Patriots Day: Το χρονικό ενός τρομοκρατικού χτυπήματος
Η βομβιστική επίθεση στον Μαραθώνιο της Βοστώνης γίνεται μία καλογυρισμένη ταινία που μας θυμίζει σημαντικές αλήθειες.
Παλαιότερο των 360 ημερών
του Λουκά Τσουκνίδα
Μετά το κακό “Lone Survivor” και το απολαυστικό “Deepwater Horizon”, ο Πίτερ Μπεργκ συνεργάζεται και πάλι με τον Μαρκ Γουόλμπεργκ για να φέρουν στο πανί ένα συγκλονιστικό αληθινό περιστατικό, με όλα τα απαραίτητα κινηματογραφικά συστατικά: Θύτες, θύματα και μικρούς καθημερινούς ήρωες. Το “Patriots Day” είναι μία δραματοποίηση του μακελειού στον μαραθώνιο της Βοστώνης το 2013 και του κυνηγητού που ακολούθησε, όταν μία ολόκληρη πόλη κινητοποιήθηκε (και ακινητοποιήθηκε) για να συλληφθούν το συντομότερο δυνατό οι υπαίτιοι. Πιστή στα γεγονότα, με έναν φανταστικό χαρακτήρα να οδηγεί την πλοκή, τιμά το θέμα της χωρίς να δρέπει δάφνες για την εμβάθυνσή της ούτε, όμως, να πέφτει σε πατριωτικές υπερβολές.
Η υπόθεση
Βοστώνη, 15 Απριλίου του 2013 και όλα είναι έτοιμα για να ξεκινήσει ο παλιότερος μαραθώνιος των ΗΠΑ. Λίγο αργότερα, την ώρα που χιλιάδες δρομείς τρέχουν μπροστά σε εκατοντάδες χιλιάδες θεατές, δύο άνθρωποι βάζουν μπρος ένα τρομοκρατικό χτύπημα που θα συγκλονίσει τον κόσμο. Ο αστυνόμος Τόμι Σόντερς, τιμωρημένος για κάποιο ατυχές περιστατικό, βρίσκεται ένστολος στη φύλαξη της γραμμής του τερματισμού. Δίπλα στο σημείο που θα σκάσει η πρώτη βόμβα...
Η κριτική
Έχω μία αχνή ανάμνηση από παλιότερα, αθώα τηλεοπτικά χρόνια στην οποία, σε μια επαρχιακή πόλη, ένας νεαρός συλλαμβάνεται επειδή βάζει επανειλημμένα γκαζάκια κάτω από αυτοκίνητα αγνώστων. Κατά την είσοδό του στο τμήμα, κάποιος δημοσιογράφος του τοπικού (πιθανότατα) καναλιού ρωτά τον φερόμενο ως δράστη για ποιο λόγο το έκανε. Εκείνος, τότε, απαντά με τη φράση “έκανα αυτά που έβλεπα στις ταινίες” κι εξαπολύει μία ροχάλα προς την κάμερα, αλλά και την αθωότητά μας, σπάζοντας τον τέταρτο τοίχο σαν τον αλησμόνητο, αυθάδη πιτσιρικά του Τριφό.
Ζούμε σε μια εποχή που η έννοια του θεάματος έχει ξεπεράσει, ίσως, κάθε αρνητική και απαισιόδοξη εκτίμηση του παρελθόντος για τον μελλοντικό ρόλο που θα παίζει στην καθημερινότητά μας και στην συγκρότηση των ταυτοτήτων μας. Οι δύο βομβιστές της Βοστώνης, αδέλφια με ημιτσετσενική καταγωγή και ημιαμερικάνικη ανατροφή, δεν γεννήθηκαν, φυσικά, εξτρεμιστές ούτε έγιναν σταδιακά εντός κάποιου συγκεκριμένου πλαισίου διαπαιδαγώγησης. Ο μεγάλος, έχοντας αποτύχει να βρει το χώρο του σε μια δύσκολη, ομολογουμένως, αμερικάνικη κοινωνία, ριζοσπαστικοποιήθηκε σε ελάχιστο χρόνο, ενώ ο μικρός, φοιτητής και μικρέμπορος μαριχουάνας, υπέκυψε εύκολα στην στρατολόγησή του από τον αδελφό του, έστω και χωρίς να υιοθετήσει πλήρως τον αντίστοιχο αυστηρό τρόπο ζωής. Ίσως το σημαντικό για ‘κείνον να ήταν ότι, αν και εντελώς διαφορετικοί, είχαν μία κοινή ταυτότητα που οριζόταν από έναν κοινό εχθρό κι έναν κοινό σκοπό.
Στο “Patriots Day” οι αδελφοί Τσαρνάεφ δεν απεικονίζονται ως τυπικοί ιδεαλιστές. Μοιάζουν περισσότερο με όψιμους φανατικούς, οι οποίοι, με το που αρχίζει το “παιχνίδι”, βιάζονται να φτάσουν στην τελευταία πίστα και να αναμετρηθούν με τον μεγάλο κακό. Ο Τάμερλαν και ο Τζόχαρ δε διαφέρουν πολύ απ’ τους ανθρώπους γύρω τους, τα άλλα παιδιά στο τοπικό γυμναστήριο ή την ακατάστατη φοιτητική εστία. Έχουν δουλέψει, όμως, αρκετά για την αποστολή τους, κατασκευάζοντας σπιτικές βόμβες στα κρυφά εδώ και καιρό, κάτω απ’ τη μύτη της συζύγου του μεγάλου, η οποία μεγαλώνει την κορούλα τους σα να μη συμβαίνει τίποτα. Όντως, όταν φτάνει η ώρα της εξέτασής της από κλιμάκιο της Αντιτρομοκρατικής, η Κάθριν Ράσελ (ή Καρίμα) δηλώνει άγνοια για την δραστηριότητα του άντρα της, όσο και βαθιά πίστη στις διδαχές του Προφήτη. Αυτό που έχουμε δει εμείς, βεβαίως, υποδηλώνει το αντίθετο, όπως και η κοινή λογική.
Σ’ αυτό το σημείο της ταινίας, συμβαίνει κάτι που, είτε ειπώθηκε έτσι είτε όχι, μου φάνηκε τρομερά ενδιαφέρον. Η μουσουλμάνα ανακρίτρια αποκαλύπτει στην Καρίμα ότι γνωρίζουν μέχρι και τις αναζητήσεις της στο Google και τη ρωτά ευθέως αν θα ακολουθήσουν άλλες βομβιστικές ενέργειες. Εκείνη, λιγομίλητη και σίγουρη για τον εαυτό της, ζητά δικηγόρο. Η απάντηση είναι ένα ξερό όχι. “Τί όχι;” λέει η σύζυγος του βομβιστή. “Όχι!” “Δεν έχω δικαιώματα;” επιμένει η Καρίμα. Και η ανακρίτρια της απαντά, “γλυκειά μου... δεν έχεις τίποτα.” Τελικά, βέβαια, η Κάθριν Ράσελ μένει ελεύθερη αφού ισχυρές αποδείξεις για συνέργεια δεν έχουν προκύψει (ούτε προέκυψαν τελικά). Το σοκ, όμως, στο πρόσωπο της όταν αντιλαμβάνεται στιγμιαία ότι έχει περάσει σε έναν παράλληλο κόσμο όπου όσα γνώριζε δεν ισχύουν στο ελάχιστο, αντιστοιχεί κατά μία έννοια στο σοκ που αντιμετωπίζει όποιος έρχεται πρόσωπο με πρόσωπο με μία ασύμμετρη τρομοκρατική ενέργεια χωρίς κανόνες, πέρα από κάθε κοινή λογική.
Τα γεγονότα της Βοστώνης υπήρξαν ραγδαία και καλύφθηκαν εντατικά από τα ΜΜΕ, από την ίδια την επίθεση και τις φρικιαστικές εικόνες μετά, έως το ανθρωποκυνηγητό που έστειλε τον Τάμερλαν στον τάφο και τον Τζόχαρ στην πτέρυγα των θανατοποινιτών. Ο Μπεργκ και οι σεναριογράφοι του μπλέκουν αρμονικά γυρίσματα και τηλεοπτικό υλικό (όπου χρειάζεται, δηλαδή) αναπαράγοντας ικανοποιητικά την υποτιθέμενη ατμόσφαιρα όσων συνέβησαν και βάζοντας μας ξανά στην άβολη εκείνη θέση του θεατή. Πριν ξεκινήσει η δράση, όμως, φροντίζουν να μας συστήσουν μερικούς απ’ τους πρωταγωνιστές, θύματα, θύτες, ιθύνοντες, αλλά και καταλυτικές φιγούρες, όπως ο Ντουν Μενγκ, ο κινέζος φοιτητής που ξέφυγε απ’ τους τρομοκράτες και ειδοποίησε την αστυνομία.
Για να συνδέσουν όλα τα κομμάτια σε μια πιο σφιχτοδεμένη αφήγηση, οι δημιουργοί κατασκευάζουν έναν νέο χαρακτήρα βασισμένο σε διάφορους αστυνομικούς που αναμίχθηκαν στα γεγονότα, τον αστυνόμο Τόμι Σόντερς, στον οποίο αποδίδουν τα “βοστωνέζικα” εκείνα χαρακτηριστικά που υπερτονίστηκαν μέσα απ’ το συλλογικό δράμα και του αναθέτουν να πει με λόγια όσα θέλει να περάσει η ταινία τους. Αν και η τεχνητή φύση του “κολλάζ” χαρακτήρα είναι συχνά εμφανής, ο ντόπιος Μαρκ Γουόλμπεργκ κάνει αξιέπαινη προσπάθεια να τον εντάξει αρμονικά στο σκηνικό, την ώρα που, παίζοντας τους αληθινούς πρωταγωνιστές, οι Κέβιν Μπέικον, Τζον Γκούντμαν, Τζέι Κέι Σίμονς, Τέμο Μελικίτζε, Άλεξ Γουλφ και Μελίσα Μπενόιστ κάνουν το καλύτερο δυνατό στον μοιρασμένο χρόνο που τους δίνεται.
Προφανώς, πέρα απ’ την αναπαράσταση των γεγονότων και την διατήρηση της μνήμης τους, σκοπός των δημιουργών, σε μια εποχή που οι τρομοκρατικές ενέργειες ανά τον κόσμο πυκνώνουν διαρκώς, είναι να αναζωπυρώσουν το συλλογικό εκείνο πνεύμα της σύμπνοιας και της εγρήγορσης που έσωσε όσους δεν πέθαναν ακαριαία και έκλεισε την υπόθεση της σύλληψης εντός ολίγων ημερών. Υπηρετώντας αυτόν τον σκοπό, οι δημιουργοί καταφεύγουν σε απλοϊκές, μα δοκιμασμένες συνταγές, απ’ τον εξωραϊσμό των “καλών” κατά την παρουσίασή τους μέχρι τα απρόκλητα λογύδρια του Τόμι και τις εμψυχωτικές δηλώσεις των πραγματικών πρωταγωνιστών της τραγωδίας στους τίτλους τέλους. Παρ’ όλ’ αυτά δεν ξεπερνούν τα ανεκτά όρια, αφού τα ίδια τα γεγονότα μιλούν από μόνα τους.
Το “Patriots Day” είναι μία καλοφτιαγμένη αφήγηση όσων είδαμε στις οθόνες των κινητών μας λίγα χρόνια πριν, πτυχές των οποίων έχουν ξαναγεμίσει τα news-feed μας πολλές φορές από τότε. Κι αυτό είναι που την κάνει πιο χρήσιμη, ίσως, απ’ ότι νομίζουμε.
Βγαίνουν ακόμη: Το ιταλικό δράμα “Sweet Dreams” του Μάρκο Μπελόκιο, η ταινία δράσης “The Assignment” και τα ντοκιμαντέρ “The Eagle Huntress” και “The Look of Silence”.
Όλες οι Ταινίες
100 χρόνια από τον Οδυσσέα
Ντοκιμαντέρ
24ο Φεστιβάλ Γαλλόφωνου Κινηματογράφου Ελλάδος
Κωμωδία
8ο Beyond Borders
Ντοκιμαντέρ
A.I. Τεχνιτή νοημοσύνη
Περιπέτεια
Allonsanfan
Δράμα
Animal
Δράμα
Baghead:Η μάγισσα των νεκρών
Τρόμου
Dune: Μέρος δεύτερο
Δράσης
Ennio - The maestro
Ντοκιμαντέρ
Kung Fu Panda 4 (με υπότιτλους)
Δράσης
Kung Fu Panda 4 (μεταγλωττισμένη)
Δράσης
Madame Web
Δράσης
Minore
Φαντασίας
Poor Things
Κωμωδία
Take a Trip
Ντοκιμαντέρ
The Fabelmans
-
Tranzit
Δράμα
Αγέλη προβάτων
Αστυνομική
Αγία Έμυ
Δράμα
Αγνωστοι μεταξύ μας
Φαντασίας
Αγώνας για τη δόξα
Δράμα
Αδέσποτα κορμιά
Ντοκιμαντέρ
Άκουσέ με
Δράμα
Ανατομία μιας πτώσης
Αστυνομική
Απόφαση φυγής
Αστυνομική
Αργοναύτες: Η οργή του Ποσειδώνα (μεταγλωττισμένη)
Περιπέτεια
Ασπιλη
Τρόμου
Βαγόνι αριθμός 6
Δράμα
Γάτες στο μουσείο (μεταγλωττισμένη)
Περιπέτεια
Γκοτζίλα x Κονγκ: Η νέα αυτοκρατορία
Δράσης
Διάκος, ο ηρωομάρτυρας
Ιστορική
Εγώ, καπετάνιος
Δράμα
Ενα ταξίδι για πάπιες (μεταγλωττισμένη)
Δράσης
Εξέλιξη
Κωμωδία
Ευχή (μεταγλωττισμένη)
Περιπέτεια
Ζώνη ενδιαφέροντος
Δράμα
Η αδελφότητα της καπνιστής σάουνας
Ντοκιμαντέρ
Η Αφρίν στον καιρό της πλημμύρας
Ντοκιμαντέρ
Η κρυφή γοητεία της μπουρζουαζίας
Κωμωδία
Η κυρία με το σκυλάκι
Δράμα
Η τελευταία παμπ
Δράμα
Η Χίμαιρα
Περιπέτεια
Κάποια μέρα θα πούμε τα πάντα ο ένας στον άλλο
Δράμα
Κούκλες της Δρέσδης
Δράμα
Λατρεύω να σε μισώ
Κωμωδία
Μάμα Γκλόρια
Δράμα
Ματωμένος δεσμός
Δράσης
Μαύρος κότσιφας-Μάυρο βατόμουρο
Δράμα
Μην περιμένετε και πολλά από το τέλος του κόσμου
Κωμωδία
Μυστήριο στη φάρμα των ζώων (μεταγλωττισμένη)
Κιν. σχέδια
Ξερά χόρτα
Δράμα
Ο άγνωστος
Αστυνομική
Ο Διάβολος δεν υπάρχει
Δράμα
Ο Λένιν το 1918
Δράμα
Ο μάγειρας, ο κλέφτης, η γυναίκα του και ο εραστής της
Αστυνομική
Ο μικρός Νικόλας: Τι περιμένουμε για να είμαστε ευτυχισμένοι; (μεταγλωττισμένη)
Κωμωδία
Ο χειρότερος άνθρωπος στον κόσμο
Κωμωδία
Οι άποικοι
Αστυνομική
Οι ευχούληδες 3:Μαζί για μπάντα (μεταγλωττισμένη)
Περιπέτεια
Οι οργανοποιοί των Εξαρχείων
Ντοκιμαντέρ
Οι περιπέτειες του επιθεωρητή Σαν (μεταγλωττισμένη)
Κωμωδία
Οπενχάιμερ
Δράμα
Περασμένες ζωές
Δράμα
Πεσμένα φύλλα
Κωμωδία
Σκύλος & Γάτα: μια τρελή καταδίωξη (μεταγλωττισμένη)
Περιπέτεια
Στη φωτιά
Δράμα
Στο γραφείο καθηγητών
Δράμα
Στο ποταμόπλοιο
Ντοκιμαντέρ
Συνάδελφοι ηρωικοί οικοδόμοι
Ντοκιμαντέρ
Τα παιδιά του χειμώνα
Κωμωδία
Το αγόρι και ο ερωδιός
Περιπέτεια
Το αγόρι του Θεού
Δράμα
Το αλάνι
Κωμωδία
Το γεγονός
Δράμα
Το κουρδιστό πορτοκάλι
Επ. Φαντασίας
Το μπλε καφτάνι
Δράμα
Το νέο αγόρι
Φαντασίας
Το χρέος του εκτελεστή
Θρίλερ
Τρία τραγούδια για τον Λένιν
Ντοκιμαντέρ
Υπέροχες μέρες
Δράμα
Χόμπιτ: Η ερημιά του Νοσφιστή
Περιπέτεια
100 Years of Ulysses
Ντοκιμαντέρ
24th Greek French Film Festival
Κωμωδία
8ο Beyond Borders
Ντοκιμαντέρ
A Clockwork Orange
Επ. Φαντασίας
A Mystery on the Cattle Hill Express (dubbed)
Κιν. σχέδια
A.I. Artificial Intelligence
Περιπέτεια
About Dry Grasses
Δράμα
All of Us Strangers
Φαντασίας
Allonsanfan
Δράμα
Ama Gloria
Δράμα
Anatomy of a Fall
Αστυνομική
Animal
Δράμα
Anyone But You
Κωμωδία
Baghead
Τρόμου
Blackbird Blackbird Blackberry
Δράμα
Cats in the Museum (dubbed)
Περιπέτεια
Chien et chat (dubbed)
Περιπέτεια
Compartment Number 6
Δράμα
Decision to Leave
Αστυνομική
Diakos, the hero-martyr
Ιστορική
Do Not Expect Too Much from the End of the World
Κωμωδία
Dolls of Dresden
Δράμα
Dune: Part Two
Δράσης
Ennio
Ντοκιμαντέρ
Evil Does Not Exist
Δράμα
Fallen Leaves
Κωμωδία
Fellow heroic builders
Ντοκιμαντέρ
Godzilla x Kong: The New Empire
Δράσης
Holy Emy
Δράμα
Immaculate
Τρόμου
Inspector Sun & The Curse Of The Black Widow (dubbed)
Κωμωδία
Io Capitano
Δράμα
Knox Goes Away
Θρίλερ
Kung Fu Panda 4 (Dubbed)
Δράσης
Kung Fu Panda 4 (subbed)
Δράσης
L' evenement
Δράμα
La Chimera
Περιπέτεια
Le petit Nicolas: Qu'est-ce qu'on attend pour etre heureux? (dubbed)