Lutetia: Το μπλουζ ενός ξενοδοχείου

του Χρήστου Ζαρίφη

Ασυνήθιστο. Αυτός ίσως είναι ο ακριβέστερος χαρακτηρισμός για το μυθιστόρημα του Pierre Assouline, «Ξενοδοχείο Lutetia». Τον χαρακτηρισμό εξασφαλίζει το «εύρημα» με βάση το οποίο εξελίσσεται η πλοκή: είναι ένα ξενοδοχείο.

Αφηγητής της ιστορίας είναι ο υπεύθυνος ασφαλείας του παρισινού ξενοδοχείου «Lutetia» και οι ιστορίες του αφορούν τα πρόσωπα και τις καταστάσεις που έζησε (για την ακρίβεια, παρατήρησε) την περίοδο 1938-1945. Πρόσωπα άγνωστα, πρόσωπα επιφανή, το κλίμα πριν από την κήρυξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η κατοχή της Γαλλίας από τους Γερμανούς, η απελευθέρωση του Παρισιού, ο επαναπατρισμός των Γάλλων πολιτών από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Όλα αυτά μέσα από τον μικρό και ταυτόχρονα μεγάλο κόσμο ενός ξενοδοχείου, πίσω από τους τοίχους του, στα σαλόνια του, στα δωμάτιά του, στην κουζίνα του, στο κελάρι του, στο ασανσέρ του.

Ο αφηγητής, ο πρώην αστυνόμος Κιφέρ, σ’ αυτόν τον μικρόκοσμο έχει να υπερασπίσει τις αρχές του, να κάνει τη δουλειά του και ταυτόχρονα προσπαθεί να ερμηνεύσει όσα συμβαίνουν γύρω του. Οι εσωτερικές συγκρούσεις είναι αρκετές, οι δοκιμασίες επίσης, όπως και αυτά που βιώνει και εν τέλει μαθαίνει και κατανοεί.

Το μυθιστόρημα είναι ασυνήθιστο για πολλούς ακόμα λόγους. Παρότι σε λίγα σημεία καταφέρνει να «απογειωθεί» (πολλά από αυτά που περιγράφονται θα μπορούσαν από μόνα τους να γίνουν μυθιστόρημα), υποβάλλει τον αναγνώστη σε βαθμό που δύσκολα το αφήνει από τα χέρια του. Η χαμηλών τόνων αφήγηση μοιάζει με ρυθμικό μπλουζ με τις εκπλήξεις να κρύβονται όχι στον ρυθμό, αλλά στις παραστάσεις που σχηματίζονται. Η περίοδος, άλλωστε, στην οποία εκτυλίσσεται η ιστορία είναι πλούσια και προσφέρεται γι’ αυτό και ο συγγραφέας το εκμεταλλεύεται επιδέξια.

Ο ίδιος ο ήρωας είναι ασυνήθιστος. Τα συναισθήματα σπανίζουν. Ό,τι περιγράφει γίνεται με αποστασιοποιημένο τρόπο και μόνο σε δεύτερο χρόνο διυλίζεται για να γίνει γνώση και κτήμα του συγγραφέα. Μόνο οι δοκιμασίες προκαλούν την άμεση συναισθηματική του αντίδραση. Ακόμα και η ερωτική του σχέση περισσότερο αποτελεί εγκεφαλική απόλαυση στις στιγμές που σκέφτεται.

Τέλος, μόνιμη έκπληξη αποτελούν τα περιστατικά που περιγράφονται, καθώς φαίνεται αδιανόητο να συμβαίνουν τόσα πολλά σε τόσο μικρό χώρο. Ιδίως οι ιστορίες που αφορούν τους Γάλλους που επιστρέφουν από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης (και διαμένουν προσωρινά στο επιταγμένο ξενοδοχείο, μέχρι να ειδοποιηθούν οι δικοί τους) είναι συγκλονιστικές.

Εν κατακλείδι, το «Ξενοδοχείο Lutetia» ή θα γοητεύσει με πολύ ιδιαίτερο τρόπο τους αναγνώστες του ή θα τους απογοητεύσει με τους χαμηλούς του τόνους. Αλλά, ένα ακόμα ασυνήθιστο, δύσκολα θα βρεθεί κάποιος να παρατήσει την ανάγνωση του βιβλίου στη μέση.

(Pierre Assouline, «Ξενοδοχείο Lutetia», εκδόσεις «Πόλις», σελίδες 434, τιμή 20 ευρώ)