Traitor: Η περιπέτεια της παγκόσμιας πολιτισμικής κρίσης

του Λουκά Τσουκνίδα

Σίγουρα, το θέμα των ημερών είναι η παγκόσμια οικονομική κρίση, το θέμα όμως των τελευταίων ετών είναι η παγκόσμια πολιτισμική κρίση και η ανταλλαγή ανελέητων πυρών μεταξύ χριστιανικής Δύσης (Αμερικής κυρίως) και μουσουλμανικής Ανατολής (Μέσης κυρίως). Μια κατάσταση που διαιωνίζεται και αναθερμαίνεται κατά καιρούς, σε βαθμό που κάποτε, κανείς δε θα θυμάται πώς ξεκίνησε. Όποιες κι αν είναι οι εξελίξεις, είμαστε πλέον στο σημείο που γίνονται όλο και πιο ειλικρινείς ή, τουλάχιστον, τολμηρές ταινίες για όλ' αυτά που σε μας εδώ μοιάζουν μακρινά και λίγο παρανοϊκά. Μία απ' αυτές, με σενάριο βασισμένο στην ιδέα του ασυνήθη υποπτου Στιβ Μάρτιν (εκείνος ο κωμικός που μια ζωή έχει άσπρα μαλλιά), είναι και το “Traitor” του Τζέρι Νάχμανοφ.

Ο αμερικανο-σουδανός μουσουλμάνος Σαμίρ Χορν (Ντον Τσιντλ) βρίσκεται στην Υεμένη, για να πουλήσει εκρηκτικά στον Ομάρ (Σαΐντ Ταγκμαουί) και την τρομοκρατική του ομάδα, όταν άντρες του FBI με επικεφαλείς τους πράκτορες Κλέιτον (Γκάι Πιρς) και Άρτσερ (Νιλ Μακντόνα), εισβάλλουν στο κρυσφήγετο και τους συλλαμβάνουν. Ο Ομάρ υποπτεύεται τον Σαμίρ για προδότη, όμως μέσα στη φυλακή ο τελευταίος κερδίζει την εμπιστοσύνη του μορφωμένου (και αγγλόφωνου) μουσουλμάνου. Όταν λοιπόν το σχέδιο απόδρασης μπαίνει σ' εφαρμογή, ο Σαμίρ συμπεριλαμβάνεται στην ομάδα και στη συνέχεια γίνεται μέλος της, εκπαιδευτής στην ετοιμασία και χρήση των εκρηκτικών. Μπαίνοντας πιο βαθιά στην υπόθεση οργανωμένη-τρομοκρατία, ο έξυπνος όσο και πιστός Σαμίρ θα κληθεί να κρίνει τους καθοδηγητές, ν' αντιμετωπίσει τον εαυτό του και να βάλει τη λογική του στην άκρη. Δυστυχώς όμως, ο τρόπος με τον οποίο εμπλέκεται στο πρόβλημα, δεν του αφήνει περιθώρια για εύκολες λύσεις...

[Το trailer της ταινίας]

Επίκεντρο της ταινίας είναι προφανώς ο Σαμίρ και κλειδί της υπόθεσης η μυστηριώδης εμπλοκή του με την τρομοκρατία ύστερα απ' τη θητεία του στον αμερικάνικο στρατό. Ο Ντον Τσιντλ αποδίδει έναν χαρακτήρα ταραγμένο, παγιδευμένο συνειδητά σε μια πορεία που δεν μπορεί να προβλέψει. Παίρνει μέρος στις επιθέσεις, προσπαθώντας να διατηρήσει κάποιου είδους έλεγχο μα δεν τα καταφέρνει. Μιλά ανοιχτά με τον Ομάρ, προσπαθεί να εκλογικεύσει το πνεύμα του αγώνα μα παίρνει πάντα τις ίδιες παράλογες απαντήσεις. Είναι διχασμένος κι επιπλέον κάτι κρύβει. Ως πρώην στρατιωτικός, επιδεικνύει μεγάλη αντοχή, ως μουσουλμάνος όμως δε νιώθει το ίδιο άνετα μέσα στο νέο του περιβάλλον. Η ερμηνεία του Τσιντλ δίνει ψυχή στην ταινία.

Το σενάριο του Τζέρι Νάχμανοφ (βασισμένο στην ιδέα του Στιβ Μάρτιν, εκείνου του κωμικού που...) είναι προσεκτικά δομημένο, με τις ανατροπές να έρχονται σαν εκπλήξεις και το ρυθμό να μας κρατά σε εγρήγορση, θυμίζοντάς μας ότι, σε πρώτο επίπεδο, βλέπουμε μια ταινία δράσης. Όσο για το κοινωνικοπολιτικό κομμάτι, οι δύο συγγραφείς έχουν ενδιαφέροντα επιχειρήματα, τα οποία εμφανίζονται σαν τσιτάτα απ' το στόμα των πρωταγωνιστών, εδώ κι εκεί στους λιτούς (καλώς ή κακώς) διαλόγους, χωρίς ιδιαίτερο στόμφο. Δεν είναι ηθικοπλαστικό μα αναγνωριστικό, δεν κερδοσκοπεί πάνω σε κλισέ περί τρομοκρατών ή πρακτόρων και ζητά ευθύνες απ' όλους τους εμπλεκόμενους. Πάνω απ' όλα όμως μένει πιστό στο είδος του και κλείνει με τρόπο που αρμόζει σ' ένα καλό πολιτικό θρίλερ με στοιχειωδώς καλή σκηνοθεσία.

Ο Γκάι Πιρς κι ο Σαΐντ Ταγκμαουί, πολύπλευροι ηθοποιοί και οι δύο, αποδεικνύονται άξιο αντίβαρο στην παρουσία του Τσιντλ, σηματοδοτώντας για τον Σαμίρ τις δυο κατευθύνσεις μεταξύ των οποίων θ' αμφιταλαντευθεί. Ο ένας συνεπής διώκτης του εγκλήματος με ανατροφή ιερέα κι αραβική παιδεία κι ο άλλος ένθερμος θιασώτης της αδιέξοδης λύσης με αδιαπραγμάτευτη πίστη και δυτική παιδεία. Σε ένα μικρό ρόλο κλειδί, όπως συνηθίζει τελευταία, εμφανίζεται κι ο Τζεφ Ντάνιελς.

Μια πολύ καλή ταινία, με άψογες ερμηνείες κι ενδιαφέρουσες ανατροπές. Α, και καλύτερα να μη δείτε το τρέιλερ...

Βγαίνουν ακόμα:
- Η μεταφορά του μυθιστορήματος του Ζοζέ Σαραμάγκου “Blindness” στη μεγάλη οθόνη απ' τον ομόγλωσσό του Φερνάντο Μερέλιες. Μάλλον αποτυχημένη, χωρίς προφανή σκοπό, με άπειρες λογικές τρύπες κι ακατάληπτους συμβολισμούς.
- Το “The Wackness” του Τζόναθαν Λιβάιν, μια όμορφη ταινία, μίγμα ευαισθησίας και καφρίλας, για όσους ήταν έφηβοι στο ξεκίνημα των νάιντιζ (εμένα δηλαδή) κι άκουγαν πολύ χιπ-χοπ (πάλι εγώ)... Μεγάλη εμφάνιση του Μπεν Κίνγκσλεϊ!
- Το αναμενόμενο “Max Payne”, μια προσπάθεια να βγουν απ' την ανυποληψία οι ταινίες που βασίζονται σε βίντεο-γκέιμ, με τον Μαρκ Γουόλμπεργκ στον κεντρικό ρόλο. Δεν είναι ανυπόληπτη αλλά αργόσυρτη, προβλέψιμη κι ενοχλητικά αναίμακτη.
- Το θρίλερ σε 3D φορμάτ, “Scar”, οι κωμωδίες “The House Bunny” και “My Best Friend's Girl” και το τουρκικό δράμα “Η Διεθνής”.