Outside the Law: Οικογενειακό δράμα εξ Ανατολής

του Λουκά Τσουκνίδα

Το “Outside the Law”, αν και γαλλική παραγωγή, είναι η ταινία που εκπροσώπησε την Αλγερία στην ξενόγλωσση πεντάδα των τελευταίων βραβείων Όσκαρ. Ο Ρασίντ Μπουχάρεμπ, έμπειρος στις επικές αφηγήσεις (Indigenes, 2006), καταθέτει τη δική του εκδοχή της, επιτυχούς τελικά, μάχης των συμπατριωτών του για την αποτίναξη του γαλλικού αποικιοκρατικού ζυγού μέσα απ' την ιστορία τριών αδερφών, δεμένων, αλλά διαφορετικών μεταξύ τους. Το αποτέλεσμα είναι μια καλογυρισμένη συρραφή από αφηγηματικά κλισέ, ευχάριστη αν και μακρόσυρτη, αρκετά επιφανειακή όμως, ως ετεροχρονισμένη ματιά στα γεγονότα που αναπαριστά.

Η υπόθεση
Μέσα στον αναβρασμό της αλγερινής εξέγερσης, τρία αδέρφια, ο Σαΐντ (Ζαμέλ Ντεμπούζ), ο Αμπντελκαντέρ (Σαμί Μπουαζιλά) κι ο Μεσαούντ (Ροσντί Ζεμ) αναγκάζονται να χωριστούν επ' αόριστον. Ο πρώτος, μικρότερος και μονόχειρ, μένει πίσω στο πατρικό με τη μάνα τους. Ο δεύτερος, ιδεολόγος κι επαναστάτης, φυλακίζεται μαζί με τους ομοιδεάτες του. Ο τρίτος, ήδη στρατευμένος, φεύγει για την Ινδοκίνα, εκεί όπου η Γαλλία πασχίζει να κλείσει άλλο ένα αποικιακό μέτωπο.

Παρακολουθούμε την ιστορία τους απ' το σημείο που ο Σαΐντ αποφασίζει να πάρει τη μάνα του και να φύγουν στο Παρίσι, όπου θεωρεί ότι έχουν μεγαλύτερες ελπίδες να επιβιώσουν, αλλά και να ενωθούν ξανά ως οικογένεια. Στην παραγκούπολη που ζουν οι βορειοαφρικανοί, ο Σαΐντ, οξυδερκής και τυχοδιώκτης, βρίσκει αμέσως τον τρόπο να βγάλει γρήγορα λεφτά μακριά απ' τη μιζέρια του εργοστασίου που θρέφει, και σκοτώνει μαζί, το γκέτο. Ξεκινά ως νταβάς και σιγά σιγά αποκτά δικό του καμπαρέ και μια θέση μικροπαράγοντα στη διοργάνωση αγώνων πυγμαχίας και τον σχετικό τζόγο.

Εντωμεταξύ, ο Αμπντελκαντέρ βγαίνει απ' τη φυλακή πιο διαβασμένος και πιο αποφασισμένος από ποτέ να υπηρετήσει με τη ζωή του τη μάχη για την ανεξαρτησία, αυτή τη φορά στο Παρίσι, στο στόμα του λύκου. Ο Μεσαούντ επιστρέφει κι αυτός, μουδιασμένος απ' τους θανάτους που είδε και προκάλεσε ως μέλος της αποικιοκρατικής πλευράς στην άλλη άκρη του κόσμου, εμπνευσμένος όμως απ' τη νίκη των ντόπιων σε βάρος του στρατού που υπηρέτησε με το στανιό. Γρήγορα γρήγορα γίνεται το δεξί χέρι του Αμπντελκαντέρ, ο άνθρωπος που εφαρμόζει με τα ίδια του τα χέρια τον υπόγειο νόμο της επανάστασης σε όσους μπαίνουν εμπόδιο. Ο Σαΐντ έχει ήδη περάσει στην άλλη πλευρά, ντροπιάζει την οικογένεια και την ιδέα που υπηρετούν οι άλλοι δύο, τα λεφτά του όμως είναι παραπάνω από ευπρόσδεκτα. Αν κι έχει διαχωρίσει τη θέση του κι έχει απειληθεί γι' αυτό απ' τον ίδιο του τον αδερφό, το αίμα δε γίνεται νερό κι έτσι κάποια στιγμή ο ένας καλείται να προστατέψει τον άλλον, ασχέτως ιδεών ή συμφερόντων...

Η κριτική
Χωρίς αμφιβολία, ο Μπουχάρεμπ ξέρει να γυρίζει μια καλή ταινία και ν' αφηγείται μια ιστορία με συνοχή και αμιγώς κινηματογραφική οπτική, αποδεικνύεται κάθε φορά ένας άριστος γνώστης της ιστορίας και της γλώσσας του συγκεκριμένου μέσου. Το οικογενειακό έπος του, η ιστορία των τριών αδερφών ως παραβολή των εσωτερικών συγκρούσεων σε μια δίκαιη, το δίχως άλλο, και αναπόφευκτη εξέγερση, είναι καλογραμμένο και εξαιρετικά ισορροπημένο όσον αφορά τους τρεις κεντρικούς χαρακτήρες.

Ο Σαΐντ, ο Αμπντελκαντέρ και ο Μεσαούντ, φτάνουν στο ίδιο σημείο από τρεις διαφορετικούς δρόμους, κάτι που καταδεικνύει και εμπεδώνει την αδιαμφισβήτητη αλήθεια, ότι όταν ο σκοπός είναι τόσο εξόφθαλμα δίκαιος, παραμένει αναλλοίωτος από πρόσωπα και καταστάσεις. Υπερισχύει ακόμη κι αν χρειαστεί να περιμένει υπομονετικά τη φυσική παρακμή των παραγόντων, εσωτερικών και εξωτερικών, που καθυστερούν τη δικαίωσή του και μαγνητίζει πάντες ενδιαφερόμενους προς την επίτευξη ή την αποτροπή του (όταν πρόκειται για χαρακτήρες της άλλης πλευράς).

Απλώς, τα τρία αδέρφια του Μπουχάρεμπ είναι προσωποποιήσεις τριών πολυχρησιμοποιημένων στερεοτύπων, του διανοούμενου, του στρατιώτη και του τυχοδιώκτη. Είναι πιστευτές και εξαιρετικά ερμηνευμένες, αλλά απογυμνώνουν το σενάριο από οποιαδήποτε έκπληξη και υπονομεύουν το μήνυμα της παραβολής που έχει χτιστεί επάνω τους.

Η εξέλιξή τους και των μεταξύ τους σχέσεων μέσα στο πλαίσιο της επανάστασης που δείχνει να υπερισχύει των αντιπάλων της, μοιάζει αποκομμένη απ' τα πραγματικά γεγονότα όσο περισσότερο οι τρεις τους ταυτίζονται με όσα καλά και όσα στραβά περικλείει η δράση του Απελευθερωτικού Μετώπου. Συνεπώς, οι γύρω τους χαρακτήρες γίνονται διεκπεραιωτικοί, ανίκανοι να επηρεάσουν την έκβαση της περιπέτειάς τους, όπως και την αναπόφευκτη εδραίωση της αλγερινής ανεξαρτησίας, η οποία συνθλίβει τελικά κάτω απ' το βάρος της την προσωπική ιστορία που μόλις παρακολουθήσαμε.

Ο Ντεμπούζ, ο Ζεμ κι ο Μπουαζιλά κάνουν εξαιρετική δουλειά ακόμη μια φορά, δίνοντας ζωή στους χάρτινους ήρωές τους και βγάζοντας το καλύτερο δυνατό απ' τις λίγες ευκαιρίες που μας δίνει το σενάριο να τους γνωρίσουμε πιο ουσιαστικά, μεταξύ δράσης και συναισθηματικά φορτισμένων συγκρούσεων. Εξαιρετική και η φωτογραφία, το μοντάζ και η μουσική, συνεισφέρουν σε μια άψογη αφήγηση με υπέροχα δοσμένη την ατμόσφαιρα της εποχής.

Το “Outside the Law” είναι ένα καλό, αν και προβλέψιμο, οικογενειακό δράμα, που θα ήθελε, χωρίς επιτυχία, να είναι κάτι παραπάνω.

Βγαίνουν ακόμη:
- Το κουραστικό και υπερφορτωμένο “Miral” του Τζούλιαν Σνάμπελ γύρω απ' το ατέρμονο δράμα της Παλαιστίνης, το δραματικό “The Children of Diyarbakir”, το θρίλερ “Incidious” και η κομεντί “Something Borrowed”.

Όλες οι Ταινίες