Patriots Day: Το χρονικό ενός τρομοκρατικού χτυπήματος

Η βομβιστική επίθεση στον Μαραθώνιο της Βοστώνης γίνεται μία καλογυρισμένη ταινία που μας θυμίζει σημαντικές αλήθειες.
Patriots Day: Το χρονικό ενός τρομοκρατικού χτυπήματος
του Λουκά Τσουκνίδα

Μετά το κακό “Lone Survivor” και το απολαυστικό “Deepwater Horizon”, ο Πίτερ Μπεργκ συνεργάζεται και πάλι με τον Μαρκ Γουόλμπεργκ για να φέρουν στο πανί ένα συγκλονιστικό αληθινό περιστατικό, με όλα τα απαραίτητα κινηματογραφικά συστατικά: Θύτες, θύματα και μικρούς καθημερινούς ήρωες. Το “Patriots Day” είναι μία δραματοποίηση του μακελειού στον μαραθώνιο της Βοστώνης το 2013 και του κυνηγητού που ακολούθησε, όταν μία ολόκληρη πόλη κινητοποιήθηκε (και ακινητοποιήθηκε) για να συλληφθούν το συντομότερο δυνατό οι υπαίτιοι. Πιστή στα γεγονότα, με έναν φανταστικό χαρακτήρα να οδηγεί την πλοκή, τιμά το θέμα της χωρίς να δρέπει δάφνες για την εμβάθυνσή της ούτε, όμως, να πέφτει σε πατριωτικές υπερβολές.

Η υπόθεση

Βοστώνη, 15 Απριλίου του 2013 και όλα είναι έτοιμα για να ξεκινήσει ο παλιότερος μαραθώνιος των ΗΠΑ. Λίγο αργότερα, την ώρα που χιλιάδες δρομείς τρέχουν μπροστά σε εκατοντάδες χιλιάδες θεατές, δύο άνθρωποι βάζουν μπρος ένα τρομοκρατικό χτύπημα που θα συγκλονίσει τον κόσμο. Ο αστυνόμος Τόμι Σόντερς, τιμωρημένος για κάποιο ατυχές περιστατικό, βρίσκεται ένστολος στη φύλαξη της γραμμής του τερματισμού. Δίπλα στο σημείο που θα σκάσει η πρώτη βόμβα...



Η κριτική

Έχω μία αχνή ανάμνηση από παλιότερα, αθώα τηλεοπτικά χρόνια στην οποία, σε μια επαρχιακή πόλη, ένας νεαρός συλλαμβάνεται επειδή βάζει επανειλημμένα γκαζάκια κάτω από αυτοκίνητα αγνώστων. Κατά την είσοδό του στο τμήμα, κάποιος δημοσιογράφος του τοπικού (πιθανότατα) καναλιού ρωτά τον φερόμενο ως δράστη για ποιο λόγο το έκανε. Εκείνος, τότε, απαντά με τη φράση “έκανα αυτά που έβλεπα στις ταινίες” κι εξαπολύει μία ροχάλα προς την κάμερα, αλλά και την αθωότητά μας, σπάζοντας τον τέταρτο τοίχο σαν τον αλησμόνητο, αυθάδη πιτσιρικά του Τριφό.

Ζούμε σε μια εποχή που η έννοια του θεάματος έχει ξεπεράσει, ίσως, κάθε αρνητική και απαισιόδοξη εκτίμηση του παρελθόντος για τον μελλοντικό ρόλο που θα παίζει στην καθημερινότητά μας και στην συγκρότηση των ταυτοτήτων μας. Οι δύο βομβιστές της Βοστώνης, αδέλφια με ημιτσετσενική καταγωγή και ημιαμερικάνικη ανατροφή, δεν γεννήθηκαν, φυσικά, εξτρεμιστές ούτε έγιναν σταδιακά εντός κάποιου συγκεκριμένου πλαισίου διαπαιδαγώγησης. Ο μεγάλος, έχοντας αποτύχει να βρει το χώρο του σε μια δύσκολη, ομολογουμένως, αμερικάνικη κοινωνία, ριζοσπαστικοποιήθηκε σε ελάχιστο χρόνο, ενώ ο μικρός, φοιτητής και μικρέμπορος μαριχουάνας, υπέκυψε εύκολα στην στρατολόγησή του από τον αδελφό του, έστω και χωρίς να υιοθετήσει πλήρως τον αντίστοιχο αυστηρό τρόπο ζωής. Ίσως το σημαντικό για ‘κείνον να ήταν ότι, αν και εντελώς διαφορετικοί, είχαν μία κοινή ταυτότητα που οριζόταν από έναν κοινό εχθρό κι έναν κοινό σκοπό.

Στο “Patriots Day” οι αδελφοί Τσαρνάεφ δεν απεικονίζονται ως τυπικοί ιδεαλιστές. Μοιάζουν περισσότερο με όψιμους φανατικούς, οι οποίοι, με το που αρχίζει το “παιχνίδι”, βιάζονται να φτάσουν στην τελευταία πίστα και να αναμετρηθούν με τον μεγάλο κακό. Ο Τάμερλαν και ο Τζόχαρ δε διαφέρουν πολύ απ’ τους ανθρώπους γύρω τους, τα άλλα παιδιά στο τοπικό γυμναστήριο ή την ακατάστατη φοιτητική εστία. Έχουν δουλέψει, όμως, αρκετά για την αποστολή τους, κατασκευάζοντας σπιτικές βόμβες στα κρυφά εδώ και καιρό, κάτω απ’ τη μύτη της συζύγου του μεγάλου, η οποία μεγαλώνει την κορούλα τους σα να μη συμβαίνει τίποτα. Όντως, όταν φτάνει η ώρα της εξέτασής της από κλιμάκιο της Αντιτρομοκρατικής, η Κάθριν Ράσελ (ή Καρίμα) δηλώνει άγνοια για την δραστηριότητα του άντρα της, όσο και βαθιά πίστη στις διδαχές του Προφήτη. Αυτό που έχουμε δει εμείς, βεβαίως, υποδηλώνει το αντίθετο, όπως και η κοινή λογική.

Σ’ αυτό το σημείο της ταινίας, συμβαίνει κάτι που, είτε ειπώθηκε έτσι είτε όχι, μου φάνηκε τρομερά ενδιαφέρον. Η μουσουλμάνα ανακρίτρια αποκαλύπτει στην Καρίμα ότι γνωρίζουν μέχρι και τις αναζητήσεις της στο Google και τη ρωτά ευθέως αν θα ακολουθήσουν άλλες βομβιστικές ενέργειες. Εκείνη, λιγομίλητη και σίγουρη για τον εαυτό της, ζητά δικηγόρο. Η απάντηση είναι ένα ξερό όχι. “Τί όχι;” λέει η σύζυγος του βομβιστή. “Όχι!” “Δεν έχω δικαιώματα;” επιμένει η Καρίμα. Και η ανακρίτρια της απαντά, “γλυκειά μου... δεν έχεις τίποτα.” Τελικά, βέβαια, η Κάθριν Ράσελ μένει ελεύθερη αφού ισχυρές αποδείξεις για συνέργεια δεν έχουν προκύψει (ούτε προέκυψαν τελικά). Το σοκ, όμως, στο πρόσωπο της όταν αντιλαμβάνεται στιγμιαία ότι έχει περάσει σε έναν παράλληλο κόσμο όπου όσα γνώριζε δεν ισχύουν στο ελάχιστο, αντιστοιχεί κατά μία έννοια στο σοκ που αντιμετωπίζει όποιος έρχεται πρόσωπο με πρόσωπο με μία ασύμμετρη τρομοκρατική ενέργεια χωρίς κανόνες, πέρα από κάθε κοινή λογική.

Τα γεγονότα της Βοστώνης υπήρξαν ραγδαία και καλύφθηκαν εντατικά από τα ΜΜΕ, από την ίδια την επίθεση και τις φρικιαστικές εικόνες μετά, έως το ανθρωποκυνηγητό που έστειλε τον Τάμερλαν στον τάφο και τον Τζόχαρ στην πτέρυγα των θανατοποινιτών. Ο Μπεργκ και οι σεναριογράφοι του μπλέκουν αρμονικά γυρίσματα και τηλεοπτικό υλικό (όπου χρειάζεται, δηλαδή) αναπαράγοντας ικανοποιητικά την υποτιθέμενη ατμόσφαιρα όσων συνέβησαν και βάζοντας μας ξανά στην άβολη εκείνη θέση του θεατή. Πριν ξεκινήσει η δράση, όμως, φροντίζουν να μας συστήσουν μερικούς απ’ τους πρωταγωνιστές, θύματα, θύτες, ιθύνοντες, αλλά και καταλυτικές φιγούρες, όπως ο Ντουν Μενγκ, ο κινέζος φοιτητής που ξέφυγε απ’ τους τρομοκράτες και ειδοποίησε την αστυνομία.

Για να συνδέσουν όλα τα κομμάτια σε μια πιο σφιχτοδεμένη αφήγηση, οι δημιουργοί κατασκευάζουν έναν νέο χαρακτήρα βασισμένο σε διάφορους αστυνομικούς που αναμίχθηκαν στα γεγονότα, τον αστυνόμο Τόμι Σόντερς, στον οποίο αποδίδουν τα “βοστωνέζικα” εκείνα χαρακτηριστικά που υπερτονίστηκαν μέσα απ’ το συλλογικό δράμα και του αναθέτουν να πει με λόγια όσα θέλει να περάσει η ταινία τους. Αν και η τεχνητή φύση του “κολλάζ” χαρακτήρα είναι συχνά εμφανής, ο ντόπιος Μαρκ Γουόλμπεργκ κάνει αξιέπαινη προσπάθεια να τον εντάξει αρμονικά στο σκηνικό, την ώρα που, παίζοντας τους αληθινούς πρωταγωνιστές, οι Κέβιν Μπέικον, Τζον Γκούντμαν, Τζέι Κέι Σίμονς, Τέμο Μελικίτζε, Άλεξ Γουλφ και Μελίσα Μπενόιστ κάνουν το καλύτερο δυνατό στον μοιρασμένο χρόνο που τους δίνεται.

Προφανώς, πέρα απ’ την αναπαράσταση των γεγονότων και την διατήρηση της μνήμης τους, σκοπός των δημιουργών, σε μια εποχή που οι τρομοκρατικές ενέργειες ανά τον κόσμο πυκνώνουν διαρκώς, είναι να αναζωπυρώσουν το συλλογικό εκείνο πνεύμα της σύμπνοιας και της εγρήγορσης που έσωσε όσους δεν πέθαναν ακαριαία και έκλεισε την υπόθεση της σύλληψης εντός ολίγων ημερών. Υπηρετώντας αυτόν τον σκοπό, οι δημιουργοί καταφεύγουν σε απλοϊκές, μα δοκιμασμένες συνταγές, απ’ τον εξωραϊσμό των “καλών” κατά την παρουσίασή τους μέχρι τα απρόκλητα λογύδρια του Τόμι και τις εμψυχωτικές δηλώσεις των πραγματικών πρωταγωνιστών της τραγωδίας στους τίτλους τέλους. Παρ’ όλ’ αυτά δεν ξεπερνούν τα ανεκτά όρια, αφού τα ίδια τα γεγονότα μιλούν από μόνα τους.

Το “Patriots Day” είναι μία καλοφτιαγμένη αφήγηση όσων είδαμε στις οθόνες των κινητών μας λίγα χρόνια πριν, πτυχές των οποίων έχουν ξαναγεμίσει τα news-feed μας πολλές φορές από τότε. Κι αυτό είναι που την κάνει πιο χρήσιμη, ίσως, απ’ ότι νομίζουμε.

Βγαίνουν ακόμη:
Το ιταλικό δράμα “Sweet Dreams” του Μάρκο Μπελόκιο, η ταινία δράσης “The Assignment” και τα ντοκιμαντέρ “The Eagle Huntress” και “The Look of Silence”.
Μπείτε στη συζήτηση

σχόλια

v