Precious: (Και) ο δρόμος της συγκίνησης οδηγεί στα Όσκαρ

του Λουκά Τσουκνίδα

Η Γκάμπι Σιντιμπέ δεν είχε παίξει ποτέ της στο σινεμά, πόσο μάλλον ως πρωταγωνίστρια. Η υπέρβαρη χαμογελαστή φοιτήτρια, όμως, επιλέχθηκε ανάμεσα σε χιλιάδες απ' τον Λι Ντάνιελς για να ενσαρκώσει το ρόλο της Πρέσιους στην ομώνυμη ταινία, ένα ρόλο που απαιτούσε να γίνει η Σιντιμπέ όλα όσα δεν ήταν, πλην της σιλουέτας της. Μια φιγούρα καταδικασμένη, χτυπημένη αλλεπάλληλα απ' τη μοίρα, έρμαιο σε λαμπερές φαντασιώσεις, μα, συγχρόνως, σκληρή και αποφασισμένη να βρει ένα λόγο ύπαρξης εκεί που δεν υπάρχει τίποτε το ελπιδοφόρο. Τα κατάφερε εξαιρετικά κι έδωσε στην ταινία του Ντάνιελς μια αληθοφάνεια που θα μπορούσε άνετα να μην την είχε ποτέ βρει.

Η ιστορία που αφηγείται ο αφροαμερικάνος σκηνοθέτης και παραγωγός, παλιότερα, του οσκαρικού “Monster's Ball”, είναι μεταφερμένη απ' το μυθιστόρημα “Push” της Σάφαϊρ και στο επίκεντρό της βρίσκεται μια έφηβη που μεγαλώνει σε μια “μαύρη” φτωχογειτονιά της Αμερικής του '80. Η Πρέσιους (πολύτιμη), όνομα που παραπέμπει με πικρή ειρωνεία σε στοργικούς γονείς, είναι αντιαισθητικά υπέρβαρη, αναλφάβητη λόγω αδιαφορίας και φορτωμένη με την ευθύνη να νταντεύει την παραιτημένη μέγαιρα μάνα της (Μονίκ) και να την βοηθά να εξαπατά την πρόνοια. Παράλληλα, κουβαλά μέσα της το δεύτερο παιδί της, απόρροια βιασμού απ' τον εξαφανισμένο πατέρα της. Το πρώτο της παιδί, που έχει συλληφθεί με τον ίδιο απεχθή τρόπο, πάσχει από μογγολισμό και ζει με τη γιαγιά της που αδυνατεί να βοηθήσει την κατάσταση να βελτιωθεί, παρά μόνο συμβάλλοντας κι εκείνη στην ψεύτικη εικόνα που στήνεται για την πρόνοια μία φορά την εβδομάδα.
 
[Το trailer της ταινίας]

Ναι, ο χαρακτήρας που περιέγραψα πιο πάνω είναι τόσο βυθισμένος στην κακοτυχία, τη μιζέρια και τη δυστυχία που δεν μπορεί να μην αναρωτηθεί κανείς, αν η υπερβολή ξέφυγε απ' τον έλεγχο των δημιουργών και υπονομεύει πλέον τη σοβαρότητα της τραγωδίας που θέλουν να μας διηγηθούν. Παρακολουθούμε μια φιγούρα με την οποία είναι αδύνατο να ταυτιστούμε, όχι μόνο λόγω του απίθανου σωρού μη-αναστρέψιμων κακών που την έχουν βρει, αλλά και λόγω του παρουσιαστικού της, που έρχεται άμεσα “στα χέρια” με την αυταρέσκειά μας. Επιπλέον, μοιάζει αδύνατον εξ αρχής αυτό το κορίτσι να πατήσει γερά και να ελπίσει σε οτιδήποτε καλύτερο γι' αυτήν και τα στιγματισμένα παιδιά της.

Για να λύσει αυτό το πρόβλημα κατανόησης της ακριβούς ψυχολογίας του κοριτσιού, ο Ντάνιελς εικονογραφεί συχνά-πυκνά τη φαντασίωση που γίνεται προσομοίωση και μοιάζει ν' αποτελεί το βασικό δεκανίκι ώστε η Πρέσιους ν' αντέξει. Ενώ περιποιείται τον εαυτό της, όταν κοιτάζεται στον καθρέφτη, βλέπουμε, αντί για την αντανάκλασή της, αυτό που βλέπει κι εκείνη, μια πανέμορφη ξανθιά κοπέλα. Η Γκάμπι Σιντιμπέ αποδίδει στο ρόλο της και μια πιθανή καρικατούρα δυστυχίας γίνεται πραγματικός άνθρωπος, με στοιχειώδη περηφάνεια και σπίθες αυτοεκτίμησης που αναζητούν ένα λόγο να γίνουν φλόγα.

Στο αισιόδοξο κομμάτι της ιστορίας, έγκυος όπως είναι, η Πρέσιους φεύγει απ' το σχολείο και γράφεται σε ένα εναλλακτικό εκπαιδευτικό ίδρυμα. Εκεί, εκτός από μια παρέα όμορφων, χαρωπών αλλά εξίσου απροσάρμοστων κοριτσιών, έχει την τύχη να συναντήσει μια πραγματικά στοργική δασκάλα, την κυρία Ρέιν (Πόλα Πάτον) η οποία βλέπει στην Πρέσιους μια αληθινά δύσκολη περίπτωση (αντίθετα με τα πιο συνηθισμένα, παραφουσκωμένα προσωπικά δράματα των υπολοίπων) κι αναλαμβάνει να την κρατήσει στη μάχη με κάθε τρόπο. Η σχέση τους γίνεται σιγά-σιγά αμφίδρομη και η Πρέσιους δείχνει ν' αποδέχεται τη βοήθεια ως δώρο χωρίς να νιώθει μειονεκτικά γι' αυτό. Το ίδιο συμβαίνει και με την κοινωνική λειτουργό, την κυρία Βάις (Μαράια Κάρι) και τον νοσοκόμο Τζον (Λένι Κράβιτζ), που επιχειρούν να πλησιάσουν τη μικρή κι εκείνη, αφού τους “κόψει” καλά για να καταλάβει τις προθέσεις τους, τους αφήνει να μπουν στη ζωή της. Όλ' αυτά, λίγο πριν βρεθεί μπροστά σ' ένα ακόμη αξεπέραστο εμπόδιο, αλλά και την πρώτη της μεγάλη απόφαση.

Η σκηνοθεσία του Ντάνιελς, παρά τα έντονα μελοδραματικά στοιχεία που ίσως εκβιάζουν πού και που το συναίσθημα, είναι αυτή που κρατά το ενδιαφέρον εστιασμένο στην Πρέσιους και τις σχέσεις της με τους άλλους και τον εαυτό της, αντί για τις εντυπωσιακές κακοτυχίες της. Οι φωτισμοί, τα χρώματα κι η μουσική είναι καλά επιλεγμένα και συνδυασμένα, ενώ οι μικρές δόσεις χιούμορ που διακρίνονται στις φαντασιώσεις της κοπέλας υπονομεύουν κάπως το μελό που τις διέπει πριν γίνει ενοχλητικό. Οι ερμηνείες γύρω απ' τη Σιντιμπέ είναι σε γενικές γραμμές πολύ καλές, με την κωμικό Μονίκ να υπερβάλλει λίγο ως αναίσθητη μητέρα και τον Λένι Κράβιτζ να μοιάζει απλώς χαρούμενος που είναι εκεί.

Το “Precious” είναι μια μελοδραματική ταινία που κατά την εξέλιξή της εστιάζει, αρκετά πραγματιστικά, στην θέληση του ανθρώπου να σωθεί ως τον πιο σημαντικό μοχλό για να το καταφέρει. Παραμένει δε μια πολύ καλοαφηγημένη, καλοπαιγμένη και συγκινητική ιστορία.

Βγαίνουν ακόμη: 
- Το αργόσυρτο κι εσωστρεφές “A Single Man” με τον πολύ καλό Κόλιν Φερθ, το μέτριο θρίλερ εκδίκησης “Edge of Darkness” με τον σπεσιαλίστα Μελ Γκίμπσον, η παιδική ταινία φαντασίας “Percy Jackson & the Olympians: The Lightning Thief”, η κωμωδία του Βασίλη Νεμέα “Άμα δε σε Θέλει” και η ταινία κινουμένων σχεδίων “Mary and Max”.