Θάλεια Σταματέλου, πώς είναι να παίζεις σε έργο 18χρονης συγγραφέα;

Δύο ολοκαίνουρια θεατρικά έργα νέων, πολύ νέων Ελληνίδων συγγραφέων, που αναδείχτηκαν από τη Σχολή Πυροδότησης Θεατρικής Γραφής, των Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη και ο Θανάση Τριαρίδη, ανεβαίνουν αυτές τις μέρες στη σκηνή του Θεάτρου Πορεία.

Το ένα από αυτά, η σκοτεινή κωμωδία Νυχιάνγκ της μόλις δεκαοχτάχρονης σπουδάστριας Ευαγγελίας Γατσωτή, σκηνοθετεί ο καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου Πορεία, Δημήτρης Τάρλοου, με τις Αλεξία Καλτσίκη και Θάλεια Σταματέλου στους δύο ρόλους του έργου.

Με την Θάλεια Σταματέλου μιλήσαμε, με αυτή την αφορμή, για την ανάγκη του ελληνικού θεάτρου να συνομιλήσει με την τρέχουσα πραγματικότητα, για τα έμφυλα στερεότυπα και για το σύγχρονο ελληνικό έργο που βρίσκει επιτέλους το κοινό του.

Πώς είναι να παίζει ένας ηθοποιός σε ένα έργο «της εποχής του»; Τι αλλάζει σε σχέση με το κλασικό ρεπερτόριο; Υπάρχουν προκλήσεις;
Είμαι τρομερά ευτυχής που παίζω σε ένα έργο γραμμένο στην εποχή μας και για την εποχή μας. Έχω την πεποίθηση ότι το θέατρο οφείλει να συνδιαλέγεται με την εποχή. Ο Τσέχωφ για την εποχή του έγραψε. Ο Ίψεν το ίδιο. Ο πυρήνας του δράματος στα έργα τους είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με τα αιτήματα και τα αδιέξοδα των καιρών τους. Φυσικά έγραψαν διαχρονικά αριστουργήματα, αλλά αυτά προήλθαν από την ανάγκη τους να μιλήσουν για κάτι σύγχρονό τους.

Σήμερα λοιπόν δεν μπορούμε να είμαστε καλλιτέχνες και να αγνοούμε τον αναβρασμό που βιώνει η κοινωνία μας. Δεν γίνεται να αγνοούμε τα τεράστια βήματα που γίνονται όσον αφορά την κατάρριψη των έμφυλων στερεοτύπων, την καταδίκη ανεκτών μέχρι τώρα συμπεριφορών από ανθρώπους σε θέση ισχύος, την συνειδητοποίηση της νοσηρότητας της “αγίας” ελληνικής οικογένειας, την καταπάτηση δικαιωμάτων και πολλά άλλα. Υπάρχουν φλέγοντα ζητήματα, τα οποία αναμοχλεύουν κυρίως οι νεότερες γενιές, οι λεγόμενοι millenials και gen Z, τα οποία η τέχνη είναι αδύνατον να αγνοήσει.

Η πρόκληση τώρα είναι η εξής. Πώς ένα σύγχρονο κείμενο τολμηρό όπως της Ευαγγελίας Γατσωτή, το οποίο αναφέρεται με τρομερά ρηξικέλευθο τρόπο στη γυναικεία χειραφέτηση, θα καταφέρει να συμπαρασύρει στη δίνη του όχι μόνο την ήδη αφυπνισμένη νεολαία, αλλά και τις παλαιότερες γενιές που δεν είναι το ίδιο ευερέθιστες; Η δύναμη του κειμένου αυτού έγκειται ακριβώς στο ότι ενσωματώνει θαρραλέα αυτή την πρόκληση στην ίδια την θεατρική δράση. Οι δυο ηρωίδες εκπροσωπούν διαφορετικές γενιές και η κάθαρση στο τέλος έρχεται μέσα από μια σαρωτική μεταξύ τους σύγκρουση. Εντέλει είναι ένα κείμενο γραμμένο με τρυφερότητα και μεγαλοθυμία, ικανό να συμφιλιώσει και να λυτρώσει τους θεατές.

Τι είναι αυτό που κάνει τους ήρωες του Νυχιάνγκ σημερινούς;
Καταρχάς η γλώσσα. Το κείμενο αντιπροσωπεύει εντελώς τη σύγχρονη χρήση της ελληνικής. Δεύτερον ο κόσμος που φέρουν. Οι αναφορές τους, οι εμπειρίες τους. Τρίτον και σημαντικότερο, ο τρόπος που αντιδρούν σε όσα τις πονούν και τις ενοχλούν. Υπάρχει επίφαση ψυχικής ηρεμίας και ελαφράδας πίσω από τη οποία κρύβεται βαθύ δράμα. Αυτό θυμίζει πολύ όλη αυτή την υπέρογκη ποσότητα χαράς που συναντάμε στα social media, η οποία συχνά κρύβει από πίσω τόνους κατάθλιψης. Τέλος στο κείμενο αυτό αποτυπώνεται πολύ εύστοχα το χάσμα που υπάρχει αυτή τη στιγμή στην ελληνική κοινωνία ανάμεσα στις γενιές. Υπάρχει σοβαρή διάσταση απόψεων, ριζικές διαφωνίες ικανές να οδηγήσουν σε ρήξεις χωρίς επιστροφή, όπως συμβαίνει και στο έργο.

Τι θεωρείτε ότι σημαίνει για τους έλληνες συγγραφείς και για το ελληνικό θέατρο να ανεβαίνουν τα έργα τους σε σημαντικές σκηνές με ευάριθμο κοινό;
Είναι μεγάλο βήμα η μετουσίωση ενός θεατρικού κειμένου σε θεατρική πράξη. Αυτός είναι ο προορισμός κάθε θεατρικού έργου. Φαντάζομαι ένας συγγραφέας θα μπορούσε να μιλήσει πιο αναλυτικά για το τι σημαίνει το ανέβασμα ενός έργου του.

Όσον αφορά το θέατρο, πιστεύω ότι είναι αναγκαίο να καταπιάνεται πάντα με νέα κείμενα για να συνδιαλέγεται με την πραγματικότητα. Αυτό απαιτεί θάρρος από μεριάς των καλλιτεχνών. Να μην κλείνονται στην προστατευμένη μικροκοινωνία τους, με διάθεση ελιτισμού και επίφαση πνευματικότητας, αλλά να έρχονται σε τριβή με τα όσα συμβαίνουν, να τα παρατηρήσουν στενά και να αγαπήσουν θαρραλέα αυτό που τους περιβάλλει.

Αλλιώς δεν υπάρχει πραγματική επιθυμία επικοινωνίας και άρα ούτε απεύθυνση, και τέχνη χωρίς απεύθυνση είναι αυτοαναφορική. Αυτή είναι η αληθινή πνευματικότητα, ο πραγματικός ρόλος της τέχνης. Στο ελληνικό θέατρο έχω παρατηρήσει μία απροθυμία να έρθει σε επαφή με το γίγνεσθαι. Σαν να χωρίζουμε κόσμους, ο κόσμος της τέχνης και ο πραγματικός κόσμος. Αυτό είναι κρίμα γιατί χάνεται όλη η ζωντάνια. Ένα κείμενο σαν αυτό της Ευαγγελίας Γατσωτή, είναι ευτύχημα που ανεβαίνει σε μια κεντρική σκηνή της Αθήνας διότι φέρει απενοχοποιημένα κάτι ολοζώντανο, γνώριμο και σημερινό, ικανό να συνομιλήσει ουσιαστικά με την πλειονότητα των σύγχρονων Ελλήνων. Τέτοιες συναντήσεις μου φαίνονται ευτύχημα.

Πληροφορίες μας λένε πως στο Νυχιάνγκ είστε απολαυστική. Τι θα κρατήσετε από τον ρόλο σας;
Το πρόσωπο που υποδύομαι, η Κάλλια, φέρει ένα τραύμα βαθύ με το οποίο λίγο ή πολύ πιστεύω μπορούν να ταυτιστούν πολλές γυναίκες -και ίσως και άνδρες. Μιλώ κυρίως για γυναίκες διότι στο συγκεκριμένο έργο φωτίζεται σκόπιμα και ορθώς, κατά τη γνώμη μου, το ζήτημα της πατριαρχίας βιωμένο από δύο γυναίκες. Η διαχείριση του τραύματος της Κάλλιας, η οποία αλλάζει δραματικά στην πορεία του έργου μέχρι να επέλθει η λύτρωση από αυτό, είναι επίσης κάτι γνώριμο σε πολλές γυναίκες.

Στη διάρκεια του έργου αρθρώνεται σταδιακά, εμμέσως και εντέλει ρητά ο πόνος και ο θυμός που ήταν μέχρι τώρα ανομολόγητος, κρυμμένος πίσω από ένα πέπλο ενοχής και ντροπής. Αυτό με συγκινεί βαθιά. Το γυναικείο φύλο κρατάει μέσα του πολύ θυμό, έπειτα από αιώνες καταπίεσης και υποτίμησης. Οι περισσότερες γυναίκες έχουμε μάθει να ανεχόμαστε από μικρές, να ακολουθούμε αυτό το ανεξήγητο πρότυπο της υπομονετικής και τρυφερής ύπαρξης που φυσικά υπαγορεύεται αιώνες τώρα και από τη θρησκεία. Σαν να μας απαγορεύεται ο θυμός. Ας μην ξεχνάμε ότι ο γυναικείος θυμός ονομαζόταν για αιώνες υστερία! Είναι ένα ολόκληρο οικοδόμημα προκαταλήψεων, που χτίζεται αιώνες τώρα.

Στην εποχή μας γίνονται γενναίες προσπάθειες να καταρριφθεί το οικοδόμημα αυτό. Δεν είναι εύκολο. Στο έργο της Γατσωτή εκφράζεται γενναία και απενοχοποιημένα ο θυμός αυτός. Και ταυτόχρονα το κορίτσι αυτό αγκαλιάζει εντελώς απενοχοποιημένα τις πιο pop και ελαφρές εκφάνσεις των σύγχρονων θηλυκών υπάρξεων, χωρίς ίχνος εσωτερικευμένου μισογυνισμού -κάτι το οποίο δυστυχώς συχνά συνοδεύει τις απόψεις γυναικών περί χειραφέτησης. Αυτό το οποίο κρατάω λοιπόν είναι αυτή η άνευ όρων αγάπη για τη γυναίκα που περιβάλλει τον χαρακτήρα της Κάλλιας από γραφής.