The Visitor: Η αβάσταχτη γοητεία της (αλήθειας της) καθημερινότητας

του Λουκά Τσουκνίδα

Μία απ' τις φετινές υποψηφιότητες για Όσκαρ πρώτου ανδρικού ρόλου ανήκε στον Ρίτσαρντ Τζένκινς, τον υποψήφιο με την πασίγνωστη φάτσα και το παγκοσμίως άγνωστο όνομα. Πολυπράγμων καρατερίστας εδώ και μερικές δεκαετίες, ο Τζένκινς βρέθηκε στη μεγάλη γιορτή διά της «ανεξάρτητης» οδού, δίνοντας μια υπέροχη ερμηνεία σε μια ταινία που έγινε γνωστή μέσα απ' το φεστιβαλικό κύκλωμα, το «The Visitor» του Τόμας Μακάρθι.

Ο καθηγητής πανεπιστημίου Γουόλτερ Βέιλ (Ρίτσαρντ Τζένκινς) έχει παραιτηθεί απ' τη ζωή από τότε που πέθανε η γυναίκα του. Δουλεύει και ζει μηχανικά και μοιάζει να μην αισθάνεται πια τίποτα. Λόγω δουλειάς, αναγκάζεται ν' αφήσει τη βάση του στο Κονέκτικατ και να επισκεφθεί τη Νέα Υόρκη, όπου διατηρεί ένα παλιό διαμέρισμα. Μπαίνοντας μέσα τον περιμένει μια έκπληξη: μια όμορφη Σενεγαλέζα λούζεται στη μπανιέρα του κι ένας νεαρός Σύριος του επιτίθεται για να την προστατέψει. Όταν η παρεξήγηση λύνεται ο Γουόλτερ μπαίνει στον πειρασμό να γνωρίσει τους δυο απρόσκλητους επισκέπτες του κι η ζωή του παίρνει νέα τροπή...

Ένας μοναχικός άνθρωπος ανακαλύπτει σε μια παρεξήγηση την ευκαιρία να επιστρέψει στον κόσμο των ζωντανών, να ξανανιώσει σιγά σιγά κι εκείνος, κάνοντας πραγματικές σχέσεις με ανθρώπους που, φαινομενικά, δε διαθέτουν τίποτε κοινο μ' αυτόν. Όμως πάνω απ' την αφήγηση της ανθρώπινης ιστορίας αιωρείται διαρκώς η έννοια του τίτλου, η έννοια του επισκέπτη. Όταν ο Γουόλτερ μπαίνει στο σπίτι του, οι δυο νέοι που το έχουν νοικιάσει από κάποιον απατεώνα, οι ακούσιοι εισβολείς δηλαδή, τον αντιμετωπίζουν σαν εισβολέα. Η παρεξήγηση λύνεται αλλά ο καθηγητής τους καλεί να μείνουν μέχρι να βρουν κάτι άλλο. Είτε από καλοσύνη είτε από βαρεμάρα είτε από μια ελπίδα ότι θ' αλλάξει κάτι. Είναι πλέον επισκέπτες, όμως η ιδιότητα αυτή εμπεριέχει την έννοια του προσωρινού. Ο Ταρέκ κι η Ζεϊνάμπ είναι επισκέπτες και στη χώρα, σκοπός τους όμως είναι να γίνουν μόνιμοι κάτοικοι. Πριν ο Γουόλτερ «εισβάλλει» στο διαμέρισμα από μια κακή επαγγελματική συγκυρία που δεν μπορούσε ν' αποφύγει, είχαν πιστέψει ίσως πως τακτοποιήθηκαν, πως έκαναν την αρχή, αλλά σε χρόνο μηδέν βρέθηκαν από κάτοικοι να είναι και πάλι επισκέπτες, παρουσίες ευπρόσδεκτες μα προσωρινές. Ένα πρόβλημα που παραμένει άλυτο.

[Το trailer της ταινίας]

Δεν έχω δει την προηγούμενη ταινία του Μακάρθι (The Station Agent) που άρεσε επίσης για τον τρόπο που προσεγγίζει τους ανθρώπους, την αλήθεια που εκπέμπει. Όμως απ' ότι φαίνεται, έχει ένα μάτι κοφτερό για την ανθρώπινη κατάσταση και τις διαπροσωπικές σχέσεις και την ικανότητα να βρίσκει και ν' αναδεικνύει το «μεγάλο» θέμα μέσα από μια μικρή, απλή ιστορία. Εικονογραφεί απλά και υπομονετικά το δικό του σενάριο, αφήνοντας τους χαρακτήρες να βγουν σταδιακά στην επιφάνεια, να γνωρίσουν ο ένας τον άλλο και να ξεσπάσουν όταν έρθει η στιγμή. Χρησιμοποιεί υπέροχα τη μουσική, σα σημείο συνεύρεσης των διαφορετικών ανθρώπων αλλά και σα μέσο εκτόνωσης απ' την πίεση των καταστάσεων.

Σε επίπεδο ιδεολογικό, δείχνει τρομερή εμπιστοσύνη στους ανθρώπους ενώ το τέρας της γραφειοκρατίας είναι απρόσωπο: οι μόνοι εκπρόσωποί του που βλέπουμε δεν είναι παρά αμέτοχοι, ανίδεοι διεκπεραιωτές. Οι μουσουλμάνοι του Μακάρθι θέλουν να ξεφύγουν από εκείνη την κατάσταση την οποία οι Αμερικάνοι δε θέλουν να εισαχθεί στη χώρα τους. Είναι τα εκατομμύρια των ανθρώπων που βρίσκονται στη μέση, που είναι προσωρινοί επισκέπτες, αλλά όχι ισότιμοι κάτοικοι-πολίτες.

Μια απ' τις καλύτερες ταινίες της χρονιάς. Απλή, χαμηλόφωνη κι απόλυτα εύγλωττη.

Βγαίνουν ακόμη:
- Το αστυνομικό θρίλερ του Τομ Τίκβερ «The International» που με τυμπανοκρουσίες άνοιξε το φεστιβάλ του Βερολίνου αλλά απέτυχε να εντυπωσιάσει. Δικαίως αφού είναι αργόσυρτο, προβλέψιμο και γεμάτο από κενό στόμφο και προφανείς ευκολίες που εκθέτουν τους δημιουργούς.

- Το ενδιαφέρον, αν και ελαφρώς κουραστικό, σουηδικό βαμπιρικό παραμύθι «Let the right one in», η παιδική περιπέτεια «Race to Witch Mountain», το γαλλικό θρίλερ τρόμου «Martyrs», το ιρλανδικό δράμα «Pavee Lackeen: The Traveller Girl», το ρωσικό πολεμικό δράμα «The Star» και δυο ελληνικές ταινίες, «Ο αρσιβαρίστας και ο άγγελος» της Ελένης Αλεξανδράκη και το «Σούλα Έλα Ξανά» του Βασίλη Μυριανθόπουλου.