Take Shelter: Ένα μικρό αριστούργημα για τις κρίσεις

του Λουκά Τσουκνίδα
 
Μετά από το υποτιμημένο του ντεμπούτο με το εξαιρετικό “Shotgun Stories”, ο Τζεφ Νίκολς επιστρέφει με ακόμη μία βραδύκαυστη βόμβα, το ήδη πολυσυζητημένο “Take Shelter”. Με τον απίθανο Μάικλ Σάνον και πάλι στον πρωταγωνιστικό ρόλο, μας μεταφέρει στην καρδιά ενός σύγχρονου προβλήματος που ταλανίζει τις ορδές των μεσοαστών της Δύσης και δεν πρόκειται να λυθεί σύντομα. Και το κάνει, όπως και στην προηγούμενη ταινία του, αργά, μεθοδικά και αποτελεσματικά πριν έρθει το τέλος και μας σφαλιαρίσει ανελέητα με τη σκληρή αλήθεια, έχοντας παραδώσει συγχρόνως το δεύτερο αριστούργημά του.

Η υπόθεση

Ο Κέρτις είναι ένας 35χρονος εργάτης με μια ήρεμη οικογενειακή ζωή, μια πανέμορφη σύζυγο που τον στηρίζει και μια αξιαγάπητη κορούλα. Σύμφωνα με τον μέθυσο συνεργάτη και φίλο του, ο Κέρτις έχει μια καλή ζωή κι αυτό είναι το καλύτερο που μπορεί κανείς να πει σε έναν άντρα. Παρ' όλ' αυτά, κάτι τον τρώει και μια σειρά από φοβίες, αγχώδεις διαταραχές και κρίσεις πανικού αναστατώνουν τη ζωή του και τον ωθούν προς την κατασκευή ενός καταφυγίου για τη μεγάλη θύελλα που νιώθει να έρχεται. Το ιστορικό του κάνει τον ίδιο να φοβάται ότι τρελαίνεται, το σχέδιό του κάνει τους υπόλοιπους να συναινούν σ' αυτό. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η μεγάλη θύελλα κάποτε θα 'ρθει και κανείς δεν είναι έτοιμος γι' αυτήν...



Η κριτική

Ο ήρωας του Νίκολς καταρρέει υπό την πίεση των φόβων του κι ενός άγχους που μοιάζει παράλογο. Όσο ο δημιουργός του μας τον συστήνει κι αποκαλύπτει περισσότερα γι' αυτόν, τόσο ανακαλύπτουμε φοβίες που δε χρειάζεται να είναι κανείς ψυχίατρος για να αντιληφθεί πού εδράζουν.

Η μητέρα του ζει ως έγκλειστη λόγω μιας σοβαρής ψυχικής ασθένειας από τότε που ο Κέρτις ήταν 12. Τον μεγάλωσε ο πατέρας του ο οποίος πέθανε πρόσφατα, ενώ με τον κατά πολύ μεγαλύτερο αδερφό του δεν έχει ουσιαστικές σχέσεις κι ο κολλητός του είναι ένας μίζερος μπεκρής. Είναι μόνος του, προστάτης μιας γυναίκας που τον αγαπά και μιας κωφάλαλης κορούλας που τον χρειάζεται ακόμη πιο πολύ. Παράλληλα, ο κόσμος γύρω του καταρρέει κάτω απ' το βάρος μιας θύελλας που όλοι λένε πως δεν έχει ακόμη χτυπήσει στη χειρότερη μορφή της. Στα 35 του, είναι κάπως νωρίς για κλιμακτήριο, όχι όμως και για ένα βαρβάτο νευρικό κλονισμό.

Ο Νίκολς δίνει πολύ χρόνο στον ήρωά του κι ελάχιστο, μόνο τον απολύτως απαραίτητο, στους υπόλοιπους χαρακτήρες της ταινίας, ακόμη και στη σύζυγό του. Τον αφήνει να παλινδρομεί μεταξύ λογικής και παράνοιας, ελέγχου και πανικού, πείσματος και εμμονής. Ποτέ δεν ξεκαθαρίζεται γιατί ο Κέρτις καταρρέει και κατά πόσο οι λόγοι είναι βιολογικοί ή καθαρά ψυχολογικοί. Οι άνθρωποι κοιτούν πάντα τα συμπτώματα και πώς θα προστατευτούν από αυτά, αφήνοντας τις αιτίες ανεξερεύνητες. Τρέχουν μακριά απ' τους ανεμοστρόβιλους για να ξεφύγουν κι απομακρύνονται έτσι ακόμη πιο πολύ απ' το σημείο όπου αυτοί γεννήθηκαν.

Εξαιρετικός στον κεντρικό ρόλο ο Μάικλ Σάνον, χωρίς να αποκλίνει απ' το γνώριμο πια ύφος του, αποδεικνύεται ο μεγαλύτερος σύμμαχος του Νίκολς προς μια πιστευτή απόδοση της αλληγορίας του. Ο Κέρτις του είναι εμφανώς ικανός, όλοι το βλέπουν εκτός από εκείνον, αναμφισβήτητα σωστός οικογενειάρχης, καλός πατέρας και εξαιρετικά συνειδητοποιημένος σχετικά με τα πρώτα στάδια της κατάστασής του. Δεν προκαλεί τον οίκτο, ούτε καν όταν βυθίζεται ολοκληρωτικά στην ψευδαίσθησή του κατά τη διάρκεια μιας μικροθύελλας που του δίνει την ευκαιρία να δοκιμάσει το καταφύγιό του. Δε δείχνει για άνθρωπος που τρελαίνεται πέραν επιστροφής. Μεταφέρει τον αόριστο φόβο του σε κάτι πιο χειροπιαστό, άρα και αντιμετωπίσιμο, κάτι που μπορούν όλοι ν' αντιληφθούν ως σοβαρό κίνδυνο, μια έντονη, καταστροφική θύελλα. Γιατί, όμως, δεν το κάνουν;

Το “Take Shelter” είναι μία από τις καλύτερες ταινίες που θα δούμε φέτος. Δείτε το οπωσδήποτε κι αναρωτηθείτε πόσοι γύρω σας βρίσκονται στο χείλος μιας τέτοιας κατάστασης αυτήν την εποχή. Εγώ πάντως, κάποτε ήξερα κάποιον που έφτιαξε πυρηνικό καταφύγιο. Ήταν οικογενειάρχης, εργαζόμενος και δε θύμιζε σε τίποτα σχιζοφρενή.

Βγαίνουν ακόμη:

- Το κουραστικό και κακογραμμένο, σαν παλιομοδίτικο καρτούν, “MI4: Ghost Protocol” με τον τουμπανιασμένο Τομ Κρουζ ορεξάτο αλλά λίγο, η χλιαρή κωμωδία “The Change-Up” με τους καυτούς Ράιαν Ρέινολντς και Τζέισον Μπέιτμαν, το αδιάφορο δράμα “Margin Call” με θέμα τη γουόλ-στριτ και το ξεκίνημα της κατρακύλας.
- Το “Michael”, ένα φλύαρο, επιφανειακό πορτραίτο ενός απαγωγέα-παιδόφιλου, η παιδική χριστουγεννιάτικη ταινία “Alvin and the Chipmunks: Chip-Wrecked” και, σε επανέκδοση, το ντοκιμαντέρ “The Road to God Knows Where (1990)” για τον Νικ Κέιβ και τη μπάντα του και “Η όπερα της Πεντάρας (1931)” του Γκεόργκ Βίλελμ Παμπστ.