«Βλάσφημο» σινεμά: Οι αφορισμένες ταινίες

του Νικόλα Γεωργιακώδη

Σεπτέμβριος 2012. Ένα 14λεπτο trailer από την ταινία «Innocence of Muslims», στην οποία ο Μωάμεθ εμφανίζεται μπεκρής, πέφτουλας και… παιδόφιλος πυροδοτεί πρωτοφανείς αντιδράσεις από φανατικούς Μουσουλμάνους στην Αίγυπτο, την Υεμένη και την Λιβύη. Στην Λιβύη μάλιστα, ο πρέσβης των ΗΠΑ και τρία ακόμα άτομα σκοτώνονται κατά την διάρκεια επίθεσης στην Αμερικάνικη Πρεσβεία. Αμέσως ο Τύπος των Δυτικών χωρών σπεύδει να μιλήσει για «φανατικούς και αιμοσταγείς Μουσουλμάνους» . Η αλήθεια είναι όμως, πως ο φανατισμός και οι υπερβολικές αντιδράσεις δεν αποτελούν ξεχωριστό προνόμιο των μουσουλμάνων.

Στην ιστορία της έβδομης τέχνης δεν είναι λίγες οι ταινίες που προκάλεσαν την οργή θρησκευτικών και παραθρησκευτικών οργανώσεων, της Εκκλησίας ακόμα και του ίδιου του… Πάπα. Χαρακτηρίστηκαν «βλάσφημες», «χυδαίες» και απαγορεύτηκαν σε αρκετές χώρες για το προκλητικό τους περιεχόμενο. Δείτε παρακάτω μερικά από τα χαρακτηριστικότερα παραδείγματα του «βλάσφημου» κινηματογράφου των τελευταίων δεκαετιών.

The Devils (1971)
Η ταινία του Ken Russel παραμένει μέχρι σήμερα ένα ξεκάθαρα προβοκατόρικο και απολύτως γκροτέσκο δημιούργημα πάνω στην θρησκευτική υστερία. Οι «Δαιμονισμένες» παρακολουθούν τις πολλαπλές ψυχοσεξουαλικές ακρότητες που ξεσπούν σε ένα γαλλικό μοναστήρι του 17ου αιώνα, όταν οι καταπιεσμένες καλόγριες καταλαμβάνονται από τον Σατανά. Γυμνές επιτίθενται σεξουαλικά σε ένα άγαλμα του Ιησού, ενώ η πρωταγωνίστρια Vanessa Redgrave εμφανίζεται σε μια σκηνή να αυνανίζεται με τον απανθρακωμένο μηρό του ιερέα, τον οποίο υποδύεται ο Oliver Reed. Η Ιταλική Καθολική εκκλησία ήρθε σε ρήξη με τον δημιουργό της ταινίας, Ken Russell, απαγορεύοντας επίσης την είσοδο των πρωταγωνιστών στην χώρα, ενώ η ταινία απαγορεύτηκε στην Φιλανδία και την Ιρλανδία.

The Exorcist (1973)
Η σοκαριστική (ακόμα και σήμερα) ταινία τρόμου του William Friedkin, περιγράφει τον δαιμονισμό ενός 13χρονου κοριτσιού και την προσπάθεια της μητέρας της, σε συνεργασία με την Καθολική Εκκλησία, να την σώσει. Η σκηνές όπου η δαιμονισμένη Regan κάνει εμετό πάνω στο πετραχήλι του εξορκιστή ιερέα και καρφώνει επανειλημμένα τον σταυρό στο αιδοίο της, θεωρήθηκαν πως «κλόνισαν» την πίστη του κόσμου, με αποτέλεσμα η ταινία να μην προβληθεί στην Αγγλία, τη Μαλαισία και τη Σιγκαπούρη. Η ταινία παρ’ όλα αυτά προτάθηκε για δέκα Όσκαρ από τα οποία κέρδισε τα δύο, Καλύτερου Ήχου και Σεναρίου.

Life Of Brian (1979)
Απορίας άξιο πως η ξεκαρδιστική αυτή κωμωδία των Monty Python, χαρακτηρίστηκε βλάσφημη, από την στιγμή που ο Ιησούς εμφανίζεται μόνο στην… αρχή και όλη η υπόθεση αφορά τον Brian Cohen, ο οποίος είχε την τύχη (ή την ατυχία) να γεννηθεί σε μια φάτνη ακριβώς δίπλα σε αυτή που γεννήθηκε ο Χριστός και όλοι να πιστεύουν ότι είναι ο νέος Μεσίας. Όπως και να ‘ χει, η Εκκλησία δεν έδειξε να συμμερίζεται το χιούμορ του βρετανικού θιάσου και αφόρισε την ταινία, η οποία απαγορεύτηκε σε Νορβηγία, Σιγκαπούρη και Ιρλανδία. Προσπαθώντας να εκμεταλλευτούν την… απαγόρευσή της, οι Python πρόσθεσαν την λεζάντα «Τόσο αστεία που απαγορεύτηκε στη Νορβηγία», ενώ δεν δίστασαν να συμμετέχουν σε τηλεοπτικό debate με τον Επίσκοπο του Southwark και τον θρήσκο κριτικό κινηματογράφου Malcolm Muggeridge (δείτε το εδώ). Οι Python πάντως φαίνεται πως γέλασαν τελευταίοι, αφού στην Τελετή Έναρξης των Ολυμπιακών του 2012, το μέλος τους Eric Idle τραγούδησε επί σκηνής (και όχι πάνω στον σταυρό) το “Always Look on the Bright Side of Life.”

Ο τελευταίος Πειρασμός (1988)
Η κινηματογραφική μεταφορά ενός μυθιστορήματος του Καζαντζάκη, το οποίο εξετάζει τη ζωή του Ιησού από μία δική του, έντονα ανθρώπινη σκοπιά, παρουσιάζοντας τον Χριστό να παλεύει μέχρι και την τελευταία στιγμή με ανθρώπινους δαίμονες, όπως οι πειρασμοί της σάρκας, ο φόβος, ο θυμός, και η αλαζονεία δεν μπορούσε να μη προκαλέσει αντιδράσεις. Όσοι πρόλαβαν την πρεμιέρα της ταινίας στις ελληνικές αίθουσες το 1988, θα θυμούνται τις διαδηλώσεις «θρήσκων» και τις προσπάθειές τους να σταματήσουν με κάθε τρόπο την προβολή της.

Μάλιστα, για χάρη της ταινίας ο ίδιος ο Γέροντας Παΐσιος κατέβηκε σε συγκέντρωση διαμαρτυρίας, ενώ μερικά χρόνια αργότερα είχε πει: «Το έχουν παρακάνει. Είχαν κάνει μήνυση ότι η ταινία προσβάλει την θρησκεία και οι εισαγγελείς είπαν: «Δεν είναι τίποτε!Τέτοιες βλασφημίες δεν ακούσθηκαν ποτέ! Για μας η διαμαρτυρία για την βλάσφημη εκείνη ταινία ήταν ομολογία πίστεως». Η ταινία του Scorsese απαγορεύτηκε στη Χιλή, τις Φιλιππίνες και τη Ν. Αφρική, ενώ μια παραθρησκευτική οργάνωση προσφέρθηκε να αγοράσει όλες τις κόπιες από την Universal και να τις… θάψει.

Hail Mary (1985)
Πόσο βλάσφημη ήταν η ταινία του Jean-Luc Godard; Τόσο που προκάλεσε την οργή του ίδιου του… Πάπα Ιωάννη Παύλου Β’, ο οποίος την αφόρισε δημόσια, λέγοντας πως «πληγώνει βαθιά τα θρησκευτικά αισθήματα των πιστών». Πρόκειται για μια μοντέρνα μεταφορά της ιστορίας της παρθενογένεσης της Μαρίας, στην οποία ένα νεαρό κορίτσι το οποίο δουλεύει σε βενζινάδικο πληροφορείται από τον θείο της Γαβριήλ ότι θα γεννήσει τον υιό του Θεού. Οι γυμνές σκηνές της ταινίας εξόργισαν δεκάδες θρησκευτικές οργανώσεις και οδήγησαν στο να απαγορευθεί στην Αργεντινή. Στην προβολή της μάλιστα στο Φεστιβάλ των Κανών, ο σκηνοθέτης δέχτηκε μια… τούρτα στο πρόσωπο από διαδηλώτρια.

Dogma (1999)
Όταν σε μια ταινία ο Ben Affleck και ο Mat Damon υποδύονται δύο έκπτωτους Αγγέλους που κάνουν τα πάντα για να επιστρέψουν στον παράδεισο, ο Chris Rock εμφανίζεται στον ρόλο ενός…. 13ου Απόστολου και η τραγουδίστρια Alanis Morissette παίζει τον ρόλο του Θεού, τότε οι αντιδράσεις είναι κάτι παραπάνω από εγγυημένες. Ο σκηνοθέτης του έργου Kevin Smith έλαβε εκείνη τη χρονιά παραπάνω από 100.000 απειλές για την ζωή του μέσω mail, η Καθολική Εκκλησία κατηγόρησε δημόσια τις εταιρείες διανομής Disney(!) και Miramax ως αντι-καθολικές αναγκάζοντας εν τέλει τη Disney να πουλήσει τα δικαιώματα της ταινίας στην Lionsgate για να «καθαρίσει» το όνομά της. Όταν η ταινία προβλήθηκε στο Φεστιβάλ του Τορόντο, ο σκηνοθέτης απευθυνόμενος στο κοινό δήλωσε: «Είμαστε σήμερα όλοι εδώ και μέχρι στιγμής κανένας κεραυνός δεν έχει χτυπήσει το κτίριο. Οπότε φαντάζομαι πως ο Κύριος δεν έχει κανένα πρόβλημα».

The Da Vinci Code (2006)
Αν κάτι έκανε την ταινία βλάσφημη (πέρα από το κούρεμα του Tom Hanks) αυτό ήταν πως βασίστηκε στο ήδη βλάσφημο best - seller του Dan Brown, το οποίο περιγράφει μια πλεκτάνη δύο χιλιάδων χρόνων από την Καθολική Εκκλησία η οποία ήθελε να συγκαλύψει το γεγονός ότι ο Ιησούς είχε παντρευτεί την Μαρία Μαγδαληνή. Η ταινία του Ron Howard απαγορεύτηκε σε αρκετές χώρες, συμπεριλαμβανομένου του Πακιστάν και των Φιλιππίνων, όπου μάλιστα χαρακτηρίστηκε ως «η πιο βλάσφημη και πορνογραφική ταινία όλων των εποχών».