Kabei Our mother: Το δράμα του πολέμου... χωρίς τον πόλεμο

του Λουκά Τσουκνίδα

Οι μεγάλες ιδέες και τα μεγαλεπήβολα σχέδια, πάντα —μα πάντα— υλοποιούνται στις πλάτες άλλων από 'κείνους που τις εμπνεύστηκαν. Δεν είναι ούτε φυγόπονοι ιδεολόγοι ούτε ρομαντικοί οραματιστές που αδυνατούν ν' αντιληφθούν τα πρακτικά προβλήματα όσων πλάνων έχουν προκυρήξει ως επιτυχημένα πριν της ώρας τους. Είναι απλώς φιλόδοξοι και μεγαλομανείς χωρίς καμία συστολή ή σεμνότητα μπροστά στον υπαρκτό ανθρώπινο πόνο και κόπο. Τον λαμβάνουν, μάλιστα, ως δεδομένη υποχρέωση και θυσία όσων, από καθαρές συγκυρίες και τίποτε άλλο, βρέθηκαν στο έλεός τους. Έτσι κάποτε κι η Ιαπωνία, βρέθηκε στο έλεος ανθρώπων που πίστεψαν ότι ένα σύμπλεγμα νησιών δίπλα στην τεράστια ασιατική ήπειρο θα μπορούσε να κατακτήσει τον κόσμο. Ξεκίνησαν απ' την διαμελισμένη, αχανή Κίνα και συνέχισαν —πολύ έξυπνα— ως μέλη του περίφημου «άξονα» με τα γνωστά αποτελέσματα. Σήμερα, ντύνονται Έλβις και τραγουδούν σπαστά αμερικάνικα στα πάρκα χορεύοντας μακαρένα.

Το «Kabei: Our mother» του αθόρυβου ιάπωνα δημιουργού Γιότζι Γιαμάντα, αφηγείται την περιπέτεια μιας οικογένειας που βρέθηκε στη δίνη του ιαπωνικού μεγαλοϊδεατισμού. Ο Το-μπέι, είναι ένας διανοούμενος, πρώην καθηγητής πανεπιστημίου και νυν άνεργος συγγραφέας, που προσπαθεί να ζήσει τη γυναίκα του Κα-μπέι και τις δυο του κόρες, Χάτσου-μπέι και Τέρου-μπέι. Όμως οι ιδέες του θεωρούνται ανατρεπτικές για τα μεγαλεπήβολα σχέδια των πατέρων του έθνους και, μετά από μια επιδρομή στη βιβλιοθήκη του, συλλαμβάνεται και φυλακίζεται επ' αόριστον. Τότε, ξεκινά ο γολγοθάς της μητέρας, οι προσπάθειες να διατηρήσει ζωντανό το πνεύμα του συζύγου της που η ίδια θαυμάζει, να μην τον αποκυρήξει, ούτε όμως να προκαλέσει εκείνους απ' τους οποίους εξαρτάται η επιβίωσή της, ακόμη και τον ψυχρό, αστυνομικό πατέρα της.

Η βοήθεια έρχεται είτε από γείτονες είτε από συγγενείς του άντρα της, αλλά κι από έναν παλιό του φοιτητή που έχει γλιτώσει την αρχική επιστράτευση, τον Γιαμαζάκι. Ο νεαρός, συνεσταλμένος και αδέξιος στην αρχή, ενσωματώνεται γρήγορα στην οικογένεια, γίνεται κάτι σαν πατέρας για τα δυο κορίτσια και σημαντικό στήριγμα για τη μητέρα και τον δεσμώτη πατέρα. Στην πορεία, όσο τα πράγματα χειροτερεύουν για τη χώρα, μοιραία δυσκολεύουν και για την ασήμαντη, μπροστά στο μεγάλο σκηνικό του Β' Παγκοσμίου, οικογένεια...

[Το trailer της ταινίας]

Ο, 77χρονος πια, Γιαμάντα, αφήνει πίσω του την εποχή των γερασμένων σαμουράι και την τριλογία με την οποία τον γνωρίσαμε (The twilight samourai, Love and honor, The hidden blade) για να εικονογραφήσει μια άλλη, εκείνη που έληξε τραγικά με το πυρηνικό ολοκαύτωμα. Πάνω σ' ένα αυτοβιογραφικό σενάριο της συνεργάτιδας του Ακίρα Κουροσάβα, Τερούγιο Νογκάμι, προσέθεσε και τη δική του βιωματική γνώση για να μεταφέρει την ατμόσφαιρα καταπίεσης και ανελευθερίας στην Ιαπωνία του '40, μέσω μιας οικογένειας και των ανθρώπων που την αγκαλιάζουν σα δική τους.

Απ' την αρχή μέχρι το τέλος, παρακολουθούμε τον αντίκτυπο που έχει η ιαπωνική μιλιταριστική πολιτική, όχι στους εχθρούς της, αλλά στους δικούς της ανθρώπους κι αντιλαμβανόμαστε την παρουσία του πολέμου χωρίς να δούμε ούτε δευτερόλεπτο απ' αυτόν. Η θεία των κοριτσιών έρχεται να βοηθήσει την Καμπέι απ' τη Χιροσίμα κι όταν επιστρέφει στο σπίτι της, εμείς, ως θεατές, γνωρίζουμε πολύ καλά τι σημαίνει αυτό χωρίς να χρειαστεί να το δούμε ή να μας το επιβεβαιώσει κάποιος διάλογος —παρ' ότι γίνεται τελικά.

Μοιραία, κάθε ιαπωνική ταινία με θέμα την οικογένεια, είναι καταδικασμένη να φέρνει στο μυαλό τον Όζου και τα δικά του οικογενειακά δράματα, τα στεγνά, χωρίς μελόδραμα και θεατρινίστικες υπερβολές. Ο Γιαμάντα ακολουθεί αυτή την τακτική, το δράμα των πρωταγωνιστών δε γίνεται ποτέ μεγαλύτερο της αλήθειας, που είναι η επιβίωσή τους παρά τις αναποδιές που τους φέρνει η δύσκολη —για όλους— εποχή, αλλά και η συμβίωσή τους με φίλους και εχθρούς.

Όμως γεμίζει κι ένα κενό ακόμη, θυμίζει στο κοινό μια περίοδο της ιαπωνικής ιστορίας που ομοιάζει με αντίστοιχες περιόδους στην ιστορία κάθε χώρας, γεμάτη από συμπεριφορές και καταστάσεις που δεν αλλάζουν όπου κι αν τις βιώσει κανείς. Αυτό δίνει στην περιπέτεια της συγκεκριμένης οικογένειας μια παγκόσμια απήχηση και ευνοεί την ταύτιση του θεατή, του Έλληνα εν προκειμένω, με όσα διαδραματίζονται πίσω απ' τα εξωτικά άπω-ανατολίτικα σκηνικά και πρόσωπα. Η άψογη αισθητική και οι εξαιρετικές ερμηνείες, συμπληρώνουν τέλεια την πολύ καλοφτιαγμένη και ποτέ διδακτική αφήγηση.

Το «Kabei: Our mother» είναι μια πολύ καλή ταινία, η ιαπωνική εκδοχή μιας ιστορίας που συνέβη σχεδόν παντού. Δεν είναι συναρπαστική ούτε δραματική στην εξέλιξή της, όμως οι πρωταγωνιστές της μοιάζουν εντυπωσιακά οικείοι και σε πείθουν να νοιαστείς γι' αυτούς.

Βγαίνουν ακόμη:
- Το παιδαριώδες δικαστικό δράμα «Nothing But the Truth», η στερεοτυπική ταινία τρόμου «Orphan», το κουραστικό βιογραφικό «Coco Chanel & Igor Stravinsky», το τούρκικο δράμα «Summer Book» και το ενδιαφέρον αντιπολεμικό ντοκιμαντέρ «Sir! No Sir!»

Όλες οι Ταινίες