Spotlight: Από το Πούλιτζερ… στο Όσκαρ

του Λουκά Τσουκνίδα

Έχοντας μια σειρά από, αξιόλογες στην πλειοψηφία τους αλλά χαμηλών τόνων, σκηνοθετικές απόπειρες, ο ηθοποιός-δημιουργός Τομ Μακάρθι φτάνει επιτέλους στην πηγή με ένα καλογραμμένο και εξαιρετικά καλοπαιγμένο βιογραφικό-δημοσιογραφικό θρίλερ. Η πηγή δεν είναι άλλη από τα Όσκαρ, όπου το “Spotlight”, υποψήφιο για έξι από αυτά, θα είναι πιθανότατα ο μεγάλος χαμένος. Παρ’ όλα αυτά, έχει πολλές πιθανότητες να είναι ο νικητής στην καρδιά του κοινού, όχι μόνο λόγω της κινηματογραφικής αξίας του αλλά και του καυτού, για τον απλό πολίτη, θέματός του.

Η υπόθεση
Είμαστε στο 2001, και διευθυντής της εφημερίδας Boston Globe αναλαμβάνει ο, “εισαγόμενος” απ' την Φλόριντα, Μάρτιν Μπάρον. Καθώς εξοικειώνεται με τη νέα του δουλειά και τη νέα του πόλη, αναθέτει στα μέλη της ομάδας ερευνητικού ρεπορτάζ “Spotlight” να εστιάσουν και να εμβαθύνουν σε μια σειρά υποθέσεων παιδεραστίας που μοιάζουν να έχουν συγκαλυφθεί με άκομψο τρόπο από τις καθολικές εκκλησιαστικές αρχές και την τοπική κοινωνία. Διψασμένοι για ρεπορτάζ, οι μαχητικοί δημοσιογράφοι ρίχνονται στο κυνήγι των αποκαλύψεων κόντρα σε διαπλεκόμενες δυνάμεις, αλλά και στη δική τους παραδοσιακή βοστονέζικη καθολική ανατροφή.

Η κριτική
Εδώ και αρκετά χρόνια, όχι μόνο λόγω της οικονομικής κρίσης, αλλά και των τεράστιων αλλαγών που επέφερε στο μιντιακό και διαφημιστικό τοπίο η διαρκώς μεταβαλλόμενη φύση των ψηφιακών ΜΜΕ, η αμερικάνικη ερευνητική δημοσιογραφία διάγει μια μακρά περίοδο ισχνών αγελάδων. Επειδή δεν είναι δυνατό να εκλείψει, ο μεγαλύτερος κίνδυνος ήταν και παραμένει να διεξάγεται με σοβαρές εκπτώσεις λόγω της πίεσης των μικρότερων χρόνων, του χαμηλότερου μπάτζετ και των στενότερων περιθωρίων για αποτυχία παραγωγής “ζουμερών” αποτελεσμάτων.

Η ταινία του Τομ Μακάρθι, λοιπόν, λειτουργεί και ως ξυπνητήρι για ένα κοινό που, φυσιολογικά, ενδιαφέρεται για το εντυπωσιακό αποτέλεσμα, αλλά έχει μια θολή εικόνα για τον κόπο και τον χρόνο που απαιτείται ώστε αυτό να αποτελεί χρήσιμο εργαλείο στον έλεγχο των εξουσιών και όχι δίκοπο μαχαίρι για την αξιοπιστία της ερευνητικής δημοσιογραφίας. Το “Spotlight” βιογραφεί με τρόπο προσεκτικό —δηλαδή, μη σκανδαλοθηρικό— και συνάμα συναρπαστικό μία υπόθεση που ξεκίνησε από ένα τοπικό σκάνδαλο και πυροδότησε αποκαλύψεις σε όλον τον κόσμο, κυρίως λόγω της εμπλοκής της Καθολικής Εκκλησίας η οποία, ως Οργανισμός, διαθέτει μια σχετική συνοχή και χρησιμοποιεί παρόμοιες μεθόδους και διαδικασίες σε όλη την επικράτεια επιρροής της.

Οι πρωταγωνιστές, από τον “ηθικό αυτουργό” Μάρτιν Μπάρον έως τον αρχισυντάκτη της ομάδας, Γουόλτερ Ρόμπινσον, και τους τρεις ρεπόρτερ, Μάικ Ρεζέντες, Σάσα Φάιφερ και Ματ Κάρολ, δεν παρουσιάζονται ως εν δυνάμει ήρωες με οράματα δημοσιογραφικού μεγαλείου. Είναι καθημερινοί εργάτες σε ένα έργο χρονοβόρο, με κλιμακούμενο κόστος και αμφίβολα αποτελέσματα, επίμονοι σκαφτιάδες που προσπαθούν να βρουν διαμάντια στο χώμα κάτω από το πυκνό αστικό τοπίο της σύγχρονης Βοστώνης. Τους ανθρώπους αυτούς, ζωντανεύει με τις εξαιρετικές ερμηνείες του το καταπληκτικό καστ του Μακάρθι: ο Λιβ Σράιμπερ ως Μπάρον, ο Μάικλ Κίτον ως Ρόμπινσον, ο Μπράιαν ντ' Άρσι Τζέιμς ως Κάρολ και οι δύο προτεινόμενοι για Όσκαρ —το αξίζουν από κάθε άποψη— Μαρκ Ράφαλο και Ρέιτσελ Μακάνταμς.

Ο σκηνοθέτης και συν-σεναριογράφος —αναγνωρίζοντας ίσως ότι το κοινό χρειάζεται διαρκή εκπαίδευση— μας συστήνει πρώτα τους υποψήφιους ήρωές μας, ύστερα τη φύση της δουλειάς τους και, σταδιακά, περνά στην ενασχόλησή τους με τη συγκεκριμένη υπόθεση, ξεδιπλώνοντας με κομβικά σημεία και συναντήσεις όλες τις δυσκολίες, τις επιπλοκές, αλλά τις ενδείξεις ότι πρόκειται για κάτι μεγάλο, μεγαλύτερο απ' την τοπική κοινότητα και όποια αφοσίωση μπορεί να νιώθει αυτή —και οι ήρωες ως ενεργά μέλη της— στην Καθολική Εκκλησία και την πίστη της, κατ' επέκταση. Χωρίς μεγαλοστομίες, με σεβασμό στην αμφιλεγόμενη φύση της δημοσιογραφικής δουλειάς, τις αντιφάσεις και τις παγίδες της, μας βάζει στην ψυχή της έρευνας χωρίς να εκμηδενίσει την απόσταση του κοινού από εκείνον που αναλαμβάνει την ευθύνη μιας αποκάλυψης. Ξέρουμε την κατάληξη, κι όμως αγωνιούμε για την έκβαση των προσπαθειών της ομάδας. Δεν μπαίνουμε στη θέση τους, αισθανόμαστε όμως ότι μας εκπροσωπούν και θέλουμε να το κάνουν καλά.

Αν και δε θυμίζει σε πολλά το μέσο θρίλερ “δημοσιογραφικών αποκαλύψεων”, το “Spotlight” διαθέτει και στοιχεία αγωνίας και την κλειστοφοβική ατμόσφαιρα εκείνη, όπου η δράση περιορίζεται μεταξύ λίγων τοποθεσιών και ο χρόνος τρέχει αμείλικτος με διακύβευμα ολόκληρη την προσπάθεια των ηρώων. Διαθέτει επίσης και τους δευτερεύοντες ήρωες, τον δικηγόρο που εμμονικά σκαλίζει την υπόθεση πολύ πριν πάρουν μυρωδιά οι ρεπόρτερ, αλλά και τα θύματα που επέλεξαν να μη σιωπήσουν με αντάλλαγμα την ησυχία τους ή κάποιο χρηματικό ποσό, περιμένοντας με περίσσια υπομονή την κοινωνία και τους θεσμούς να ευαισθητοποιηθούν από τα μη-αναστρέψιμα τραύματά τους.

Το “Spotlight” είναι μια πολύ καλή ταινία, η δικαίωση ενός δημιουργού που ξεκίνησε με πολλές υποσχέσεις, πέρασε με κρότο τις δημιουργικές λακκούβες του, ώσπου βρήκε το κατάλληλο θέμα για το βραδύκαυστο, μα δυνητικά διαπεραστικό στιλ του.

Βγαίνουν ακόμη:
Το κροατικό δράμα “The High Sun”, η περιπέτεια φαντασίας “Gods of Egypt”, η κωμωδία “Grimsby”, η ταινία τρόμου “The Forest” και “Το Ξύπνημα της Άνοιξης” του Κωνσταντίνου Γιάνναρη.

Όλες οι Ταινίες