13 συγγραφείς προτείνουν βιβλία

Ένα από τα αγαπημένα μου βιβλία είναι ο «Κοτζάμπασης του Καστρόπυργου», του Μανώλη Καραγάτση, για την ανατρεπτική ιδέα του συγγραφέα σχετικά με το πώς πλάθεται ένας ήρωας, και για την επίσης ανατρεπτική του προσέγγιση. Επίσης, το «Θείο Τραγί», του Γιάννη Σκαρίμπα, για την αντισυμβατική γραφή του, την ανατρεπτική θεώρηση των πραγμάτων και το καυστικό του χιούμορ. Από σημερινά βιβλία, θα πρότεινα το «Όπως ήθελα να ζήσω» της Ελένης Πριοβόλου, για την καταπληκτική του γλώσσα.

Το τελευταίο μυθιστόρημα του Γιάννη Καλπούζου, Ιμαρέτ, κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο. 

- Τις «Σκοτεινές Επιγραφές» του Αλέξη Πανσελήνου (εκδόσεις Μεταίχμιο). Ένα μυθιστόρημα για την ασύλληπτη μυστική ουσία του άλλου φύλου και το ασήκωτο βάρος του πένθους και της απώλειας. 

- Το «Flash στη Νύχτα» του Γιώργου Αριστηνού (εκδόσεις Τόπος). Ένα μανιακό παραλήρημα, με κεντρικό θέμα την ερωτική κτήση και κατοχή, και πρωταγωνιστή την ελληνική γλώσσα. 

- Τα γεμάτα συγκινησιογόνο δροσιά διηγήματα της Μαρίας Στασινοπούλου με τίτλο «Κυρία με θυμάστε;» (εκδόσεις Κίχλη). Ιστορίες ιδίου κλίματος και σπονδυλωτού υλικού, με ήρωες μαθητές του Γυμνασίου και του Λυκείου που ζωντανεύουν μέσα από τις αφηγήσεις της δασκάλας τους.

- Την ποιητική συλλογή «Χους» του Θάνου Φωσκαρίνη (εκδόσεις Οδός Πανός), συνομιλία του ποιητή με την πεθαμένη μητέρα. 

- Τα «Ξαφνιάσματα» (εκδόσεις Μελάνι) μια ανθολόγηση από το έργο της Άννας Καμιένσκα σε μετάφραση Βασίλη Καραβίτη, και κυρίως τα ποιήματα από την Δεύτερη Ευτυχία του Ιώβ. 

Τρία από τα ωραιότερα βιβλία που διάβασα ποτέ, ένα από κάθε λογοτεχνική σχολή:

- Το «Πράσινο Σπίτι», του Μάριο Βάργκας Λιόσα (εκδόσεις Καστανιώτη), για την περίπλοκη μυθοπλασία και το απαράμιλλο ύφος του.

- Το «Αμερικάνικο Ειδύλλιο», του Philip Roth (εκδόσεις Πόλις), γιατί είναι ένα από αυτά τα αμερικάνικα μυθιστορήματα που μπορούν να σου δώσουν την αίσθηση του τόπου και του χρόνου, με τρόπο πιο άμεσο και από το πιο διεξοδικό ταξίδι.

- Το «Ζωή: Οδηγίες Χρήσεως» του Ζωρζ Περέκ (εκδόσεις Ύψιλον) γιατί αποδεικνύει περίτρανα ότι το παιχνίδι είναι μέσα στη φύση της λογοτεχνίας. Και γιατί είναι έξυπνο και παιγνιώδες.

Τα παρακάτω ατμοσφαιρικά βιβλία με καθήλωσαν το φετινό Πάσχα: 

«Μέλμοθ ο περιπλανώμενος», του Charles R.Maturin, (μετάφραση Χαρά Σύρου, Εκδόσεις Gutenberg): Όσοι αγαπούν το κλασικό γοτθικό μυθιστόρημα θα απολαύσουν αυτή την σκοτεινή περιπλάνηση σε υγρούς πύργους ευγενών, δαιδαλώδη υπόγεια μοναστηριών και αίθουσες ανάκρισης της Ιεράς Εξέτασης, με οδηγούς ραδιούργους ρασοφόρους, μισοσβησμένες περγαμηνές και αινιγματικά πορτρέτα. Ένα συναρπαστικό και αρκετά ιδιόρρυθμο στην ανάπτυξή του μυθιστόρημα που επιτρέπει στους θύτες να φτάσουν ως την απόλυτη σκληρότητα και τα θύματα ως την απόλυτη συντριβή, κατορθώνοντας να περιγράψει ανάγλυφα τη διαφθορά, την υποκρισία και την τυφλότητα λαού και κλήρου, και να διατηρήσει  αναλλοίωτη τη γοητεία του τρεις αιώνες μετά την πρώτη του έκδοση.  

«Rien ne va plus», της Μαργαρίτας Καραπάνου (Εκδόσεις Καστανιώτης). Όσοι αγάπησαν τα «Η Κασσάνδρα και ο Λύκος» και «Ο Υπνοβάτης» της ιδίας, έχουν την ευκαιρία να συμπληρώσουν τη συλλογή τους με αυτό το υποβλητικό και παθιασμένο έργο, που, με την μοναδική χάρη που διακρίνει την εξαίσια συγγραφέα καταργεί χωρίς δεύτερη σκέψη τη διάκριση μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίωσης, περιφρονεί κάθε είδους ορισμό και κάθε αποδεκτή σύμβαση, αναγνωρίζοντας ως μοναδική αλήθεια την επείγουσα συναισθηματική ανάγκη.    

Από τα βιβλία που διάβασα πρόσφατα ξεχωρίζω το «Ένα κάποιο τέλος» του Τζούλιαν Μπαρνς, γιατί μας εισάγει με τρόπο αφοπλιστικά απλό στο μεγαλείο της λογοτεχνίας και της ανθρώπινης  ψυχής.  Όπως και με την «Περίπτωση Φίνκλερ» έτσι και με το «Ένα κάποιο τέλος» η επιτροπή του βραβείου Booker απαντά στο ερώτημα πώς πρέπει να γράφεται το μυθιστόρημα σήμερα.  Εξίσου σημαντικό θεωρώ το «Έτσι ισχυρίζεται ο Περέιρα» του Αντόνιο Ταμπούκι, για την απέριττη αφήγηση και τον βαθύ πολιτικό στοχασμό. Πρόκειται για ένα μυθιστορηματικό μανιφέστο ενάντια σε κάθε λογής ολοκληρωτισμό από τον Ιταλό συγγραφέα που χάθηκε πρόωρα.

«Οι κόρες της Αυγής» της Πένυς Παπαδάκη: τρυφερό, γεμάτο αλήθειες, μάθημα ζωής γύρω από τις σχέσεις γονέων και παιδιών. Κρατάω απ’ αυτό, τις λίγες λέξεις που υπογράμμισα διαβάζοντάς το : «Τα παιδιά, όταν είναι μικρά μας αγαπούν. Όταν μεγαλώσουν, μας κρίνουν και αν είμαστε τυχεροί, μας συγχωρούν.»

«Έτσι θέλω να θυμάμαι» της Γιόλας Δαμιανού Παπαδοπούλου:  Ταξίδεψα μαζί του στην μακρινή Αφρική μέσα από μια συγκλονιστική  ιστορία. Οι ήρωες του βιβλίου ανθρώπινοι, κουβαλούν πάθη και λάθη, αντιδρούν λανθασμένα στα ερεθίσματα της μοίρας, αλλά παρ’ όλα αυτά, δένεσαι μαζί τους,  ζεις τόσο έντονα τη ζωή τους, ξεχνάς πως διαβάζεις βιβλίο, θέλεις να τους φωνάξεις, να τους προειδοποιήσεις για όσα έρχονται.

«Η πέτρα της υπομονής» και το «Ανάθεμά σε Ντοστογιέφσκι» από τις εκδόσεις Ψυχογιός είναι δυο βιβλία που έχουν ουσιώδεις διαφορές αλλά και δυο βασικά κοινά σημεία μεταξύ τους. Η εντυπωσιακή δομή και το σχεδόν φωτογραφικό ύφος του συγγραφέα στο «Ανάθεμά σε Ντοστογιέφσκι» αποτελεί μια πρωτότυπη εκδοχή του συγγραφικού του ταλέντου. Ωστόσο και η λιτότητα και η αφαίρεση της έκφρασης στην «Πέτρα της υπομονής» επιτρέπει στον αναγνώστη να διεισδύσει εύκολα στο μήνυμα του δημιουργού. 

Η υπογραφή του Ατίκ Ραχίμι και στα δύο, αποτελεί εγγύηση. Ο συγγραφέας περιγράφει με γλαφυρή απλότητα τις σκηνές του σαν πίνακες ζωγραφικής. Και στα δυο βιβλία η υπόθεση στηρίζεται σε υλικά από το παρελθόν. Στο πρώτο, ο Ραχίμι εμπνεύστηκε από έναν αρχαίο περσικό μύθο ενώ στο δεύτερο από μια αρχαία μινιατούρα που υποκινεί τη φαντασία του ήρωα Ρασούλ να φτιάχνει ιστορίες. Το αρχαίο στοιχείο που υπάρχει και στα δυο βιβλία, αποτελεί και τη γοητεία τους.  

Από πρόσφατες εκδόσεις:

-«Εκεί που ζουν οι Τίγρεις» του Jean-Marie Blas de Roblès (Εκδόσεις Πόλις). Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα πολύ μεγάλων αξιώσεων που συνδυάζει πολλά διαφορετικά είδη γραφής και απεικονίζει με ωραίο τρόπο την σημερινή κατάσταση στην Βραζιλία.

-«Παραμιλητά» - του Στάθη Κοψαχείλη (Εκδόσεις Θερμαϊκός). Πρόκειται για συλλογή ομόκεντρων διηγημάτων με φόντο ένα χωριό της μακεδονικής επαρχίας, όπου μπλέκονται αφηγήσεις ρεαλιστικές αλλά ταυτόχρονα και ανοίγματα σε κόσμους φανταστικούς.

Και από παλαιότερες:

-«Κάτω από το ηφαίστειο» του Μάλκολμ Λόουρι (εκδόσεις Αστάρτη). Το καλύτερο και πιο εύστοχο σχόλιο για το συγκεκριμένο βιβλίο το έχει πει κάποιος άλλος, ο οποίος το χαρακτήρισε “μια μεθυσμένη Θεία Κωμωδία”. Το «Κάτω από το Ηφαίστειο» είναι μια υπαρξιακή καταβύθιση ενός ανθρώπου μέσα από τους ατμούς του αλκοόλ.

-«Η τριλογία των επαναστάσεων» του Τζον Μπανβιλ (εκδόσεις Κέδρος). Το βιβλίο περιέχει τρεις βιογραφίες μεγάλων επιστημόνων του 16ου και 17ου αιώνα, αλλά δεν πρόκειται για βιογραφίες όπως τις έχουμε συνηθίσει. Οι ζωές του Κέπλερ, του Κοπέρνικου και του Νεύτωνα ακολουθούνται έτσι ώστε ο συγγραφέας δεν ασχολείται μόνο με το επιστημονικό τους έργο, αλλά ανιχνεύει τοπία ψυχής.

-«Η μυστική γραφή» του Σεμπάστιαν Μπάρυ (Εκδόσεις Καστανιώτη). Η μυστική γραφή αποτελεί μια ματιά στην Ιστορία της Ιρλανδίας τον τελευταίο αιώνα, με εξαιρετικά οξυδερκή γραφή και δοσμένη με πολύ ωραίο τρόπο. 

Μόλις πριν λίγες ημέρες τελείωσα το «Όλοι μαζί, τώρα!» του Γιώργου Κοτανίδη (εκδόσεις Καστανιώτη). Πρόκειται για την περιπέτεια ενός νέου ανθρώπου και τα όσα περνά ώσπου να γίνει ηθοποιός μέσα από το Εθνικό Θέατρο. Περιγράφονται οι διαδικασίες που οδήγησαν στο περίφημο Ελεύθερο Θέατρο που κάποτε άφησε εποχή στην Αθήνα, ενώ στην συνέχεια ο ηθοποιός συνεχίζει την περιπέτειά του στα χρόνια της δικτατορίας με φυλάκιση και φρικτό βασανισμό. Αλλά όλα είναι γραμμένα όχι με τρόπο μελοδραματικό που επιζητά το έλεός μας. Περιγράφονται σαν από κάποιον που του έχουν πει την ιστορία και μας την μεταφέρει. Ο συγγραφέας του βιβλίου δεν είναι λογοτέχνης, είναι ηθοποιός, αλλά το «Όλοι μαζί, τώρα!» είναι τόσο καλογραμμένο, που διαβάζεται απνευστί.

-«Το Πράσινο Σπίτι» του Μάριο Βάργκας Λιόσα (εκδόσεις Καστανιώτη), για το σύμπαν που στήνει και για τους αφηγηματικούς μηχανισμούς μέσω των οποίων το ξεστήνει.

-«Καντίς για ένα αγέννητο παιδί» του Ίμρε Κέρτες (εκδόσεις Καστανιώτη), για την αισιόδοξη απελπισία που επαγγέλλεται. 

-Το «Ζίγκφριντ, ο γιος του κτήνους» του Χάρις Μούλις (εκδόσεις Καστανιώτη). Πρόκειται για εκδοχή του συγγραφέα για τον γιο που γέννησε ο Χίτλερ – αυτός είναι ο γιος του κτήνους, και το προτείνω για τον τρόπο με τον οποίο ξορκίζει το κακό.

-Την «Ερόικα» του Κοσμά Πολίτη, για τον τρόπο με τον οποίο εισάγει τον μοντερνισμό στο ελληνικό μυθιστόρημα. 

Το τελευταίο μυθιστόρημα του Γιώργου Ξενάριου, Στην άκρη του κόσμου, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κέδρος. 

Νίκος Σιδέρης

- Γιώργος Θεοχάρης, Δίστομο, 10 Ιουνίου 1944 - Το ολοκαύτωμα , Μεταίχμιο 2011

Αναίμακτος πόλεμος δεν νοείται. Ακρότητες στον πόλεμο είναι αναπόφευκτες. Ωστόσο, ακόμη και σ' αυτή την πράξη αχαλίνωτης αλληλοσφαγής, κάποιες στιγμές ξεπερνούν κι αυτά τα όρια της προβλεπόμενης κόλασης. Τότε , μάλιστα, μιλάμε για εγκλήματα πολέμου.
Η σφαγή του Διστόμου (10 Ιουνίου 1944) είναι μια τέτοια πράξη που επιτελέστηκε, ανήκει στο ιστορικό παρελθόν, ωστόσο ακόμη δυσκολεύεται ο νους να αναπαραστήσει και να χωρέσει την αφήγηση αυτής της οριακής εμπειρίας. Το βιβλίο του Γιώργου Θεοχάρη δεν μας πληροφορεί απλώς. Μας επιτρέπει να αισθανθούμε, να φανταστούμε, όσο μπορούμε να ζήσουμε. Και, πάνω απ' όλα, να στοχαστούμε. Πολλά, για πολλά. Μαζί, κι ένα ιδιαίτερα δυσάρεστο ερώτημα που αφορά την πιο σκληρή επικαιρότητα: Τι θα μπορούσε να σημαίνει, άραγε, και τι θα περίμενες να συμβεί, όταν εκείνους που σε σφαγίασαν και που τους ταπείνωσες στον πόλεμο, τους καλείς να διαφεντέψουν τη χώρα σου; Ο Μακιαβέλι κάτι λέει σχετικά. Και η κοινή λογική επίσης.

- Γιάννης Κιουρτσάκης, Το ζητούμενο του ανθρώπου , Πατάκης 2011

Ένας στοχαστής παρατηρεί τη θάλασσα, τον αντίλαλο της ιστορίας, τα απεικάσματα ανθρώπων, τόπων, τρόπων. Κι αισθάνεται οδυνηρά στο βλέμμα και στη σκέψη του τ' αγκάθια του παρόντος –τη φονική χλιδή του που επιχωματώνει συντρίμμια νοημάτων και ψυχών.

Ο Γιάννης Κιουρτσάκης αποφεύγει το ολίσθημα, να παριστάνει τον εισαγγελέα, τον ιεροεξεταστή που καταριέται τους αμαρτωλούς να καούν στην κόλαση. Στοχάζεται. Και μας παίρνει μαζί του, σε δύσβατα αλλά κρίσιμα πεδία, παρέχοντάς μας υλικά κι εργαλεία για να σκεφτούμε.

Η σκέψη σήμερα είναι υπό διωγμόν. Βιβλία σαν αυτό σώζουν την αξιοπρέπεια της σκέψης και του ανθρώπου.

- Γιασουνάρι Καβαμπάτα, Το σπίτι των κοιμισμένων κοριτσιών, Καστανιώτης 1995

Σ' ένα σπίτι πληρώνεις για τη συντροφιά μιας ναρκωμένης γυναίκας. Για μια συντροφιά στις φαντασιώσεις σου. Ένα αριστούργημα εσωτερικής ζωής και θανάτου, σε μια γλώσσα μεταξωτή όπως το πέταγμα μιας πεταλούδας. Πέταγμα εδώ που διαβάζεις, το οποίο μπορεί να προκαλέσει έναν τυφώνα στην άλλη άκρη της ψυχής.

Τα βιβλία του Νίκου Σιδέρη, «Δεν Παίζεις Μόνο Εσύ! Υπάρχουν κι άλλοι», «Ένα τραγούδια για τον Ορφέα» και «Ο ερωτισμός στην Τέχνη. Εικαστικές φαντασιώσεις» κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο.