Ληξιπρόθεσμα δάνεια: Άλλη Ελλάδα, άλλος Χαρίτος

Επιστροφή για μια χαρακτηριστική φιγούρα της νεοελληνικής (αστυνομικής, αν επιμένετε) λογοτεχνίας: ο αστυνόμος Χαρίτος κάτι πάλι κυνηγάει, «εκτεθειμένος» για έκτη φορά από τον Πέτρο Μάρκαρη στο βιβλίο «Ληξιπρόθεσμα δάνεια». Χαράς ευαγγέλια; Φυσικά. Για όλους τους αναγνώστες. Μόνο που οι… Χαριτο-fans θα βρεθούν μπροστά σε μερικές εκπλήξεις…

Το βιβλίο ξεκινά με τη λύση ενός τυπικού ελληνικού προβλήματος: ο αστυνόμος Χαρίτος πηγαίνει στον γάμο της κόρης του, περήφανος πατέρας της (δόκτορος πλέον) Κατερίνας και εξίσου περήφανος σύζυγος της εκστασιασμένης Αδριανής. Τα πραγματικά του προβλήματα, όμως, αρχίζουν λίγο μετά. Ένας πρώην μεγαλοτραπεζίτης βρίσκεται αποκεφαλισμένος. Ακολουθεί ένας ακόμα, μετά ένα στέλεχος ξένου οίκου αξιολόγησης και, τέλος, ένας ιδιοκτήτης «εισπρακτικής» εταιρείας. Παράλληλα, η Αθήνα γεμίζει με αφίσες που προτρέπουν όσους χρωστάνε σε «απείθεια» προς τις τράπεζες. Η κρίση στην ελληνική οικονομία και κοινωνία είναι στο αποκορύφωμά της, η κοινή γνώμη σκιτσάρει τα πρόσωπα των υπαίτιων και ο Χαρίτος έχει πια να εξιχνιάσει άλλου είδους εγκλήματα, εγκλήματα ανταπόδοσης…

Ο πλέον προφανής έπαινος για τα «Ληξιπρόθεσμα δάνεια» του Π. Μάρκαρη ακούγεται απλός: οξυδερκής παρατήρηση – οξυδερκής αντίληψη – οξυδερκής απόδοση αυτού που ζούμε όλοι μας σήμερα. Απλός, αλλά διόλου ευνόητος: η σύγχρονη κατάσταση αποδίδεται μέσα από μια αστυνομική περιπέτεια σ’ ένα καθαρό και πολύπλοκο ψηφιδωτό, ό,τι όλοι λίγο πολύ ξέρουμε και βλέπουμε γύρω συντίθεται για να δώσει μια στυφή αναγνωστική απόλαυση. Κι αυτό παρότι σε κάποια σημεία το βιβλίο δείχνει γραμμένο με υπερβάλλουσα ταχύτητα, παρότι η ίδια η αστυνομική πλοκή φαίνεται κατώτερη, σε σύγκριση λ.χ. με την «Άμυνα ζώνης».

Και κάπου εδώ αρχίζουν οι εκπλήξεις για τους Χαριτο-fans. Η ίδια η αστυνομική πλοκή έχει άλλη γεύση. Μετά το διάλειμμα της Πόλης και του «Παλιά, πολύ παλιά», η Ελλάδα που ζει τώρα ο Χαρίτος είναι άλλη, και μαζί φαίνεται να έχει αλλάξει αρκετά και ο ίδιος.

Να μετρήσουμε μερικά; Mirafiori τέλος. Τα καινά δαιμόνια που εισέβαλαν στο σπίτι ως γαμπρός Φάνης επέβαλαν συμπαράσταση στους έτερους των οικονομικά χειμαζόμενων PIGS (Portugal, Italy, Greece, Spain) και την αγορά Seat. Ζήτημα αν το λεξικό ανοίγει δυο-τρεις φορές. Ο Χαρίτος παρακολουθεί τελικό Μουντιάλ, παρέα με όλη την οικογένεια και σουβλάκια. Η Αθήνα, πλην των ημερών των διαδηλώσεων, είναι καλή μαζί του και δεν τον παιδεύει με το κυκλοφοριακό της.

Στα πρόσωπα, οι αλλαγές πιο εντυπωσιακές. Ο Γκίκας είναι φίλος και ευθύς συμπαραστάτης. Επιστρέφει ο Ζήσης, σαν μικρογραφία ανταπόδοσης (επίσης), καθώς ο παλιός βασανισμένος κομουνιστής βράζει στο ίδιο καζάνι με τον παλιό του φρουρό – μπάτσο και βρίσκονται πια στην ίδια όχθη. Οι συνάδελφοι ζουν στο παράλληλο σύμπαν των μειωμένων μισθών και του ασφαλιστικού.

Και τέλος, η Αδριανή. Υπό το σοκ η ίδια της αυτοκτονίας ενός γείτονα, εξελίσσεται στη φωνή της μητέρας που νοιάζεται να βοηθά το νιόπαντρο ζευγάρι χωρίς να προσβάλλει τον γαμπρό της, της συζύγου που βολεύει τα πάντα με τον ίδιο πετσοκομμένο μισθό του δημόσιου υπαλλήλου, και τέλος - τέλος της κοινής γνώμης που σχολιάζει και κρίνει. Και τα γεμιστά της τα εμφανίζει όχι για να συμφιλιωθεί με τον άντρα της, αλλά για να δηλώσει ότι η ζωή συνεχίζεται. Η Αδριανή που τελικά εξελίσσεται στον δεύτερο πρωταγωνιστή του βιβλίου.

Και μένουν τα ερωτήματα. Ο Χαρίτος αλλάζει ή ο συγγραφέας ρίχνει απλώς σε δεύτερο πλάνο μια (αγαπημένη) μανιέρα; Η υπόθεση είναι η αιτία ή η αφορμή για να αποδοθεί το φόντο; Η «τριλογία της κρίσης» είναι το ξεκαθάρισμα λογαριασμών και με τη δεύτερη πατρίδα; Δεδομένου ότι η υπόσχεση είναι ρητή και αναγράφεται στο εξώφυλλο, περιμένουμε ακόμα δύο βιβλία. Οπότε, απαντήσεις, προσεχώς…

Χ. Ζαρίφης

(Πέτρος Μάρκαρης, «Ληξιπρόθεσμα δάνεια», εκδόσεις Γαβριηλίδη, σελίδες 428, τιμή 23 ευρώ)