραδιά ρεπερτορίου με τον Nacho Duato (11-15 Μαΐου).

Ιδιαίτερη βαρύτητα έχει δοθεί, βέβαια, και στον θεατρικό προγραμματισμό της Στέγης. Για μια πρώτη γεύση, σημειώστε τα ονόματα των Krzysztof Warlikowski που καταφτάνει τον Ιούνιο με την (A)pollonia του και τον απόηχο των χειροκροτημάτων που απέσπασε λίγους μήνες πριν με το «Ένα Λεωφορείο» του Φεστιβάλ Αθηνών, Denis Podalydès της Comedia Francaise που έρχεται τον Μάιο να παρουσιάσει την Υπόθεση Τζέκυλλ, Ivo Van Hove του Toneelgroep του Amsterdam που θα μεταφέρει τον Απρίλιο επί σκηνής το «Σκηνές από ένα γάμο» του Μπέργκμαν, και Guy Cassiers που Toneelhuis που έρχεται τον Φεβρουάριο με την παράσταση «Κάτω από το Ηφαίστειο».

Έχουμε και συνέχεια –θεατρική πάντα: Ο Στάθης Λιβαθινός ανεβάζει τον Φεβρουάριο τον Θάνατο του Δαντόν, ο Γιάννης Σκουρλέτης σκηνοθετεί την ομάδα Bijoux de Kant στην παράσταση Βέρθερος –βασισμένη στα πάθη του Βερθέρου του Γκαίτε– η ομάδα tg Stan παντρεύει τον Ιανουάριο τον Jean Cocteau και τον Jean Anouilh στην παράσταση «Οι Αντιγόνες», ο Λετονός Alvis Hermanis ερευνά τα όρια του βωβού θεάτρου και της ουτοπίας υπό τους ήχους των Simon & Garfunkel στο The Sound of Silence, ενώ η Victoria Chaplin με τον Jean Baptiste Thiérrée ξαναφέρνουν, μέσα στις γιορτές, το Αόρατο Τσίρκο που λατρέψαμε στο προπέρσινο Φεστιβάλ Αθηνών.

Κι αν αφήσαμε τελευταία την μουσική, αυτό σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει πως το πρόγραμμά της δεν είναι πλούσιο. Τουναντίον: Ορχήστρα των Χρωμάτων, Κύκλος Ελληνικό Τραγούδι με αφιερώματα σε σπουδαίους Έλληνες συνθέτες (Σταύρο Κουγιουμτζή, Δημήτρη Λάγιο μεταξύ άλλων), Καμεράτα με όργανα εποχής, Άνουαρ Μπράχεμ, Paolo Pandolfo Ensemble, Σάκης Παπαδημητρίου, Σαβίνα Γιαννάτου, Σωκράτης Σινόπουλος, Stephan Micus, dissonArt ensemble, Γιώργος Απέργης, Kronos Quartet είναι μερικά μόνο από τα ονόματα που θα πλημμυρίσουν με νότες την Στέγη.

Κι αυτά δεν είναι, ακόμη, όλα: εικαστικές εκθέσεις, διαλέξεις υπό τον εύγλωττο τίτλο Λέξεις και Σκέψεις, αλλά και παιδικές εκδηλώσεις συμπληρώνουν το πρόγραμμα που μας επιφυλάσσει ακόμη πολλές εκπλήξεις.