Inferno: Ο Προμηθέας στο Guantanamo

Ο Ιρανός σκηνοθέτης της ανατρεπτικής performance που έρχεται την άνοιξη στην Αθήνα, μιλά στο in2life για τα ανθρώπινα δικαιώματα που καταπατώνται, τον Προμηθέα, το Guantanamo και τον ρόλο που καλείται να παίξει η τέχνη σε δύσκολους καιρούς.
Inferno: Ο Προμηθέας στο Guantanamo
της Ηρώς Κουνάδη

«Είμαι πολύ κουρασμένος. Έχω μέρες να κοιμηθώ. Έψαχνα να βρω κάτι που ήθελα. Τι ήταν αυτό; Ήθελα… το φεγγάρι. Θα νομίζεις ότι είμαι τρελός. Αλλά όχι: για την ακρίβεια, ποτέ δεν είχα μεγαλύτερη διαύγεια. Αυτό που μου συνέβη είναι σχετικά απλό. Ένιωσα ξαφνικά μια έντονη επιθυμία για το αδύνατο».

Ο performer Σταμάτης Ευσταθίου, ιδρυτής της χοροθεατρικής ομάδας Άτροπος, ερμηνεύει συγκλονιστικά τον παραπάνω διάλογο με τον εαυτό του, ντυμένος με την πορτοκαλί φόρμα του κρατουμένου, σε μια από τις πιο δυνατές σκηνές του Inferno, της performance που σκηνοθετεί ο Ιρανός ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του καλλιτεχνικού οργανισμού Goossun Art-illery, Vahid.

Είναι η πρώτη φορά που οι δύο καλλιτέχνες συνεργάζονται, σε μία performance που μπλέκει τον μύθο του Προμηθέα με μαρτυρίες από τα κρατητήρια του Guantanamo και κείμενα του Albert Camus, συνδυάζοντας το lecture theatre με τον χορό. Μπερδευτήκατε; «Γι’ αυτό κάνουμε την performance. Για να μάθουμε πώς σχετίζονται όλα αυτά μεταξύ τους» λέει, αντί απάντησης, ο Vahid. «Το σημείο εκκίνησης είναι ο Camus, ο Προμηθέας –όχι απαραίτητα η παράσταση του Αισχύλου, αλλά ο μύθος του Προμηθέα εν γένει, η ιδέα του άνδρα που δίνει τη φωτιά στους ανθρώπους και φυλακίζεται– και οι διηγήσεις των κρατουμένων του Guantanamo».

Ιρανός πρόσφυγας ο ίδιος, αντλεί μεγάλο μέρος της θεματολογίας του από την προσωπική του εμπειρία. «Όταν πρωτοήρθα στην Ευρώπη, ζούσα για δυόμιση χρόνια σε ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης μεταναστών, το οποίο είναι εν πολλοίς φυλακή, και αρκετά βασανιστικό. Το θέμα, λοιπόν, του inferno είναι η φυλάκιση και οι βασανισμοί. Πολύ σημαντικότερες από αυτήν την εμπειρία, όμως, είναι οι αναμνήσεις από τα παιδικά μου χρόνια και την ταραχώδη μετα-επαναστατική περίοδο στο Ιράν. Όταν ήμουν παιδί, πολλοί άνθρωποι γύρω μου βρέθηκαν στη φυλακή, βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν» αναφέρει χαρακτηριστικά.

«Πολλές από αυτές τις αναμνήσεις είχαν με κάποιον τρόπο σβηστεί από τη μνήμη μου» συνεχίζει. «Επέστρεψαν όταν άρχισα να σκέφτομαι αυτήν την performance. Θυμήθηκα, για παράδειγμα, πως όταν ήμουν περίπου εννέα ετών, βρέθηκε στα χέρια μου ένα κουτί γεμάτο κασέτες με ηχογραφήσεις από τις δίκες των βασανιστών της μυστικής αστυνομίας του προηγούμενου καθεστώτος, οι οποίοι κλήθηκαν να εξηγήσουν στο δικαστήριο τι ακριβώς έκαναν στα θύματά τους. Άρχισα να συλλέγω αυτές τις πληροφορίες, και να προσπαθώ να τις βάλω σε συγκεκριμένη σειρά, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν έμμεσα στην παράσταση».

Το soundtrack της performance συναποτελούν πρωτότυπες κιθαριστικές συνθέσεις, που προέκυψαν από αυτοσχεδιασμούς, νέες ενορχηστρώσεις συνθέσεων του Philip Glass, μουσική βασισμένη σε μεσαιωνικά τραγούδια, καθώς και ηχογραφημένα ιρανικά τραγούδια. Στο μεγαλύτερο μέρος της, η μουσική της παράστασης θα είναι live, από κλασική κιθάρα, ενώ ο Σταμάτης Ευσταθίου τραγουδά κάποια κομμάτια επί σκηνής, παράλληλα με τις ηχογραφήσεις.

Το inferno θα κάνει πρεμιέρα τον Απρίλιο στην Κοπεγχάγη, όπου εδρεύει ο καλλιτεχνικός οργανισμός Goossun Art-illery. Θα παρουσιαστεί εν συνεχεία στο Λονδίνο, και τον Μάιο θα έρθει στην Αθήνα, όπου γίνονται αυτήν την στιγμή οι πρόβες. Μετά το καλοκαίρι, θα ακολουθήσει παγκόσμια περιοδεία.

Παράλληλα με το Inferno, ο Vahid διευθύνει το HamletZar, ένα ερευνητικό και επιμορφωτικό project πολιτισμικής ανταλλαγής ανάμεσα σε καλλιτέχνες της Δανίας και του εξωτερικού, το οποίο αναπτύσσεται μέσα από πολιτιστικά γεγονότα, ομιλίες και προβολές ταινιών ανοιχτές στο κοινό. Θεματικός άξονας του HamletZar είναι η μετανάστευση, στο ιστορικό - γεωγραφικό πλαίσιο της Ευρώπης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Από το τριετές πρόγραμμα θα προκύψουν μία performance, ένα ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους, ένα βιβλίο, δύο συνέδρια και ένα μουσικό CD.

«Δεν πιστεύω ότι το θέατρο μπορεί να αλλάξει τον κόσμο» απαντά με αφοπλιστική ειλικρίνεια στην ερώτησή μου για τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει στις ζωές μας η ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με θέματα όπως η μετανάστευση και η καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων. «Πιστεύω όμως ότι το θέατρο –το οποίο για μένα δεν περιορίζεται στις παραστάσεις– μπορεί να μας βοηθήσει να αλλάξουμε σαν άνθρωποι, και αυτός θα μπορούσε να είναι ένας τρόπος να αλλάξουμε τις ζωές μας, και τη ζωή γενικώς» συνεχίζει.

«Αυτό, όμως δε γίνεται απλά παρουσιάζοντας μία performance και, στην καλύτερη περίπτωση, ενημερώνοντας το κοινό για ένα ζήτημα. Σε ό,τι αφορά την ενημέρωση, υπάρχουν πολύ καλύτερα και πολύ πιο αποτελεσματικά μέσα από το θέατρο. Άλλωστε, δεν πιστεύω ότι το πρόβλημα στις πλούσιες, μοντέρνες δυτικές κοινωνίες μας είναι η έλλειψη ενημέρωσης. Γνωρίζουμε πολύ καλά τι συμβαίνει γύρω μας, γνωρίζουμε τι είναι σωστό και τι είναι λάθος, αλλά η πληροφόρηση δεν έχει οδηγήσει στην χειραφέτηση. Ο τρόπος με τον οποίο ζούμε μας καθιστά ανίκανους να δράσουμε κατά την καλύτερη κρίση μας».

«Υπάρχει κι ένα ακόμη ζήτημα: ποιος είναι ο ρόλος μας ως καλλιτέχνες, και ποιος ως πολίτες; Πολλά από όσα καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε, πρέπει να τα δούμε ως πολίτες, όχι ως καλλιτέχνες. Η τέχνη πρέπει να παραμείνει τέχνη. Εμείς, όμως, δεν μπορούμε να μείνουμε μόνο καλλιτέχνες, πρέπει να συμμετέχουμε ενεργά ως πολίτες όπου χρειάζεται» καταλήγει.



Μπείτε στη συζήτηση

σχόλια

v