Η "Σχολή του Βερολίνου" στα θρανία του... Παλλάς

Η Ελληνική Θεαμάτων ξεκινά μια σειρά αφιερωμάτων στον παγκόσμιο κινηματογράφο, στην ιδανική αίθουσα του Παλλάς, στην καρδιά της Αθήνας. Πρώτος σταθμός η Σχολή του Βερολίνου. Από τις 22 έως τις 28 Ιανουαρίου 2009 σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Γκαίτε της Αθήνας, διοργανώνεται μια εβδομάδα αφιερωμένη σε μια από τις πιο σημαντικές τάσεις του σύγχρονου ευρωπαϊκού κινηματογράφου. Θα προβληθούν συνολικά δεκάξι ταινίες του νέου γερμανικού κινηματογράφου με τη σφραγίδα της καλλιτεχνικής διεύθυνσης του Μισέλ Δημόπουλου.

Παρόντες στο αφιέρωμα στην Αθήνα θα είναι οι σκηνοθέτες Christoph Hochhäusler, Christian Petzold, Maria Speth, η πρωταγωνίστρια των τελευταίων ταινιών του Petzold Nina Hoss καθώς και ο Reinhold Vorschneider, διευθυντής φωτογραφίας αρκετών ταινιών της «Σχολής του Βερολίνου».

Μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα διεθνούς ανυποληψίας, ο γερμανικός κινηματογράφος ξαναέρχεται στην επιφάνεια. Από τη δεκαετία του ’70, την εποχή της γενιάς των Φασμπίντερ, Βέντερς, Χέρτζογκ, κ.ά., είχαμε να διαπιστώσουμε τέτοια ποικιλία θεμάτων, αισθητικών τάσεων, τέτοια ευαισθησία και επινοητικότητα στην προσέγγιση μιας πραγματικότητας πού άπτεται της ιδιωτικής σφαίρας ή της πολιτικής, κοινωνικής και ιστορικής αμφισβήτησης. Όμως άδικο θα ήταν το ευχάριστο φαινόμενο-έκπληξη του Good Bye Lenin! (2003), το λαϊκό προσκύνημα και το Όσκαρ για την Ζωή των άλλων, η αστραπιαία εξέλιξη του νεαρού Φατίχ Ακιν, που μέσα σε λίγα χρόνια, έδρεψε κορυφαία βραβεία στα φεστιβάλ Βερολίνου και Κανών με το Μαζί ποτέ (2004) και την Άκρη του ουρανού (2007) καθώς και η διεθνής εμπορική επιτυχία της αμφιλεγόμενης Πτώσης (2004) του Όλιβερ Χιρσμπίγκελ και, πολύ πρόσφατα, του Συνδρόμου Μπάαντερ Μάινχοφ, του Ούλυ Έντελ και του Κύματος, του Ντένις Γκάνζελ– δηλαδή σημαδιακές πιο mainstream εκφάνσεις μιας ανοδικής εμπορικής πορείας, μιας αναζωπύρωσης του ενδιαφέροντος για το γερμανικό σινεμά– να επισκιάσουν ένα αισθητικό κίνημα, πιο εύθραυστο, πιο μινιμαλιστικό, πιο στυλιζαρισμένο, λιγότερο εμπορικό και πιο διακριτικό, ένα ρεύμα που οι Γάλλοι κριτικοί το ονομάτισαν «Nouvelle Vague Allemande» («Νέο Κύμα του Γερμανικού Κινηματογράφου») και οι Γερμανοί «Berliner Schule» («Σχολή του Βερολίνου»).

Πρωτεργάτες του κινήματος οι σκηνοθέτες Κρίστιαν Πέτσολντ (Christian Petzold), Άνγκελα Σανέλεκ (Angela Shanelec) και Τόμας Άρσλαν (Thomas Arslan), και οι τρεις φοιτητές της Berliner Filmakademie (dffb), στους οποίους ήρθαν να προστεθούν λίγο αργότερα οι νεότεροι Kρίστοφ Χοχόϊσλερ (Christoph Hochhäusler), Μπένιαμιν Χάϊζενμπεργκ (Benjamin Heisenberg), Χένερ Βίνκλερ (Henner Winckler), Ούλριχ Κέλερ (Ulrich Köhler) και Βαλέσκα Γκρίζεμπαχ (Valeska Griesebach) που προέρχονται συχνά από άλλους ορίζοντες, σπούδασαν σε άλλες κινηματογραφικές σχολές της Γερμανίας, στο Αμβούργο ή στο Μόναχο, αποφάσισαν όμως να εγκατασταθούν και να εργαστούν στο Βερολίνο, όπου επέστρεψε και η νέα πραγματικότητα της δημοκρατίας μετά την πτώση του τείχους. Από εδώ προκύπτει και το όνομα «Σχολή του Βερολίνου».

Από τις πρώτες κιόλας ταινίες αυτού του Βερολινέζικου Νέου Κύματος, στα τέλη της δεκαετίας του ’90, ξεχωρίζει μια ιδιαίτερη ματιά πάνω στα σημερινά αστικά κέντρα αλλά και συχνά έξω απ’ αυτά, στα προάστια των μεγαλουπόλεων ή και σε απομακρυσμένες επαρχίες, όπου οι χαρακτήρες μοιάζουν σαν χαμένοι στον κόσμο τους, αλλόκοτοι εκφραστές μιας μετά-ιδεολογικής γενιάς και μιας κοινωνικής δυσφορίας, παγιδευμένοι σε μια μελαγχολική και ανησυχητική παθητικότητα ή σε μια απελπισμένη αναζήτηση ευτυχίας. Η ματιά των δημιουργών, ψυχρή και ποιητική, περισσότερο στοχαστική παρά διεισδυτική, προσεγγίζει πρόσωπα και πράγματα με εκφραστική οικονομία, ρεαλιστική διάθεση, αφηγηματική αφαίρεση, αισθητική ακρίβεια.

Η πραγματικότητα είναι η λέξη-κλειδί για τη «Σχολή του Βερολίνου» –και δεν πρόκειται για μια πραγματικότητα που «συλλαμβάνεται» μέσα στους δρόμους με την κάμερα στο χέρι να κουνιέται διαρκώς. Οι σκηνοθέτες που την αποτελούν δεν είναι «μαχόμενοι», είναι παρατηρητές. Όμως δεν παρατηρούν την πραγματικότητα για να την αναπαραγάγουν απλώς, ή για να εξετάσουν τις ψυχολογικές της πλευρές, αλλά για να τη μετατρέψουν σε μια τεχνητή φόρμα που περνά την πραγματικότητα «από κόσκινο» μέχρι να φτάσει στην πιο αμιγή μορφή της. Το ρόλο του «κόσκινου» παίζει η ελαχιστοποίηση: οι διάλογοι είναι λίγοι, το παίξιμο των ηθοποιών είναι μινιμαλιστικό, χωρίς εξάρσεις και εκφραστικές χειρονομίες, το μοντάζ είναι το μίνιμουμ που θα μπορούσε να είναι. Οι σκηνοθέτες αμφισβητούν τις τεχνικές χειραγώγησης που συνήθως χρησιμοποιεί η σκηνοθεσία και προσπαθούν να γίνονται αόρατοι, έτσι ώστε η παρουσία τους να μη διαστρεβλώνει τα αποτελέσματα της έρευνάς τους.

Σημεία αναφοράς τους, οι σκηνοθέτες Ρομπέρ Μπρεσόν, Μικελάντζελο Αντονιόνι, Μίχαελ Χάνεκε, Αδελφοί Νταρντέν, Μορίς Πιαλά και Ζαν Εστάς. Όπως είναι ευνόητο το σινεμά που ενστερνίζονται εντάσσεται σ’ αυτό που ονομάζουμε «μοντέρνο κινηματογράφο» και μάλιστα μερικοί απ’ αυτούς το υποστηρίζουν πεισματικά μέσα από το κινηματογραφικό περιοδικό Revolver, που, από το 1997, εκδίδεται από τον Κρίστοφ Χοχόϊσλερ και τους Μπένιαμιν Χάιζενμπεργκ, Φραντς Μύλλερ, Νίκολας Βάκερμπαρτ, Σάσκια Βάλκερ.

Στο αφιέρωμα περιλαμβάνονται δεκαέξι ταινίες όλων των σημαντικών εκπροσώπων αυτής της τάσης. Τις περισσότερες από τις ταινίες το Αθηναϊκό κοινό δεν θα είχε την ευκαιρία να δει στις αίθουσες, αφού δεν επιλέχθηκαν από τη διανομή, ενώ κάποιες από αυτές κάνουν στο Παλλάς την επίσημη πρεμιέρα τους στην Ελλάδα. Το σύνολο των ταινιών δίνει στο θεατή μια συμπαγή ιστορική άποψη της εξέλιξης της «Σχολής του Βερολίνου» αλλά και μια ιδέα για την εξέλιξη των βασικών της συντελεστών, αφού εμφανίζονται ο καθένας με μια από τις πρώτες του ταινίες, που σηματοδότησαν τη διαμόρφωση της ομάδας και των απόψεών της, και μια από τις τελευταίες.

Προπώληση Εισιτηρίων: Βουκουρεστίου 5, Αθήνα, Τηλ.: 210-3213100
Ημέρες και ώρες λειτουργίας ταμείων:
Δευτέρα έως Σάββατο 9.00 – 20.00 και τις Κυριακές 12.00-20.00
Με πιστωτική κάρτα : 210 81 0 81 81
Κρατήσεις μέσω Internet : www.ellthea.gr