City of Life and Death: Ρεαλιστική ματιά στην τραγωδία του πολέμου

του Λουκά Τσουκνίδα

Κατά το Σινοιαπωνικό πόλεμο που διεξήχθη λίγο πριν τον Β' Παγκόσμιο, έλαβε χώρα μία τεράστια σφαγή και μια σειρά ασύλληπτων αγριοτήτων από τα ιαπωνικά στρατεύματα. Η κατάληψη και στη συνέχεια η ισοπέδωση της τότε πρωτεύουσας της Κινεζικής Δημοκρατίας, Νανκίνγκ, πακέτο με τις μαζικές εκτελέσεις και τους βιασμούς-μετά-φόνου εκατοντάδων χιλιάδων αιχμαλώτων, πολιτών και προσφύγων απ' τις γύρω περιοχές, είναι μέχρι σήμερα ένα ιστορικό θέμα που καίει, συζητείται με πολύ επιφύλαξη απ' τους άμεσα ενδιαφερόμενους και διαθέτει, φυσικά, και τους αρνητές του. Το “City of Life and Death” του Τσουάν Λου είναι (μαζί με το γερμανικό “John Rabe”) η πιο πρόσφατη κινηματογραφική εκδοχή του γεγονότος.

Το πρώτο πρόσωπο που βλέπουμε είναι αυτό του Ιάπωνα στρατιώτη Καντοκάβα, ενώ ξημερώνει στα χαρακώματα έξω απ' τα επιβλητικά τείχη της Νανκίνγκ. Η πόλη μέσα φλέγεται και η πλειοψηφία των Κινέζων στρατιωτών φεύγει μαζικά αφήνοντάς την στο έλεος των εχθρών. Οι Ιάπωνες εισβάλλουν πεζοί με σκοπό να εξαλείψουν και τον τελευταίο αντίπαλο και μοιραία μπαίνουν στη μεριά της πόλης που αποτελεί “Ουδέτερη Ζώνη”, ένα άσυλο για άμαχους και τραυματίες το οποίο λειτουργεί υπό την επίβλεψη του Γερμανού ναζί επιχειρηματία Τζον Ράμπε, του γραμματέα του Τανγκ και μιας χούφτας Δυτικών και Κινέζων εθελοντών. Η ομάδα του Καντοκάβα με αρχηγό τον σκληροτράχηλο Ίντα, συναντά μια εκκλησία γεμάτη γυναικόπαιδα ανάμεικτα με στρατιώτες οι οποίοι συλλαμβάνονται άμεσα. Λίγο αργότερα πέφτει σε ενέδρα της τελευταίας ένοπλης ομάδας Κινέζων που επιμένει να πολεμά και με τα μάτια των δύο Ιαπώνων και των αντιπάλων τους Ζιανσιόνγκ Λου, Σούνζι και του μικρού Σιαοντούζι, παρακολουθούμε την τελευταία μάχη πριν την ολοκληρωτική παράδοση και την έναρξη της σφαγής διαρκείας...

[Το trailer της ταινίας]

Η εισαγωγή αυτή στο έπος του Τσουάν Λου, είναι και το μοναδικό κομμάτι της ταινίας που έχει να κάνει με πραγματικό πόλεμο, όπου αντιπαρατίθενται στρατιώτες οι οποίοι υποχρεούνται ν' ακολουθήσουν κάποιου είδους κανόνες και να προσαρμόσουν την ιδιοσυγκρασία τους στο σύνολο για να επιβιώσουν. Από το σημείο που μένει ένας στρατός και μετά, οι κανόνες δεν ισχύουν πια και η προσωπικότητα κι οι προτεραιότητες του καθενός καθορίζουν τις επιλογές του. Η αφήγηση των γεγονότων γίνεται μέσω μερικών χαρακτήρων που ξεχωρίζουν λόγω των επιλογών αυτών, λόγω του θάρρους, της δειλίας, της σκληρότητας ή της αυτοθυσίας τους.

Μέσα από μια θάλασσα πτωμάτων αναδύονται ο Σούνζι με τον Σιαοντούζι. Ολοζώντανοι, με μια δεύτερη ευκαιρία για επιβίωση στα χέρια τους, κατευθύνονται προς την “Ουδέτερη Ζώνη” όπου ο ταλαιπωρημένος Τζον Ράμπε χρησιμοποιεί τη σχέση του με το ναζιστικό κόμμα για να προστατέψει τους άμαχους απ' τους “συμμάχους”. Στο έργο του τον βοηθούν οι άλλοι Δυτικοί και η Δεσποινίς Ζιάνγκ, ενώ δίπλα του έχει προσκολληθεί δουλικά για να σώσει την οικογένειά του, ο γραμματέας Τανγκ. Εντωμεταξύ οι επιδρομές στην “Ουδέτερη Ζώνη” των ιαπωνικών στρατευμάτων, που είναι πια κύριοι της πόλης και τελούν υπό αδράνεια μέχρι να ολοκληρωθεί η κατάληψη, γίνονται όλο και πιο έντονες. Λεηλασίες, μαζικές δολοφονίες και βιασμοί κατά συρροή υπό το βλέμμα του αμετανόητου Ίντα και του αδύναμου Καντοκάβα...

Ο Τσουάν Λου δείχνει με την κάμερά του εικόνες ρεαλιστικές, σοκαριστικές, τη φρίκη του πολέμου, τις οικογενειακές τραγωδίες, την αγωνία των ανθρώπων που θέλουν να βοηθήσουν, την απανθρωπιά των στρατιωτών που έχουν χάσει την αίσθηση του μέτρου κι όλ' αυτά μ' έναν τρόπο ψυχρό, σαν κάτι που δεν μπορεί πια ν' αλλάξει κανείς μας. Μένει όμως κοντά στους χαρακτήρες του, τους ψάχνει μέσα στα ερείπια και στις κρίσιμες στιγμές, αφού είναι εκείνοι που μπορούν να πουν την ιστορία καλύτερα κι απ' αυτόν. Κάποιοι πρόσωπα υπαρκτά κι άλλοι φανταστικά, μπλέκονται μέσα στο σκηνικό της καταστροφής και με τον ένα ή τον άλλο τρόπο επηρεάζουν ο ένας την τύχη του άλλου. Έτσι η ιστορία του αποκτά ενδιαφέρον και διακύβευμα, γίνεται η ιστορία κάποιων ανθρώπων κι όχι στεγνή ιστορική πορνογραφία.

Η ασπρόμαυρη φωτογραφία του, που θυμίζει παλιές πολεμικές ταινίες (ή την αντίστοιχη επιλογή του Κλιντ Ίστγουντ στο “Iwo Jima”), λειτουργεί άψογα οπτικά, πολύ καλύτερα νομίζω από μια έγχρωμη εκδοχή, ενώ οι ερμηνείες είναι όλες εξαιρετικές (αν και οι Δυτικοί ηθοποιοί πάντα μου ξενίζουν δίπλα στους συναδέλφους τους σε ασιατικές ταινίες).

Το “City of Life and Death” είναι μια καθηλωτική ταινία, μια υπέροχη αφήγηση μέσα στα σπλάχνα ενός, έτσι κι αλλιώς, συγκλονιστικού γεγονότος.

Βγαίνουν ακόμη:
- Το πολύ καλοφτιαγμένο, επίσης ιστορικού ενδιαφέροντος, “Invictus” του Κλιντ Ίστγουντ, το στομφώδες και κουραστικό “Agora” του Αλεχάντρο Αμενάμπαρ, το βαρετό “Dorian Gray”, το θρίλερ “The Fourth Kind” και η ταινία κινουμένων σχεδίων “Cloudy with a Chance of Meatballs”.

Όλες οι Ταινίες