Μουσείο Φωταερίου: Το Γκάζι μας (ξανα)συστήνεται

της Ηρώς Κουνάδη

- Γιατί λέμε «Γκάζι» την περιοχή γύρω από τον Κεραμεικό;
- Γιατί η σημερινή Τεχνόπολη ήταν κάποτε Εργοστάσιο Γκαζιού.
- Και τι εργοστάσιο ήταν αυτό; Τι έφτιαχνε; Γιατί έκλεισε;

Περίπου σε αυτό το σημείο σταματούν οι γνώσεις του μέσου Αθηναίου για το «εργοστάσιο του γκαζιού» που έδωσε το όνομά του σε μια από τις πιο πολυσύχναστες αθηναϊκές γειτονιές. Τώρα, ο Δήμος Αθηναίων υπόσχεται να λύσει όλες τις απορίες σχετικά με το πότε, πώς και γιατί λειτούργησε το ωραιότερο ίσως βιομηχανικό κτίριο της Αθήνας.

Το εργοστάσιο φωταερίου της Αθήνας, ο χώρος που στεγάζει την Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων, ανοίγει στο κοινό σχεδόν τριάντα χρόνια μετά το κλείσιμό του ως το πρώτο βιομηχανικό μουσείο της Αθήνας και μας προσκαλεί στα εγκαίνια του την Κυριακή 27 Ιανουαρίου 10.00 – 18.00. «Η ιδέα του μουσείου ξεκίνησε από το μηδέν, και η ιστορική μελέτη ολοκληρώθηκε μέσα σε έναν χρόνο» λέει η διευθύντρια του νέου μουσείου, Μαρία Φλώρου. Την ιστορική και τεχνολογική μελέτη ανέλαβαν ο ιστορικός Γιάννης Στογιανίδης και ο μηχανολόγος-μηχανικός Σάκης Χατζηγώγας, μαζί με την μουσειολογική ομάδα της Τεχνόπολης του Δήμου Αθηναίων.

Μικρή Ιστορία ενός μεγάλου εργοστασίου

Το εργοστάσιο φωταερίου ιδρύθηκε το 1857 για να φωτίσει τους δρόμους της Αθήνας με φωταέριο και να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες των κατοίκων της πρωτεύουσας. Περίπου την ίδια εποχή (τρία χρόνια πριν, συγκεκριμένα) είχε ξεκινήσει να λειτουργεί το μεταξουργείο Δουρούτη, που έδωσε με τη σειρά του το όνομά του στην δίπλα γειτονιά. Το εργοστάσιο φωταερίου υπήρξε η πρώτη μονάδα παραγωγής ενέργειας στην Ελλάδα και στην Αθήνα.

Στα τέλη του 19ου αιώνα, η χρήση του φωταερίου επεκτάθηκε, καθώς η νέα για την εποχή μορφή ενέργειας χρησιμοποιήθηκε, εκτός από το φωτισμό της πόλης, για πρώτη φορά στα νοικοκυριά και στις βιομηχανίες για την εξυπηρέτηση των ενεργειακών τους αναγκών. Από το 1938 η διοίκηση του εργοστασίου περιέρχεται στο Δήμο Αθηναίων και το 1952 συστήνεται επίσημα η Δημοτική Επιχείρηση Φωταερίου Αθηνών (Δ.Ε.Φ.Α.), η οποία αναλαμβάνει την παραγωγή και διανομή του φωταερίου στο δίκτυο της πρωτεύουσας.
Το εργοστάσιο φωταερίου της Αθήνας παρείχε φωτισμό και ενέργεια στην πόλη για σχεδόν 130 χρόνια, μέχρι το 1984 οπότε έκλεισε οριστικά.

Σήμερα αποτελεί το καλύτερα σωζόμενο εργοστάσιο φωταερίου στην Ελλάδα, ένα από τα λίγα στην Ευρώπη και είναι χαρακτηριστικό δείγμα τεχνολογίας και βιομηχανικής αρχιτεκτονικής του 19ου αιώνα, καθώς σώζεται το μεγαλύτερο μέρος των κτιριακών εγκαταστάσεων και σχεδόν ακέραιο ένα μεγάλο μέρος του μηχανολογικού του εξοπλισμού. Αυτό, σε συνδυασμό με τη συγκέντρωση αντικειμένων από το εργοστάσιο καθώς και συσκευών φωταερίου αποτελούν την πλούσια συλλογή του Βιομηχανικού Μουσείου.

Τι θα δούμε στο νέο Μουσείο;

Την ερχόμενη Κυριακή, το παλιό εργοστάσιο φωταερίου ανοίγει τους χώρους του στο κοινό και παρουσιάζει την ιστορία του για πρώτη φορά. Ο επισκέπτης θα έχει τη δυνατότητα να περιηγηθεί στις εγκαταστάσεις του εργοστασίου, να παρακολουθήσει τη γραμμή παραγωγής του φωταερίου και να ανακαλύψει ένα έως σήμερα «ξεχασμένο» κομμάτι της ιστορίας της Αθήνας.

Το μουσείο περιλαμβάνει τόσο εκθέματα από την εποχή της λειτουργίας του εργοστασίου, όσο και διαδραστικές εφαρμογές, όπως 3D animation και προβολές από το αρχείο της ΕΡΤ που δείχνουν τους εργαζόμενους στις εγκαταστάσεις την δεκαετία του 1950. «Αν έπρεπε να ξεχωρίσω μία εφαρμογή, αυτή θα ήταν ο χάρτης που έφτιαξαν οι μαθητές του Λυκείου των Αγίων Αναργύρων, στον οποίο ο επισκέπτης μπορεί, χρησιμοποιώντας μια γραφίδα, να δει χρονολογίες και πληροφορίες για τον φωτισμό διαφορετικών γειτονιών της Αθήνας. Υπάρχει, επίσης, μία προθήκη που αναπαριστά τα γραφεία της διοίκησης, με τις αριθμομηχανές και τα βιβλία τους. Και τέλος, μέσα στους γνωστούς ως “φούρνους” του εργοστασίου, ο επισκέπτης βάζοντας το χέρι του θα μπορεί να ακούσει προφορικές μαρτυρίες εργαζομένων στο μουσείο, αλλά και κατοίκων της περιοχής, οι οποίες προέκυψαν από την ιστορική μελέτη» λέει η κ. Φλώρου.

Το Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου είναι φτιαγμένο και προσβάσιμο για όλες τις ηλικίες, και όλα τα “κοινά” που περνούν από την Τεχνόπολη. «Η Τεχνόπολη δέχεται περί τους εξακόσιους χιλιάδες επισκέπτες τον χρόνο. Πολλοί από αυτούς διάβαιναν τις πύλες της χωρίς να ξέρουν πού έρχονται. Το Μουσείο Φωταερίου έρχεται να καλύψει αυτό το κενό», καταλήγει η κ. Φλώρου.

Έτσι η Τεχνόπολη αποκτά διπλή λειτουργία, τόσο ως χώρος πολιτιστικών και καλλιτεχνικών εκδηλώσεων όσο και ως το πρώτο Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου που αρχίζει να διηγείται την ιστορία του και παρουσιάζει την τεχνολογία μιας άλλης εποχής.

Info:
«Τεχνόπολις» Δήμου Αθηναίων: Πειραιώς 100, Γκάζι, 210 3475518, 210 3453548
Ελεύθερη Είσοδος την ημέρα των εγκαινίων
Τιμή εισιτηρίου από 28/01/2013: 1€