The Source: Η Λυσιστράτη στο Μαγκρέμπ

του Λουκά Τσουκνίδα

Ένας ρουμάνος δημιουργός με εβραϊκό αίμα, αλλά με γαλλική υπηκοότητα και κινηματογραφική παιδεία, επιστρέφει με την ιστορία μιας μικρής δίκαιης εξέγερσης σ' έναν εξωτικό τόπο, το κωμικό όσο και μελοδραματικό, “The Source”. Βασικά, οι γυναίκες ενός μικρού χωριού στη Βορειοαφρικάνικη περιοχή του Μαγκρέμπ αποφασίζουν ν' απέχουν απ' τον έρωτα μέχρι οι άντρες να φέρουν το τρεχούμενο νερό πιο κοντά στα σπίτια τους, με ποικίλα αποτελέσματα για την καθημερινότητα και τις προσωπικές τους σχέσεις.

Διατηρώντας έναν ψυχαγωγικό χαρακτήρα με πολλά γνώριμα αφηγηματικά κλισέ και προφανή μηνύματα, ο Ράντου Μιχαϊλεάνου μας φέρνει κοντά στους ανθρώπους του χωριού και μας συστήνει στις ιδιαιτερότητες μιας ντόπιας φυλετικής ταυτότητας που έχει καπελωθεί απ' την κυρίαρχη μουσουλμανική.

Η Υπόθεση

Η Λεϊλά είναι η ξενόφερτη νύφη, η κοπέλα που ερωτεύτηκε και έφερε μαζί του ο δάσκαλος Σάμι, γέννημα θρέμμα του χωριού και ο πλέον ανοιχτόμυαλος των κατοίκων του. Αν και ξένη όμως, η Λεϊλά δε διστάζει να αναταράξει τα νερά του χωριού διαμαρτυρόμενη για το γεγονός ότι οι γυναίκες είναι αναγκασμένες να σκαρφαλώνουν στα κατσάβραχα για να φέρουν νερό απ' την πηγή, ενώ οι άντρες λιώνουν στο καφενείο. Μαζί με τη μαμή του χωριού, τη σοφή γερόντισα Καραμπίνα, οργανώνουν τις γυναίκες σε διαμαρτυρία και αποχή από τον έρωτα εωσότου οι άντρες αναλάβουν τις ευθύνες τους. Κι ενώ η ανδρική ερμηνεία του κορανίου συγκρούεται με τις φυλετικές παραδόσεις προκαλώντας σύγχυση, η Λεϊλά ανοίγει νέα μέτωπα περιπλέκοντας κι άλλο την απλή ζωή της στο ήσυχο απομονωμένο χωριουδάκι...

Η Κριτική

Προφανώς αντλώντας υλικό απ' τη Λυσιστράτη του Αριστοφάνη, ο Μιχαϊλεάνου επιχειρεί να μπλέξει την κωμωδία με το οικογενειακό μελόδραμα και την λαϊκή ηθογραφία, τοποθετώντας την ιστορία του σ' έναν τόπο όπου μια τέτοια κίνηση θα μπορούσε ακόμη να έχει νόημα, αλλά και ένα απτό αποτέλεσμα.

Για τις γυναίκες του μικρού χωριού, η δουλειά δεν ήταν ποτέ λίγη ούτε εύκολη και οι προσωπικές συζυγικές στιγμές, όπου παραμένουν θερμές, δεν είναι αμελητέα παρηγοριά. Οπότε το διακύβευμα για 'κείνες δεν είναι μικρότερο απ' ότι για τους άντρες τους, που νιώθουν ξαφνικά σα να τους κλέβουν κάποιο θεόσταλτο δικαίωμά τους, απόρροια της μουσουλμανικής επιρροής και ενός εγωισμού πληγωμένου απ' την ανεργία και την ξηρασία που μαστίζει τον τόπο τους. Σ' αυτή την επίκληση στο θεϊκό νόμο που υποτίθεται πως θέλει τον άντρα κυρίαρχο, οι γυναίκες αντιτάσσουν τα παραδοσιακά τραγούδια της φυλής, βγαλμένα από την εποχή που οι άντρες ήταν πολεμιστές και οι ρόλοι ήταν πιο διακριτοί και πιο δικαιολογημένοι.

Πίσω απ' αυτή την επικοινωνιακή μάχη, αναδύονται οι προσωπικές ιστορίες των ανθρώπων του χωριού που σταδιακά ταιριάζουν στη μεγαλύτερη εικόνα μιας κοινωνίας σε σύγχυση, αλλά και σε μια επιβεβλημένη χρόνια στασιμότητα.

Οι χαρακτήρες της ταινίας είναι στερεοτυπικοί: η χειραφετημένη κοπέλα που πρέπει, ως νύφη σε καινούργιο περιβάλλον, να διεκδικήσει και να κερδίσει τα δικαιώματά της από την αρχή, ο νέος του χωριού που επιστρέφει μορφωμένος και μετριοπαθής πυροδοτώντας τις δικές του εσωτερικές συγκρούσεις, η μαμή που αδικήθηκε νέα για να χειραφετηθεί στα γεράματα, η πικρόχολη πεθερά που δεν έχει ξεπεράσει το δικό της νεανικό προσωπικό δράμα, ο ιμάμης που έχει επαναπαυθεί σε μια βολική σχέση με τους πιστούς του και τις ερμηνείες τους πάνω στην πίστη, η έφηβη που ονειρεύεται τη μόρφωση και έρωτες σαν κι αυτούς που βλέπει στην τηλεόραση, ο νέος που άφησε το σχολείο, έμεινε πίσω και προσαρμόστηκε στο ρόλο που του έδωσαν, ο δημοσιογράφος που βλέπει και ακούει μόνο όσα δεν είναι επικίνδυνα και ο νέος που έφυγε για να γίνει εργάτης και γύρισε υπάλληλος των μουλάδων.

Όλοι μαζί όμως, με τη συμβολή των εξαιρετικών ερμηνειών από όλο το καστ, συνθέτουν ένα οικείο μωσαϊκό ανθρώπων που συμβιώνουν και εξαρτώνται ο ένας απ' τον άλλον μέσα στο πλαίσιο της μικροκοινωνίας τους, το οποίο ο Μιχαϊλεάνου δεν παρουσιάζει σαν κάτι εξωτικό, ούτε σαν κάτι εξαιρετικά μακρινό. Ό,τι είναι η θέση της γυναίκας για 'κείνους ή η διαστρέβλωση του κώδικα που κληρονόμησαν απ' τους προπαππούδες τους, μπορεί να είναι για μας ένα άλλο βήμα που δεν έχουμε κάνει ακόμη προς μια κοινωνία ισότιμων ανθρώπων ή μια κοινωνία απεξαρτημένη από ιδεοληψίες και ερμηνείες που διαστρεβλώνουν τις ιδέες και ισχυροποιούν τους ισχυρούς. Η επιμονή του στην ανάδειξη των διαφορών της φυλετικής, ανιμιστικής ταυτότητας με τη μουσουλμανική, μονοθεϊστική δίνει έξτρα βαρύτητα σε ένα, κατά τ' άλλα, πολύ προφανές μήνυμα.

Το “The Source” είναι μια καλή ταινία που, αν και διαθέτει μια προβλέψιμη κεντρική πλοκή, όσα συμβαίνουν επιμέρους κρατούν ζεστό το ενδιαφέρον για τους ήρωες και την κατάληξή τους.

Βγαίνουν ακόμη:
- Η μέτρια περιπέτεια δράσης “Contraband” του Μπαλτάσαρ Κορμάκουρ, το βιογραφικό δράμα της Μαντόνα “W.E.”, η κωμωδία “Friends With Kids”, η μουσική ταινία “White White World” του Όλεγκ Νόβκοβιτς, η ταινία επιστημονικής φαντασίας “Journey 2: The Mysterious Island”, τα “Κωλόπαιδα” του Στέλιου Καμμίτση, το ντοκιμαντέρ “Πρώτη Ύλη” του Χρήστου Καρακέπελη και η ταινία κινουμένων σχεδίων “Beauty and the Beast”.

Όλες οι Ταινίες